«Ադրբեջանցիներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-(հարավ|հյուսիս)\-(արևելյան|արևմտյան) +\1\2)
չNo edit summary
Տող 5.
|դրոշ2 =
|դրոշի_նկարագրում2 =
|քանակություն = [[ազարիներ]]ի հետ՝ մինչև 23 000 000
|պատկեր = [[Պատկեր:Изображение 1175.jpg|220px]]
|պատկերի_նկարագրում =
|երկրամաս1 = {{դրոշավորում|Իրան}}, ազարիներ
|քանակ1 = 1217.000.000
|հղում1 =<ref>[http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Iran.pdf Library of Congress – Federal Research Division Country Profile: Iran, May 2008 ]</ref><ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html#People Iran at Central Intelligence Agency site]</ref>
|երկրամաս2 = {{flagicon|Azerbaijan}} [[Ադրբեջան]]
Տող 60.
}}
 
'''Ադրբեջանցիներ''' (ինքնանվանումը՝ ''ազերբայջանլըլար'', տարածված է նաև ''ազերիլեր'', {{lang-az|azərbaycanlılar, azərilər, azərbaycan türkləri}}), [[Թյուրքական լեզվախումբ|թյուրքալեզու]]<ref name="azerbaijanci">[http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/003/058.htm Азербайджанцы] — հոդված [[Սովետական մեծ հանրագիտարան]]ից։</ref><ref name="АИ">[http://www.kulichki.com/~gumilev/HE2/he2510.htm История Востока. В 6 т. Т. 2. Восток в средние века.] М., «Восточная литература», 2002. ISBN 5-02-017711-3</ref> ժողովուրդ, որ հիմնականում բնակվում է [[Ադրբեջան]]ում, ևիսկ լեզվական տեսանկյունից իրենց մոտ կանգնած [[ազարիներ]]ը՝ [[ՊարսկաստանԻրան]]ի հյուսիս-արևմուտքում<ref name="CIA Iran">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html#People "Iran: People"], ''CIA: The World Factbook'' (retrieved [[7 June]] [[2006]]).</ref><ref name="Amnesty International">[http://www.amnestyusa.org/news/document.do?id=ENGMDE130742006 "Iran"], ''Amnesty International report on Iran and Azerbaijanis'' (retrieved [[30 July]] [[2006]]).</ref><ref name="Encyclopedia of Orient">[http://i-cias.com/e.o/iran_4.htm "Iran"] in the Encyclopedia Orient (retrieved [[18 Aug]] [[2006]]).</ref>։ Ընդհանուր թիվը աշխարհումազարիների ըստհետ տարբերմիասին տվյալներիմոտ 23-35 մլն.միլիոն է, որից [[Ադրբեջան]]ում մոտ 8,1 մլն.,միլիոն։ [[Ռուսաստան]]ումԵրբեմն 600ներկայացվում հազար,են [[Վրաստան]]ումտվյալներ՝ մոտմինչև 280 հազար և35 այլն։միլիոն։
 
== Անվան ծագում ==
«Ադրբեջանցիներ» անվանումը կիրառվում է 1936 թ-իցթվականից միայն, «Ստալինյան Սահմանադրության»([[ԽՍՀՄ 1936 թ Սահմանադրություն]]) ընդունումից հետո, երբ [[Անդրկովկասի Խորհրդային Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ հանրապետություն|Անդրկովկասի Խորհրդային Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ հանրապետության]] փոխարեն կազմավորվում են երեք նոր սոցիալիստական հանրապետություններ, արդյունքում [[Ադրբեջանական ԽՍՀ]]-ի բնակչությունը անկախ ազգային պատկանելիությունից(իսլամացած հայեր, [[թաթեր]], [[թալիշներ]], [[ուտիներ]], [[լեզգիներ]] և այլ ցեղեր ու ցեղախմբեր) կոչվեցին «ադրբեջանցի», ասել է թե Ադրբեջանի բնակիչ։ Մինչ այդ ժամանակը այդ ժողովրդին ընդունված էր անվանել «թաթարներ», «ադրբեջանի թաթարներ»
<ref>[http://gatchina3000.ru/brockhaus-and-efron-encyclopedic-dictionary/046/46486.htm Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона <sup>Rus</sup>]</ref>
<ref>[http://web.archive.org/web/20070930201141/http://gatchina3000.ru/006/b26_837-0.jpg Численнось населения Кавказского края <sup>Rus</sup>]</ref> և «կովկասյան թաթարներ»<ref>[http://gatchina3000.ru/brockhaus-and-efron-encyclopedic-dictionary/099/99598.htm Татары, в историческом смысле <sup>Rus</sup>]</ref>։ Ադրբեջան երկրանունը իրանական հին աղբյուրներում հիշատակվում է «[[Ատրպատական]]» նախնական ձևով (որը գիտական գրականության մեջ բացատրվում է երկու ձևով՝ Ատրպատ իշխողի տիրույթ կամ կրակի տաճար), և մինչև 20-րդ դարի 20-ական թվականները վերաբերվել է բացառապես [[Արաքս]]ից հարավ ընկած տարածքին, որը համապատասխանել է նախ [[Մաննա]], ապա [[Մարաստան]], [[Իրան]](Պարսկաստանի պատմական անվանումները) երկրների մի հատվածին։ Նշանավոր [[արևելագետ]] ակադեմիկոս [[Վասիլի Բարտոլդ]]ը այս տեղանվան մասին նշել է. քանի որ արդեն ուշ միջնադարում [[Ատրպատական]]ի բնակչությունը հիմնականում թյուրքալեզու էր, որպիսին դարձել էր նաև Արևելյան Անդրկովկասի բնակչության նշանակալի մասը, ենթադրելով որ [[Արաքս]]ից հյուսիս և հարավ ընկած այդ թյուրքալեզու կազմավորումները կմիավորվեն մեկ պետության շրջանակներում, «Ադրբեջան» երկրանունը կիրառելի են ճանաչում նաև Անդրկովկասում առաջացած նոր պետության վերաբերմամբ<ref name="book">«Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն», Երևան 1992, Հեղինակային կոլեկտիվ Ա. Ա. Բոզոյան, Մ. Տ. Բոջոլյան և ուրիշներ ISBN 5-545-00923-X։</ref>։ Երկու տարբեր աշխարհագրական միավորների անվան նույնությունը հաճախ շփոթմունքի ու թյուրիմացությունների տեղիք է տալիս, ուստի այսօր ընդունված է Անդրկովկասում գտնվողը կոչել Հյուսիսային Ադրբեջան, իսկ իրանականը՝ Հարավային Ադրբեջան։ Այս հանգամանքը այժմ օգտագործվում է տարբեր պետությունների կողմից ըստ իրենց քաղաքական շահերի, օրինակ [[Ադրբեջանական Հանրապետություն|Ադրբեջանում]] և մի շարք այլ երկրներում տարածված է այն կարծիքը, որ իրանական Հարավային Ադրբեջանում ապրում են ադրբեջանցիներ, որը և ենթադրում է այդ ժողովրդի անկախացումը [[Իրան]]ից [[Ադրբեջանական Հանրապետություն|Ադրբեջանին]] հնարավոր միացումով<ref name="book" />։