Վիքիպեդիա

«Օսմանյան կայսրություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 121.
==== Ապստամբություններ, թուլացում և հզորության ժամանակավոր վերականգնում (1566–1683) ====
[[Պատկեր:Battle of Lepanto 1571.jpg|մինի|ձախից|[[Լեպանտոյի ծովամարտ]]ը (հոկտեմբերի 7, 1571) օսմանյան և քրիստոնեական երկրների միացյալ նավատորմի միջև]]
[[XVI դար|XVI]] դարի վերջին կայսրությունն սկսել է թուլանալ։ Տնտեսության անկումն անդրադարձել է նրա ռազմական հզորության վրա։ [[1571]]Արևմտաեվրոպական թվականինտերությունների թուրքերըկողմից պարտվելնոր ենծովային Լեպանտոյիառևտրական ծովամարտում։ուղիների XVIհայտնաբերումը դարիհնարավորություն 90-ականտվեց թվականներինխուսափել սկսվելդեպի ենԱրևելք ջալալիներիառևտրի ապստամբությունները,վրա որոնքօսմանյան ամայացրելվերահսկողությունից։ ենԱյդուհանդերձ օսմնանյան առևտուրը [[ԱրևմտյանՀնդկական Հայաստանօվկիանոս]]ը։ի ավազանի հետ աճում էր և [[1639Կահիրե]]ն թվականինվերածվեց Կասրարևտրի իկարևորագույն Շիրինիկենտրոնի (Կասրե<ref>{{cite book |last=Faroqhi|first=Suraiya |editor-Շիրին)last=İnalcık պայմանագրով|editor-first=Halil Հայաստանը|editor2=Donald վերաբաժանվելQuataert է|title=An [[Պարսկաստան]]իEconomic ևand Social History of the Ottoman Empire, 1300–1914 |volume=2 |publisher=Cambridge University Press |date=1994 |pages=507–8 |chapter=Crisis and Change, 1590–1699 |isbn=0-521-57456-0}}</ref>։ [[Թուրքիա]]յի միջև։
 
Եվրոպայի հարավում [[Իսպանիա]]յի [[Ֆիլիպ II]] թագավորի գլխավորած կաթոլիկական դաշինքը 1571 թվականին վճռական հաղթանակ տարավ օսմանյան նավատորմի դեմ Լեպանտոյի ծովամարտում։ Ճակատամարտը հիմնովին քանդեց օսմանցիների անպարտելիության առասպելը{{sfn|Kinross|1979|p=272}} ու թեև նավատորմի քանակը կարճ ժամանակում վերականգնվեց, այն բավարար քանակով փորձառու նավաստիներով համալրելու խնդիրը մնաց անլուծելի<ref>Fernand Braudel, ''The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II'', vol. II (University of California Press: Berkeley, 1995)</ref>։
[[1664]] թվականին թուրքական զորքերը ծանր պարտություն են կրել Սան Գոթարդի ճակատամարտում՝ ավստրիական և հունգարական միացյալ, [[1683]] թվականին՝ Վիեննայի մատույցներում՝ լեհական և ավստրիական զորքերից։ ▼
 
[[Իվան IV]] (1533–1584) ցարի օրոք Ռուսական տերությունը, գրավելով շրջակա թաթարական խանությունները ընդարձակվեց մինչև [[Վոլգա]] գետը և [[Կասպից ծով]]ի ափը։ Դրան ի պատասխան [[Ղրիմի խանություն|Ղրիմի խան]] [[Դևլեթ I Գիրեյ]]ը, օսմանցիների օժանդակությոամբ հարձակվեց և հրդեհի մատնեց [[Մոսկվա]]ն 1571 թվականին<ref name="Davies2007">{{cite book|last=Davies|first=Brian L.|title=Warfare, State and Society on the Black Sea Steppe: 1500–1700|url=https://books.google.com/books?id=XH4hghHo1qoC&pg=PA16|accessdate=11 February 2013|year=2007|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-23986-8|page=16}}</ref>։ Թեև հարձակումը հաջորդ` 1572 թվականին Դևլեթ I Գիրեյը ծանր պարտություն կրեցին ռուսներից [[Մոլոդիի ճակատամարտ]]ում<ref name="Subtelny2000">{{cite book|author=Orest Subtelny|title=Ukraine|url=https://books.google.com/books?id=HNIs9O3EmtQC&pg=PA106|accessdate=11 February 2013|year=2000|publisher=University of Toronto Press|isbn=978-0-8020-8390-6|page=106}}</ref>, Օսմանյան կայսրության վասալ Ղրիմի խանությունը շարունակում էր մնալ նշանակալից ուժ Արևելյան Եվրոպայում` պարբերանար ասպատակելով տարածաշրջանը ընդհուպ մինչև 17-րդ դարի վերջը<ref>{{cite web|url=http://www.econ.hit-u.ac.jp/~areastd/mediterranean/mw/pdf/18/10.pdf |title=The Crimean Tatars and their Russian-Captive Slaves |first=Eizo |last=Matsuki |publisher=Mediterranean Studies Group at Hitotsubashi University |format=PDF |accessdate=11 February 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130115170654/http://www.econ.hit-u.ac.jp/~areastd/mediterranean/mw/pdf/18/10.pdf |archivedate=15 January 2013}}</ref>։
 
XVI դարի 90-ական թվականներին սկսվել են ջալալիների ապստամբությունները, որոնք ամայացրել են [[Արևմտյան Հայաստան]]ը։ [[1639]] թվականին Կասր ի Շիրինի (Կասրե-Շիրին) պայմանագրով Հայաստանը վերաբաժանվել է [[Պարսկաստան]]ի և [[Թուրքիա]]յի միջև։
 
▲[[1664]] թվականին թուրքական զորքերը ծանր պարտություն են կրել Սան Գոթարդի ճակատամարտում՝ ավստրիական և հունգարական միացյալ, [[1683]] թվականին՝ Վիեննայի մատույցներում՝ լեհական և ավստրիական զորքերից։
 
==== Ռուսական սպառնալիքի աճը ====
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Օսմանյան_կայսրություն» էջից