«Դատախազ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
[[Պատկեր:Aula della corte - caso Krupp.jpg|right|270px|thumb| Դատախազ Թելֆորդ Թեյլորը մեղադրական ելույթ է ունենում Ալֆրիդ Քրյուփի գործով ([[ԱՄՆ]]):
{{խմբագրում եմ|[[Մասնակից:Zara Stepanyan(DD)|Zara Stepanyan(DD)]] ([[Մասնակցի քննարկում:Zara Stepanyan(DD)|քննարկում]])}}
'''Դատախազ''', [[Դատախազություն|դատախազության]] հիմնական օրինական ներկայացուցիչն է: Դատավարության ընթացքում հանցագործություն կատարելու մեջ մեղադրվող անձի դեմ հարուցված փաստարկների համար պատասխանատու կողմ է: Տարբեր երկրներում դատախազների գործառույթները տարբեր են և հիմնականում պայմանավորված են պատմականորեն ստեղծված պայմաններով:
 
== Մայրցամաքային երկրների իրավունք ==
Դատախազները, սովորաբար իրավագիտական բարձրագույն [[Կրթություն|կրթություն]] ունեցող քաղաքացիական ծառայողներ են, ովքեր լրացուցիչ վերապատրաստվել են արդարադատության ոլորտում:
 
=== Ռուսաստան ===
[[Ռուսաստան|Ռուսաստանում]] դատաղազըդատախազը դատախազության պաշտոնատար [[Անձ|անձ]] է, որի խնդիրները ներառում են դատաղազական վերահսկողության, հանցագործության դեմ պայքարի միջոցառումների իրականացում և դատական վարույթին մասնակցություն ունենալը, այդ թվում նաև քրեական դատավարությունում քրեական հետապնդում իրականացնելը: Ռուսաստանում դատախազը՝
* մասնակցում է [[Դատարան|դատարանների]] կողմից քրեական և քաղաքացիական գործերի քննությանը
* բողոքարկում է դտականդատական որոշումները, [[Դատավճիռ|դատավճիռները]], ինչպես նաև տարբեր մարմինների և պաշտոնատար անձանց կողմից արված գործողությունները, եթե դրանք հակասում են օրենքին
* նախաձեռնում է վարչական իրավախախտման վերաբերյալ օրենքներ
* վերահսկում է օրենքների կատարումը
* քննարկում է քաղաքացիների բողոքները
* նախազգուշացնում է օրենքի խախտման դեպքում
* ներկայացնում է օրենքի խախտումների վերացման վերաբերյալ գաղափարներ
* обладаетունի правом[[Հրազեն|հրազենի]] наանընդհատ постоянное ношениеկրելու, хранениеպահելու иև применениеկիրառելու огнестрельногоիրավունք, оружия«ՌԴ иԴատախազության спецсредствմասին» наN основании2202-1 ст. 45 ФЗ отօրենք, 17.01.1992 Nթ. 2202-1 «О Прокуратуре Российской Федерации»<ref> ст. 45 Меры правовой защиты и социальной поддержки прокуроров</ref>.
 
=== Բրազիլիա ===
Բրազիլիայում դատախազները ստեղծում են ինչպես անկախ դաշնային, այնպես էլ պետական ​​մակարդակով աշխատող անկախ ղեկավարների համակարգ: Դաշնային դատախազները բաժանվում են երեք կարգի: {{lang-pt|procuradores da República}} (դաշնային դատախազներ), {{lang-pt|procuradores regionais da República}} (դաշնային վերաքննիչ դատարաններում հանդես եկող դատախազներ), {{lang-pt|subprocuradores gerais da República}} (բարձրագույն դաշնային դատարաններում հանդես եկող դատախազներ), ըստ իրավասության դատարանների, որտեղ նրանք հանդես են գալիս: [[Բրազիլիա|Բրազիլիայում]] դատախազների հիմնական խնդիրն է նպաստել արդարադատության ամրապնդմանը, ինչը նշանակում է, որ նրանք պահանջվում են ոչ միայն քրեական գործերով քրեական հետապնդում իրականացնել, այլև, եթե դատավարության ընթացքում համոզված են, որ մեղադրյալը անմեղ է, ապա խնդրեն դատավորին արդարացնել: Մեղադրանքները ներկայացնելու վերջին խոսքը միշտ տրվում է դատախազին, բացառությամբ եզակի դեպքերի: Նման դեպքերում դատախազը պաշտոնապես հանդես է գալիս որպես օրենքի գերակայության երաշխավոր, ապահովելով արդարադատության իրականացումը: Չնայած դատախազների համապատասխան լիազորությունների առկայությանը, նրանք հետաքննություն են իրականացնում միայն խոշոր քրեական գործերով (ոստիկանության կամ պետական պաշտոնյաների կողմից կատարված հանցագործություններ):
 
=== Ֆրանսիա ===
Ֆրանսիայում դատախազները Վերաքննիչ դատարանում աջակցում են փոխարինողներին: Եթե դատաքննությունը վարում է դատավորը, դատախազը քննությունը չի վարում, այլ պարզապես ձևավորում է դատավորի և իրավապահ մարմինների կողմից հետաքննության ենթարկված հանցագործությունների շրջանակը, նա նա իրավասու է նմանատիպ [[Փաստաբան|փաստաբանների]] հետ լրացուցիչ հետաքննություն անցկացնել: Քրեական դատավարության ընթացքում դատախազը գործը նախանշում է դատարանի (դատավորների կամ ժյուրիի) առաջ: Որպես կանոն, նա առաջարկում է անցնել որոշակի պատժի, որին դատարանը իրավունք ունի չհետևել, այլ կարող է ավելի խիստ կամ թեթև պատիժ սահմանել: Դատախազը ունի նաև այլ պարտականություններ, որոնք առնչվում են ընդհանուր առմամբ արդարադատության իրականացման հետ:
 
=== Գերմանիա ===
[[Գերմանիա|Գերմանիայում]] դատախազը ոչ միայն պարտավոր է չխոչընդոտել բացասական տեղեկատվությանը, այլև օրենքով սահամնել այդպիսի հանգամանքներ։
 
Գերմանիայի դատախազությունը հետաքննում է տարբեր քրեական գործեր։ Դրանք հիմնականում տնտեսական հանցագործությունների, առավել ծանր [[Հանցագործություն|հանցագործությունների]] դեպքեր են, որոնք առաջացնում են հրապարակային աղմուկ։ Քրեական հետապնդման գործողությունների իրականացմանը նպաստելու համար դատախազը կարող է դիմել դատախազության կողմից ներգրավված անձի օգնությանը։
 
Գերմանիայի դատախազությունը հետաքննում է տարբեր քրեական գործեր։ Դրանք հիմնականում տնտեսական հանցագործությունների, առավել ծանր հանցագործությունների դեպքեր են, որոնք առաջացնում են հրապարակային աղմուկ։ Քրեական հետապնդման գործողությունների իրականացմանը նպաստելու համար դատախազը կարող է դիմել դատախազության կողմից ներգրավված անձի օգնությանը։
== Ընդհանուր իրավունքի երկրներ ==
Դատախազները, որպես կանոն, [[Իրավաբան|իրավաբաններ]] են, ովքեր համալսարանն ավարտել են «իրավագիտություն» մասնագիտությամբ (ունեն համապատասխան ակադեմիական աստիճան) և ճանաչվել են որպես պրոֆեսիոնալ փաստաբաններ`փաստաբաններ՝ դատարանում, որտեղ նրանք մտադիր են ներկայացնել պետության շահերը: Սովորաբար [[Մեղադրանք|մեղադրանք]] առաջադրելու դեպքում նրանք մասնակցում են քրեական գործին: Որպես կանոն, նրանք աշխատում են պետական բաժնի աշխատակազմում, ովքեր ապահովում են պետական պաշտոնյաների հաջողակ քրեական հետապնդման հնարավորությունը:
 
Օրինակ, ԱՄՆ-ում Ամերիկյան իրավաբանների ասոցիացիայի Մասնագիտական վարվելակերպի կանոնակարգի 3.8-րդ կետը պահանջում է, որ դատախազները «ժամանակին բացահայտել պաշտպանությանը նպաստող բոլոր ապացույցները կամ տեղեկությունները ... որոնք ժխտում են մեղադրյալի մեղքը կամ մեղմացնում հանցանքը» («make timely disclosure to the defense of all evidence or information … that tends to negate the guilt of the accused or mitigates the offense»).
 
== Ինստիտուցիոնալ անկախություն ==
Շատ երկրներում դատախազությունը ուղղակիորեն ենթարկվում է [[Գործադիր իշխանություն|գործադիր իշխանությանը։իշխանությանը]]։ Նման հարաբերությունները տեսականորեն և լինում են որոշ դեպքեր, երբ գործնականում հանգեցնում են այնպիսի իրավիճակների, ինչպիսիք են՝ դատախազը կեղծ մեղադրանք է առաջադրում կամ ընդհանրապես հրաժարվում է ձերբակալվածների նկատմամբ մեղադրանքներ ներկայացնելուց (երկար ժամանակ պահպանել դրանք իրավական անորոշության վիճակում, ինչպես [[Գուանտանամոյի բանտ|Գուանտանամոյի]] դեպքում)։ Սակավաթիվ երկրներում դատախազների [[Հիերարխիա|հիերարխիկ]] կառուցվածքը կազմակերպված է այնպիսի ձևով, որոնք ավանդաբար բնորոշ են դատավորներին։ Գործնականում, նման կառույցները հաճախ հանգեցնում են բուռն քաղաքական [[Բանավեճ|բանավեճերի]], քանի որ նոր կառավարությունները պարբերաբար մեղադրում են գործող նախագահին` քաղաքական ընդդիմությանը «ոչ պաշտոնապես երախտապարտ լինելու» մեջ։
 
Դատախազի կողմից մեղադրանք ներկայացնելու մերժման դեպքում [[2003 թվական|2003 թվականին]] [[Հունգարիա|Հունգարիայում]] նոր [[Կառավարություն|կառավարությունը]] հորինել է «մասնավոր դատավարության» մեթոդը, ինչը նշանակում է, որ անհատները կամ մասնավոր իրավաբանական անձիք կարող են անմիջապես դիմել դատարան այն անձի դեմ, ով իրենց կարծիքով կատարել է հանցագործություն։
 
== Տես նաև ==
* [[ՀՀ դատախազություն]]
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
== Գրականություն ==
* ''Тихомирова Л. В.'', ''Тихомиров М. Ю.'' Юридическая энциклопедия / Под ред. М. Ю. Тихомирова. — М.: 1997. — 526 с. ISBN 5-89194-004-3
* Уголовно-процессуальный кодекс РФ от 18.12.2001 № 174-ФЗ.
* Федеральный закон «О Прокуратуре РФ».
* ''Raoul Muhm'', ''Gian Carlo Caselli'' (Hrsg.). Die Rolle des Staatsanwaltes Erfahrungen in Europa — Il ruolo del Pubblico Ministero Esperienze in Europa — Le role du Magistrat du Parquet Expériences en Europe — The role of the Public Prosecutor Experiences in Europe. — Vecchiarelli Editore Manziana (Roma) 2005 ISBN 88-8247-156-X
* ''Raoul Muhm''. [http://www.larchivio.org/xoom/raoulirish.htm The role of the Public Prosecutor in Germany] // The Irish Jurist | Volume XXXVIII | New Series 2003 , The Law Faculty, University College, Dublin
 
== Արտաքին հղումներ ==
{{վիքիբառարան|դատախազ}}
* [http://www.prosecutor.info www.prosecutor.info] около 2900 вебсайтов прокуратур в США и других странах{{ref-en}}
* [http://cyberleninka.ru/article/n/obraz-prokurora-v-dorevolyutsionnom-yuridicheskom-anekdote ОБРАЗ ПРОКУРОРА В ДОРЕВОЛЮЦИОННОМ ЮРИДИЧЕСКОМ АНЕКДОТЕ]
* http://www.ysu.am/cooperation/hy/RA-Military-Prosecutors-Office
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Դատախազ» էջից