Վիքիպեդիա

«Թիթեռներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Հետ է շրջվում 5538243 խմբագրումը, որի հեղինակն է՝ 46.70.69.245 (քննարկում) մասնակիցը
Տող 39.
[[Պատկեր:Thysania agrippina 0001b L.D.jpg|thumb|220px|Թևերի ամենամեծ բացվածքն աշխարհում ունի {{bt-armlat|տիզանիա ագրպինա|Thysania agrippina}} տեսակը, որը հասնում է մինչև 28 սմ-ի։]]
[[Պատկեր:Attacus atlas 2022.JPG|thumb|220px|[[Attacus atlas|Սիրամարգակն ատլաս]]-ի արուն և էգը]]
Թեփուկաթևավորները համարվում են միջատների ամենամեծաքանակ կարգերից մեկը, [[2013]] թ.-ի օգոստոսի դրությամբ ընդգրկում է 158 570 տեսակ և 147 ոչնչացած տեսակ<ref name="Zhang2013">{{հոդված| հեղինակ= Zhang, Z.-Q. | վերնագիր= «Phylum Athropoda». — In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) «Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness (Addenda 2013)».| ссылка = http://www.mapress.com/zootaxa/2013/f/zt03703p026.pdf| լեզու= en| վայր= Auckland| հրատարակչություն= Magnolia Press| տարի= 2013 | հատոր= 3703 | համար=1|pages = 17–26| isbn = 978-1-77557-248-0 (paperback) ISBN 978-1-77557-249-7 (online edition)| issn = 1175-5326}}</ref>։
Թեփուկաթևավորները համարվում են միջատների ամենամեծաքանակ կարգերից մեկը, [[2013]] թ.-ի օգոստոսի դ
Համարվում է, որ կարգի մոտ 100&nbsp;000 տեսակ դեռևս հայտնաբերված չեն։ Թեփուկաթևավորների տեսակների քանակը Երկրի վրա, համաձայն որոշ հաշվարկների, կարող է հասնել 200&nbsp;000-ից<ref name="kaabak">{{cite web| url = http://www.ucl.ac.uk/taxome/| title = The Lepidoptera Taxome Project Draft Proposals and Information| accessdate = 2009-11-05| publisher = Centre for Ecology and Evolution, University College London| archiveurl = http://www.webcitation.org/611vJddSy| archivedate = 2011-08-18
}}</ref> մինչև 225&nbsp;000-ի<ref>{{գիրք|հեղինակ=В. И. Кузнецов, А. А. Стекольников.|վերնագիր= Новые подходы к систематике чешуекрылых мировой фауны |վայր=СПб. |հրատարակչություն=Наука |տարի 2001 |հատոր = 282 |մեջբերվող էջեր= 5}}</ref>. [[Հայաստան]]ում հանդիպում է թիթեռների շուրջ 3000 տեսակ։
 
Թեփուկաթևավորները բազմաձև են, տեսակների մեծամասնությունը՝ վատ ուսումնասիրված։ Թիթեռների սիստեմատիկան տարբեր հեղինակների մոտ տարբեր է։ [[ԴՆԹ]] անալիզը ցույց է տալիս, որ որոշ տեսակներ պետք է առանձնացվեն։ Օրինակ՝ ''[[Colias alfacariensis]]'' և ''[[Colias hyale]]'' առաջին հայացքից միանման տեսակները նախկինում համարվել են մեկ տեսակ, բայց նրանց թրթուրների և հարսնյակների տարբերություններն ուսումնասիրելուց հետո բաժանվել են երկու տարբեր տեսակների։
 
== Չափեր ==
Թիթեռների չափերը տարբեր են։ [[Հարավային Ամերիկա]]յի [[արևադարձային անտառներ]]ում տարածված [[տիզանիա ագրիպա]]ն (''Thysania agrippina'') համարվում է թևերի ամենամեծ բացվածքով թիթեռն աշխարհում։ Ըստ որոշ գրականության՝ նրա չափերը կարող են հասնել մինչև 28 սմ-ի<ref name="Richards"/>։ Ամենամեծ ցերեկային թիթեռը {{bt-armlat|Ալեքսանդրա թագուհու թռչնաթև|Ornithoptera alexandrae}} տեսակն է, որի թևերի բացվածքը հասնում է 27, 3 սմ-ի<ref name="Richards"/>։ Մեծ ցերեկային թիթեռ է համարվում նաև ''Papilio antimachus''-ը, որը տարածված է [[Կենտրոնական Աֆրիկա]]յում։ Թևերի չափերը հասնում են 25 սմ-ի<ref name="kaabak">{{cite web|url=http://www.ucl.ac.uk/taxome/|title=The Lepidoptera Taxome Project Draft Proposals and Information|publisher=Centre for Ecology and Evolution, University College London|archiveurl=http://www.webcitation.org/611vJddSy|archivedate=2011-08-18|accessdate=2009-11-05}}</ref>։ Աշխարհի ամենամեծ թիթեռներից է նաև սատուրնիան ''Attacus atlas''-ը՝ մինչև 24 սմ թևերի բացվածքով<ref name="ufrecord">{{cite web| title = Chapter 32 — Largest Lepidopteran Wing Span| url = http://www.entnemdept.ufl.edu/walker/ufbir/chapters/chapter_32.shtml| author = Hugo Kons, Jr.| publisher = University of Florida| date = 1998-05-17| work = Book of Insect Records| archiveurl = http://www.webcitation.org/611vK4Zcw| archivedate = 2011-08-18}}</ref>։
 
Հայտնի ամենափոքր թիթեռը ''Nepticulidae''-ն է։ [[Կանարյան կղզիներ]]ում ապրող ''[[Stigmella ridiculosa|Stigmella (Trifurcula) ridiculosa]]''<ref name="каабак2"/><ref name="Лер"/> տեսակն ունի թևերի 3, 8-4, 5 մմ երկարություն<ref>[http://actazool.nhmus.hu/53/Suppl1/Nieuker.pdf Review Of The Subgenus Trifurcula (Levarchama), With Two New Species (Lepidoptera: Nepticulidae)]</ref>, հյուսիսային Եվրոպայում տարածված ''Stigmella filipendulae'' թիթեռն ունի 3, 25-5 մմ թևերի բացվածք։ Ամենափոքրերից են նաև ''Enteucha acetosae'', ''Micropsyche ariana'' և ''Brephidium exilis'' տեսակները։
Տող 173 ⟶ 177՝
Էկոլոգիական պոլիմորֆիզը, որի ժամանակ հատկանիշները չեն ժառանգվում, հաճախ անվանվում է նաև պոլիֆենիզմ։ Պոլիֆենիզմը առավել հաճախ արտահայտվում է սեզոնային ձևերով հատկապես՝ նիմֆալիդների և ճերմակաթիթեռների ընտանիքների տեսակների մոտ։ Պոլիմորֆիզմը դիտվում է նաև թրթուրների մոտ (օրինակ՝ կեչու երկրաչափ թիթեռի ''Biston betularia'' մոտ)<ref>{{Cite journal|author=Noor M. A., Parnell R. S., Grant B. S. |title=A reversible color polyphenism in American Peppered Moth (''Biston betularia cognataria'') caterpillars |journal=[[PLoS ONE]] |volume=3 |issue=9 |pages=e3142 |year=2008 |pmid=18769543 |doi=10.1371/journal.pone.0003142 |url=http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0003142 |pmc=2518955|editor1-last=Humphries|editor1-first=Stuart|bibcode = 2008PLoSO...3.3142N }}</ref>։
 
Աշխարհագրական պոլիմորֆիզմն արտահայտվում է, երբ պոպուլյացիաների աշխարհագրական մեկուսացումը պատճառ է հանդիսանում տեսակների մոտ հատկանիշների տարամիտման առաջացմանը։ Սրա օրինակ է ''[[Limenitis procris]]''-ը, որը ունի 5 ձևեր. մեկը մյուսից աշխարհագրականորեն մեկուսացած են բարձր լեռների միջոցով<ref name="Kunte">Kunte, Krushnamegh (2000). ''Butterflies of Peninsular India''. Part of Project lifescape. Orient Blackswan. ISBN 81-7371-354-5, ISBN 978-81-7371-354-5.</ref>։ Ավելի բազմաձև է ապոլոն թիթեռը (''Parnassius apollo''). հանդիպում է այս թիթեռի ավելի քան 600 ձևեր, տարբեր չափերով և թևերի տարբեր պատկերներով<ref>Ivy I. G., Morgun D. V., Dovgailo K. E., Rubin N. I., Solodovnikov I. A. ''Дневные бабочки (Hesperioidea and Papilionoidea, Lepidoptera) Восточной Европы. " CD determinant, database and software package «Lysandra». Minsk, Kiev, Moscow: 2005. In Russian</ref>։
{|class="graytable" style="text-align:center"
|+ Թեփուկաթևավորների պոլիմորֆիզմի ձևերը
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Թիթեռներ» էջից