«Խաղողագործությունը Հայաստանում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: → (10) oգտվելով ԱՎԲ
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-(հարավ|հյուսիս)\-(արևելյան|արևմտյան) +\1\2); կոսմետիկ փոփոխություններ
Տող 1.
[[Պատկեր:Armenia - Terrestrial Paradise? (2908030468).jpg|thumbմինի|300px|Հայկական խաղողի տեսականի]]
'''Խաղողագործությունը''' [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ում զարգացել է դեռևս վաղ անցյալում։ [[Հայաստան]]ում խաղողի որթի բազմաթիվ վայրի տեսակներ են փոխանցվել հնուց, որի մասին են վկայում ասորական և ուրարտական աղբյուրները, Կարմիր բլուրի պեղումներից հայտնաբերված [[մառան]]ները, բազմաթիվ [[կարաս]]ներ, գինեգործական պարագաներ և այլն։ Պեղածո ածխացած սերմերը վկայում են [[խաղող]]ի այժմյան որոշ տեսակների (Ոսկեհատ, Գառան դմակ, Մսխալի, Արարատի և այլն) տեղական ծագումը։ [[Հայկական մանրանկարչություն]]ը, հուշարձանների վրա [[խաղող]]ի քանդակները, միջնադարյան քաղաքներից հայտնաբերված նյութական մշակույթի մնացորդները, գրավոր հիշատակարաններն արժեքավոր տեղեկություններ են պարունակում միջնադարյան Հայաստանի զարգացած խաղողագործության մասին։
 
== Տարածվածություն ==
Խաղողագործությունը տարածված էր [[Արարատի մարզ|ԱրարատԱրարատում]]ում, [[Վասպուրական]]ում, [[Աղձնիք]]ում, [[Փոքր Հայք]]ում, [[Արցախ]]ում, [[Սյունիք]]ում և [[Հայաստան]]ի այլ վայրերում։ [[19-րդ դար|19]]-[[20-րդ դար]]երում որոշ գավառներում ([[Արցախ (նահանգ)|Արցախ]], [[Գողթն]] և այլն) խաղողի որթերը բարձրացվում էին մարդու հասակից վեր՝ փայտի բարակ հենասյուներով հարմարանքների վրա, որը հատուկ է բազմամյա [[այգի]]ներին։
 
[[ՀՀ]]-ում խաղողագործությյամբ զբաղվում են [[Արարատյան դաշտ]]ում, հյուսիս-արևելքում, [[Վայք]]ի և [[Զանգեզուր]]ի նախալեռնային գոտիներում։ Արարատյան և Վայքի գոտիներում այգիները թաղովի են, հյուսիս-արևելյանհյուսիսարևելյան և Զանգեզուրի գոտիներում՝ չթաղվող։ Բացառությամբ հյուսիս-արևելյանհյուսիսարևելյան գոտու որոշ այգիների՝ ՀՀ-ում խաղողի այգիները ջրովի են։
 
== Խաղողի սորտեր ==
[[Պատկեր:Գինու գործարան.JPG|250px|մինի|Արենու գինու գործարան]]
Ըստ տնտեսական նշանակության՝ տարբերում են խաղողի՝ [[Գինի|գինու]], սեղանի և քիշմիշի, ըստ հասունացման ժամկետների՝ գերվաղահաս, վաղահաս, միջահաս, ուշահաս և առավել ուշահաս սորտեր։
Տող 15.
[[2005]] թվականին ՀՀ-ում խաղողի տնկարկների տարածքը կազմել է 13, 1 հզ. հա, բերքատվությունը 1 հա֊ից՝ 71, 4 ց, խաղողի բերքը՝ 81, 6 հզ. տ։
 
ՀՀ-ում խաղողագործության գիտական հարցերով զբաղվում են [[Խաղողագործության, գինեգործության և պտղաբուծության հայկական գիտահետազոտական ինստիտուտ|Խաղողապտղագինեգործության գիտական կենտրոնկենտրոնում]]ում և [[Հայաստանի պետական ագրարային համալսարան]]ում։ Ուսումնասիրվում են ընդհանուր խաղողագործության (խաղողի որթի ծագման, կենսաբանական, [[էկոլոգիա]]յի և ագրոտեխնիկայի), մասնավոր խաղողագործության (խաղողի որթի առանձնահատկությունները տարբեր էկոլոգիական պայմաններում՝ ըստ արտադրության ուղղության), [[Խաղողագրություն|խաղողագրության]] (ամպելոգրաֆիա) և խաղողի ընտրասերման հիմնախնդիրներ։
 
{{ՀԲ}}