«Վարպետը և Մարգարիտան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չNo edit summary |
No edit summary |
||
Տող 5.
}}
'''«Վարպետը և Մարգարիտան»''' ({{lang-ru|Мастер и Маргарита}}), ռուս գրող [[Միխայիլ Բուլգակով]]ի հայտնի վեպը,
«Վարպետը և Մարգարիտան» Միխայիլ Բուլգակովի վերջին ստեղծագործությունն է, որը եզրափակում է Բուլգակովի համար շատ կարևոր` արվեստագետի և իշխանության թեման: Վեպը կարծես ամփոփում է գրողի պատկերացումները կյանքի իմաստի, մարդու, նրա մահվան ու անմահության, բարի և չար սկզբունքների պայքարի մասին, պատմության մեջ և մարդու բարոյական աշխարհում:
Վեպը գրողի օրոք չի հրատարակվել։ Բուլգակովը հույս չի ունեցել, որ «Վարպետը և Մարգարիտան» կհրատարակվի [[ԽՍՀՄ]]-ի օրոք, բայց նրա այրու՝ Ելենա Բուլգակովայի ջանքերով վեպի ձեռագիրը պահպանվել է մինչև [[1966]] թվականը, երբ այն հրատարակվեց գրողի մահվանից 25 տարի անց և ([[ԽՍՀՄ|ԽՍՀՄ-ի]] փլուզումից 25 տարի առաջ)։ Մտավորականության մեջ ձեռք է բերել մեծ տարածում՝ ընդհուպ մինչև տարածվելը ձեռքով տպագրված օրինակներով։
Ունի 2 սյուժետային գիծ՝ մեկը պատմում է 1930-ների [[Մոսկվա]]յի, մյուսը՝ [[ՔՀ]].[[30 թվական|30 թ.]] Երշալայեմում ([[ռուսերեն]]՝ Ершалаим, [[Երուսաղեմ]]ի՝ [[եբրայերեն]]ին մոտեցրած անունը) տեղի ունեցած իրադարձություններ։ Վեպի վերջում այս գծերը միավորվում են, և [[Պոնտացի Պիղատոս]]ը հանգստություն է գտնում՝ վերջապես շարունակելով իր ընդհատված խոսակցությունը Յեշուա Հա-Նոցրիի ({{lang-ru|Иешуа Га-Ноцри}}, Հիսուս Քրիստոսի՝ հին [[եբրայերեն]] [[Թալմուդ]]ական տեքստերից վերցրած եբրայերեն անունը) հետ։▼
Վեպը թարգմանվել է հայերեն Արմեն Հովհաննիսյանի կողմից՝ հրատարակվելով 1985 թվականին<ref>Վարպետը և Մարգարիտան։ Թատերական վեպ։ Վեպեր / Մ. Բուլգակով; Թարգմ.՝ Ա. Հովհաննիսյան; Վերջաբ.՝ Կ. Սիմոնով; Խմբ.՝ Գ.Գ. Խաչատրյան; Նկ.՝ Ա.Ի. Յարալյան. - Երևան։ Սովետական գրող, 1985. - 616 էջ։</ref>։
== Վեպի ստեղծման պատմություն ==
Միխայիլ Բուլգակովն սկսում է իր աշխատանքը «Վարպետը և Մարգարիտան» վեպի վրա 1928-1929 թվականներին{{sfn|Лесскис|1999|с=213}}{{sfn|Лосев|1992|с=407}}: Գրողը վեպի առաջին խմբագրության համար մի շարք վերնագրեր է մտածել` «Սև մոգ», «Ինժեների սմբակը», «Վոլանդի շրջայցը», «Կործանման որդի», «Սմբակով աճպարարը», «Սատանա», սակայն չկարողացավ ընտրել դրանցից որևէ մեկը: 1930 թվականի մարտի 18-ին Բուլգակովը ոչնչացրեց իր վեպի առաջին տարբերակը:
1931 թվականին նա վերսկսեց «Վարպետը և Մարգարիտան» վեպի ստեղծումը: Վեպը մի քանի անգամ խմբագրվել է հենց հեղինակի կողմից, սակայն այդպես էլ չի ստացվել Բուլգակովի երազած վերջնական տարբերակը: Հեղինակի մահն ընդհատեց վեպի վերջնական խմբագրումը: Այն առաջին անգամ հրատարակվել է 1966 թվականին:
Վեպն ունի 2 սյուժետային գիծ` մեկը պատմում է 1930-ականների [[Մոսկվա]]յի, մյուսը` [[ՔՀ]].[[30 թվական|30 թ.]] Երշալայեմում ([[ռուսերեն]]՝ Ершалаим, [[Երուսաղեմ]]ի՝ [[եբրայերեն]]ին մոտեցրած անունը) տեղի ունեցած իրադարձություններ։ Սատանան` վեպում ներկայացված Վոլանդ անունով, ճանապարհում է աշխարհով մեկ և հայտնվում 1930-ական թվականների Մոսկվայում, այն վայրում ու այն ժամանակ, երբ մարդիկ չեն հավատում ոչ Աստծուն, ոչ էլ Սատանային: Հեղինակը շատ է կարևորում Վոլանդի ու Իեշուայի կերպարները, քանի որ նրանք անհրաժեշտ են հեղինակին որպես բացարձակ ճշմարտության ներկայացուցիչներ` ի տարբերություն այլ մարդկանց ներքին աշխարհի բարոյական ռելատիվիզմի: Վոլանդին ուղեկցում է նրա շքախումբը` Կորովյեվ-Ֆագոտը, Ազազելլոն, կատու Բեգեմոտը և Հելլան: Նրանց ճանապարհին հանդիպող բոլոր մարդիկ պատժվում են մանր մեղքերի համար, սակայն այդ պատիժները հանդիսանում են նրանց կատարած մեղքերի տրամաբանական շարունակությունը:
▲
== Սյուժե ==
Վեպն սկսվում է [[Մոսկվա]]յի Պատրիարշի փողոցի մի տեսարանով, երբ [[Սատանա]]ն, որի անունը վեպում ''Վոլանդ'' է, կանխագուշակում է ՄՈՍՍՈԼԻՏ-ի խոսնակի՝ Մ. Բեռլիոզի մահը։
Գարնանային լիալուսնի ժամանակ Վոլանդը ժամանել է Մոսկվա։ Վոլանդին ուղեկցում է նրա շքախումբը՝ Կորովյեվ-Ֆագոտը, Ազազելլոն, կատու Բեգեմոտը և Հելլան։ Նրանց ճանապարհին հանդիպող բոլոր մարդիկ պատժվում են մանր մեղքերի համար, սակայն այդ պատիժները հանդիսանում են նրան կատարած մեղքերի տրամաբանական շարունակությունը։
Մոսկվայում այդ ժամանակ ոչ ոք չի հավատում ո՛չ Հիսուսի, ո՛չ Սատանայի (այսինքն՝ հենց Վոլանդի) գոյությանը։ Բայց կա մի մարդ, որը գրել է վեպ Հիսուսի՝ Յեշուա Հա-Նոցրիի մասին։ Այդ մարդը Վարպետն է, որն իր «ընկերոջ» «շնորհիվ» հայտնվել է հոգեբուժարանում. նա գրել էր վեպ Յեշուայի կյանքի վերջին օրերի ու նրա մահապատժի մասին։ Վեպը խիստ քննադատության էր արժանացել, և Վարպետն այրել էր այն։
Տող 26 ⟶ 32՝
Հետաքրքիր հետևառաջության միջոցով Բուլգակովը զուգահեռներ է անցկացնում Քրիստոսի ժամանակների և 20-րդ դարի 30-ական թվականների մարդկանց միջև՝ վեր հանելով մարդկային բոլոր թուլություններն ու արատները՝ ընչաքաղցությունը, դավաճանությունը, ստախոսությունը, ... Հիշենք Վոլանդի խոսքերը.« Մարդիկ նույնն են, երբեմն գթասրտությունն է բախում նրանց սրտի դռները... Բնակարանային հարցը միայն ''փչացրել է'' նրանց...»։
== Մեջբերումներ ==
* Երբեք և ոչինչ մի խնդրեք: Երբեք և ոչինչ, հատկապես նրանցից, ովքեր ուժեղ են ձեզնից: Իրենք ինքուրույն կառաջարկեն, իրենք էլ կտան:
* Վիրավորանքը լավ աշխատանքի սովորական պարգևատրումն է:
* Ամենասարսափելի զայրույթը՝ դա անելանելիության զայրութն է:
* Լսիր անձայնությունը, լսիր և վայելիր այն, ինչ քեզ չեն տվել քո կյանքում՝ լռությունը:
* Ինչո՞ւ վազել այն բանի հետքերով, ինչը վաղուց վերջացել է:
* Աղյուսը հենց այնպես երբեք ոչ մեկի գլխին չի ընկնի:
* Մարդն անհետաքրքիր է առանց իր ներսում, իր տուփի մեջ ունեցած անակնկալի:
* Նա ով սիրում է, պետք է կիսի նրա ճակատագիրը, ում սիրում է:
* Խելքից զրկվելուց վատթարագույն դժբախտություն չկա աշխարհում:
* Ցավն այն չէ, որ վիրավորական են խոսքերը, այլ՝ որ ճշմարտություն են բովանդակում:
* Եվ քանի-քանի ագնամ եմ ձեզ ասել, որ ձեր հիմնական սխալը մարդկային աչքերի նշանակությունը թերագնահատելու մեջ է: Հասկացեք, որ լեզուն կարող է թաքցնել ճշմարտությունը, իսկ աչքերը՝ երբեք: Ձեզ հանկարծակի հարց են տալիս, և դուք նույնիսկ չեք ցնցվում, մի ակնթարթում տիրապետում եք ձեզ ու գիտեք, թե ինչ է պետք ասել ճշմարտությունը թաքցնելու համար, ու անչափ համոզիչ եք խոսում, ոչ մի կնճիռ չի խաղում ձեր դեմքի վրա, բայց, ավա՜ղ, հարցից անհանգստացած ճշմարտությունը հոգու խորքից մի պահ թռչում է աչքերի մեջ, և ամեն ինչ վերջացած է: Դա նկատվում է, իսկ դուք՝ բռնվում:
* Խելացի մարդիկ նրա համար են խելացի, որ պարզեն խճճված բաները:
* Վայելքի մեջ էլ թեկուզ փոքր-ինչ ողջամիտ պիտի լինել:
* Յուրաքանչյուրին պիտի տրվի ըստ իր հավատի:
* Փաստը աշխարհիս ամենահամառ բանն է:
* Մարդկային արատների մեջ ամենագլխավորներից մեկը վախկոտությունն է:
* Ի՞նչ պիտի աներ քո բարին, եթե գոյություն չունենար չարը, ու ի՞նչ տեսք կունենար երկիրը, եթե դրա վրայից անհետանային ստվերները: Չէ՞ որ ստվերներն առաջանում են առարկաներից ու մարդկանցից:
* Հեռու ճանապարհից առաջ տրտմություն է իջնում մարդու վրա, և դա բնական է, նույնիսկ երբ մարդ գիտակցում է, որ այդ ճանապարհի վերջում իրեն երջանկություն է սպասվում:
* Չար մարդիկ չկան աշխարհում, կան միայն դժբախտներ։
* Ինչպես միշտ, ես ու դու տարբեր լեզուներով ենք խոսում, բայց դրանից մեր խոսակցության նյութը չի փոխվում:
* Չարը թաքնված է գինուց, խաղերից, հիասքանչ կանանց շրջապատում գտնվելուց ու սեղանի շուրջ զրույցներ ծավալելուց խուսափող տղամարդկանց մեջ: Այդպիսի մարդիկ կամ ծանր հիվանդ են, կամ թաքուն ատում են շրջապատողներին:
* «Դժվար մարդիկ» ասվածը կանայք են:
* Դժբախտ մարդը դաժան է և չոր ու կոպիտ: Եվ այդ ամենը՝ այն պատճառով, որ բարի մարդիկ աղավաղել են նրա կյանքը:
* Ինչ էլ որ ասեն հոռետեսները, միևնույն է, երկիրը հիասքանչ է, իսկ լուսնի տակ այն պարզապես անկրկնելի է:
== Ծանոթագրություններ ==
| |||