«Կիրակոս Աղբակեցի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 18.
'''Կիրակոս Աղբակեցի''' (Կիրակոս քահանա), [[14-րդ դար]]ի 1-ին կեսի հայ գրիչ և [[Մանրանկարչություն|մանրանկարիչ]]։
 
Ապրել և ստեղծագործել է [[Վասպուրական]]ի [[Աղբակ]] գյուղաքաղաքում։ ԱվետարաններիՆրա հիշատակարաններիցստեղծած հիմանԱվետարանների վրահիշատակարաններից հնարավոր է փոքրիշատե տեղեկություններ քաղել դրանց հեղինակի կենսագրությանկենսագործունեության մասին: Որպես նրա ուսուցիչներ հիշատակվում են Թումա եւ Ուսեպ քահանաները։ 1330 թ. Ավետարանում Կիրակոսը իրեն հիշատակում է որպես սարկավագի, իսկ 1351 թ. նա քահանա էր։ Նույն թվականին Աշրաֆի ասպատակությունների պատճառով Կիրակոսը գաղթել է Կիլիկիա, մեկ տարի անց` կրկին վերադարձել Աղբակ։ Վերջին՝ թվագրում ունեցող ձեռագիրը 1352 թ. աշխատանք է: Կարելի է ենթադրել, որ Կիրակոսը վախճանվել է 14-րդ դարի 50-60-ական թթ.:
 
== Ստեղծագործությունը ==
Հայտնի են Կիրակոս Աղբակեցու կողմից գրված կամ նկարազարդված ինը ձեռագիր մատյաններ։ Դրանցից վեցը պահվում են [[Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարան]]ում (ձեռ. 2929, 9423, 4817, 2745, 4311, 5469), երեքը՝ արտասահմանյան հավաքածուներում (Նոր Ջուղայի Ս. Ամենափրկիչ վանք՝ ձեռ. 481, Բեռլինի ազգային գրադարան՝ Hs. or. 10910 [http://digital.staatsbibliothek-berlin.de/werkansicht?PPN=PPN68395735X&PHYSID=PHYS_0050] եւ Հալեպի Քառասուն մանկանց վանք՝ ձեռ. 33)։ Ձեռագրերի պահպանված նկարազարդումներից պարզ է դառնում, որ Կիրակոսը պատկերման համար անդրադարձել է հիմնականում տոնական շարքի տեսարաններին (Ավետում, Ծնունդ, Տյառնընդառաջ, Մկրտություն, Պայծառակերպություն, Ղազարոսի հարությունը), ընդ որում՝ դրանցում ամբողջական շարքը բացակայում է, փոխարենը կան հավելումներ (Քրիստոսի բժշկությունները, Տիրամայրը Մանկան հետ, աշխարհիկ անձանց պատկերներ): Ընդունված կանոնի համաձայն բնագրային տեքստը նախորդված է խորաններով, իսկ յուրաքանչյուր Ավետարան սկսվում է ավետարանչի դիմանկարով: Միայն 1338 թ. Ավետարանում ականատեսն եք դառնում Քրիստոսի երկրային գործունեության և հրաշագործությունների պատկերների ընդարձակ շարքին: Պահպանված նկարազարդումների ոչ կապակցված լինելը ենթադրել է տալիս, թե բոլոր ձեռագրերի նկարազարդման համակարգը և տեսարանների ընտրությունը նույնն է եղել, պարզապես դրանք մեզ չեն հասել:
 
Կիրակոս Աղբակեցու անվան հետ է առնչվում [[Վասպուրական]]ի մանրանկարչության դպրոցի ինքնատիպ ճյուղավորումներից մեկը։ Նրա պատկերած կերպարներն ու առարկաները խիստ պարզեցված են։ Արտահայտման հիմնական միջոցը՝ գիծը, առավելապես ենթարկված է զարդային կառուցվածքին։ Մանրանկարների ոճավորումն ու թափանցիկ գուներանգը արևելյան արվեստի հրապույրն ունեն։ Ակնհայտ է, որ նկարիչը միջնորդավորված կերպով ազդված է եղել [[Սիմեոն ԱրճիշեցուԱրճիշեցի|Սիմեոն Արճիշեց]]<nowiki/>ու և [[Վարդան ԱրծկեցուԱրծկեցի|Վարդան Արծկեց]]<nowiki/>ու արվեստից, թեպետ նրա գեղարվեստական ձեռագիրը ակներևինքնատիպ դիմագիծ ունի: Կիրակոսի գունագծային մաներան, ընտրած պատկերագրական տիպերը հետագայում իրենց շարունակական զարգացումն են ունեցել Վասպուրականի դպրոցի ամենից նշանավոր արվեստագետների ստեղծագործություններում:
 
== Ձեռագիր մատյանների ցանկ ==