«Թան (դինաստիա)»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Տան հարստությունդինաստիա''' ([[18 հունիսի]] [[618]] — [[4 հունիսի]] [[907]], {{lang-zh|唐朝}}, ''Տանգաո''), Լի Յուանի կողմից հիմնադրված չինական կայսրական դինաստիա: Նրա որդին` կայսր Լի Շիմինը, գյուղացիական ապստամբությունների և անջատողական [[ֆեոդալական ուժեր]]ի վերջնական ճնշումներից հետո սկսել է առաջադեմ քաղաքականություն վարել: Հենց Տան դարաշրջանը [[Չինաստան]]ում ավանդաբար համարվումհամարվել է ժամանակահատվածիբոլոր առավելագույնժամանակների հզորամենահզոր դիանստիաներից մեկը, երբքանի որ նա իր զարգացմամբ գերազանցելգերազանցում էէր մնացած ժամանակակից երկրներին:

Տան դինաստիան հիմնադրվել է Լի Յուանի կողմից, որը ընդգրկել է Չինաստանի հյուսիսային սահմանամերձ հսկայական հողերըտարածքները, որտեղ հիմնականում բնակեցված էին Թաբաշի ազգությունները: Մի ժամանակ բնագետ Լ. Գյումիլևը այս տարածաշրջանը բնութագրեցբնութագրել է որպես [[Էթնոս]] ազգերի տարածաշրջան:

Լի Յուանը իր որդու` Լի Շիմինի հետ միասին հաղթեց քաղաքացիական պատերազմում, ինչի պատճառը եղավ կայսր Յան Դիի կոշտ և անխոհեմ քաղաքականությունը և նրա մահից անմիջապես հետո Լի Յուանըհետո՝ [[618 թվական]]ին Լի Յուանը Չանգանում բազմեց գահին: Այնուհետև նա իշխանությունից ազատեց Լի ՇիմինՇիմինին: Այնուամենայնիվ, նրա կողմից հիմնադրված դինաստիան պահպանվեց մինչև [[907 թվական]]ը:

Խաղաղությունն ու կարգը երկրում հնարավոր դարձրեց ժողովրդի բոլոր ուժերը կենտրոնացնել Չինաստանի զարգացման վրա: Սկսեցին ծաղկել [[գյուղատնտեսություն]]ը, արհեստները և առևտուրը: Նոր հաջողություններ եղան ներկման, կավագործության, մետալուրգիայի, նավաշինության տեխնոլոգիաների վերաբերյալ: Ամբողջ երկիրը ծածկված էր հողայինիհողային և ջրային ցանցով: Չինաստանը տնտեսական և մշակութային կապեր էէր հաստատել [[Ճապոնիա]]յի, [[Կորեա]]յի, [[Հնդկաստան]]ի, [[Պարսկաստան]]ի, [[Արաբիա]]յի և այլ երկրների հետ:

Սկսեց զարգացում ապրել [[գիտություն]]ը: [[725 թվական]]ին ստեղծվեց առաջին մեխանիկական ժամացույցը` մշակված Սինոմ և Լիան վարպետների կողմից: նաևՆաև ստեղծվեց [[վառոդ]]ը, որը օգտագործվում էր [[հրթիռ]]ների և [[նավատորմ|նավատորմեր]]ի մեջ, իսկ հետո այն կիրառվեց փամփուշտների և [[արկ]]երի արտադրության մեջ։

Թեյը տարածված է ամբողջ երկրում: Թեյի առանձնահատկությունները ձևավորել են թեյի արվեստը (Չա յՉայ, 茶艺), որի միջոցով թեյը, որը նախկինում համարվում էր որպես [[դեղ]] կամ [[սննդամթերք]], այժմ դարձել է [[չինական մշակույթ]]ի կարևոր տարր: Չինական դասական [[գրականություն]]ը անմահացրել է [[Տան-Լու Տունայ]]ի և [[Լու Յույա]]յի ժամանակաշրջանի [[թեյ]]ի հայտնի վարպետների անունները:

Տանի անկման պատճառները հաստատված չեն, սակայն [[8-րդ դար]]ում մի շարք ապստամբությունների և ռազմական պարտությունների շարքում նշվել է կենտրոնական կառավարության թուլացման սկիզբը: Թալասի ճակատամարտում (751), չինացի զորքերը դուրս են եկել ռազմաճակատ, ինչը ստիպել է հրամանատար [[Գաո Սյանչժի]]ին նահանջել: Շուտով Ան Լուշանի մեծ ապստամբությունը (756-761) ավերել է բարգավաճումը: Ան Լուշանը ստեղծել է Յանի պետությունը (756-763), որը զբաղեցրել է զգալի տարածքներ: [[858 թվական]]ին Մեծ ջրանցքի տարածքում ջուրը լցվել էր [[Չինաստան|Հյուսիսային Չինաստանի]] հսկայական հարթավայրերումհարթավայրերը և հանգեցրել էր տասնյակ հազարավոր մարդկանց մահվան: