«Գարդմանք (տարածքային էթնիկ միավոր)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ (GR) File renamed: File:Zəylik village in Dashkasan Rayon of Azerbaijan.jpg → File:Zəylik village in Dashkasan Rayon (1980s).jpg File renaming criterion #3: To correct obvious errors in file names,... |
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-(հարավ|հյուսիս)\-(արևելյան|արևմտյան) +\1\2); կոսմետիկ փոփոխություններ |
||
Տող 7.
'''Գարդմանք''' (նաև Գարդման, Ուտիք, Հյուսիսային Արցախ), հայկական էթնոսի պատմական տարածք,<ref>[http://araxmag.blogspot.com/2010/02/blog-post_448.html ՂԱՐԱԲԱՂԻ «ՄԵՋ» ԵՆ ՆԱԵՎ ՍՈՒՄԳԱՅԻԹԸ, ԲԱՔՈՒՆ, ԳԱՆՁԱԿԸ...] :Գանձակի շրջանում 1988-91-ին կազմակերպվել են էլ ավելի վայրագ սպանություններ, որոնք բերեցին այդ շրջանների լրիվ հայաթափմանը՝ բռնի արտաքսելով ու կոտորելով շուրջ կես միլիոն հայերի։</ref><ref>Карапетян Сергей Арменакович, «Арцах, Гардман, Нахиджеван – триединая формула территориальной целостности Восточной Армении» сборник публикаций, Ереван 2008․ :Обшеизвестно, что раньше, в прошлом из поля зрения науки и политики выпала такая важная проблема, как правдивое и честное освещение социально–экономической и общественно–политической истории восточных краев Республики Армения – Арцаха, Гардмана, Нахиджевана и вообще армянского вопроса․ Не потому ли такой стойкий интерес к этой проблеме наблюдается севодня? Как бы стремясь вернуть упущенное, благодаря так називаемой «перестройке и гласности», стали появляться публикации, посвященные, в частноссти, широкомы спектры арцахско–гардманско–нахиджеванской проблемы․․․․ ::Вот и в последнее времяя в Республике Армения все чаще приходится слышать или читат о том, что ее рукаводство еще в начале 20–х годов прошлого столетия, якобы предав национальные интересы армянцкого народа, позволило Азербайджану, не без помощи других заинтересованных сторон, сделать «неотьемлемой частью» своей территории Арцах, Гардман и Нахиджеван․․․․</ref><ref>«Արցախի և Գարդմանի տարածքային, տնտեսական և էթնիկական ամբողջականության իրավաքաղաքական հիմքերը», Պայքար ամսագիր, թիվ 1, Երևան 1997։</ref> որը բռնի հայաթափվել է 1989-1990 թվականներին<ref>«Գարդմանի կանչ» թերթ, 2008 թ. նոյեմբեր</ref><ref>«Գարդմանի կանչ» թերթ, 2013 թ. դեկտեմբերր</ref><ref>«Շահագործման տեսությունը և աշխարհաքաղաքական կանխատեսումը», Արման Մելիքյան, Երևան 2007 թ․</ref>{{Ներկայացնել մեջբերում}}<ref>«Կոչ աշխարհասփյուռ գարդմանցիներին», Պայքար ամսագիր, թիվ 1, Երևան 1997։</ref><ref>[http://hayaryakanch.wordpress.com/2011/06/27/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D6%81%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8-%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%A2%D5%A5%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4/ Հայերի ցեղասպանությունը Ադրբեջանում (1918-1990թվականներ)]</ref>։ Համընկնում է [[Մեծ Հայք]]ի [[Ուտիք]] նահանգի տարածքին և հանդիսանում է գարդմանահայերի կողմից կիրառվող տվյալ նահանգի անվանումը։ Հյուսիսային Արցախը Գարդմանքի մեկ այլ, Ադրբեջանի տարածքում մնացած Գարդմանքի հողերի ընդհանուր, առավել չկիրառվող անվանումն է։
Զբաղեցնում է [[Սևանա լիճ|Սևանա լճից]] արևելք և [[Քուռ]] գետից արևմուտք ընկած տարածքները{{փաստ}}՝ պատմական [[Ուտիք]] նահանգի [[Շակաշեն]], [[Գարդման (գավառ)|Գարդմանք]], [[Տուչկատակ]], [[Ուտի առանձնակ]], [[Առանռոտ]], [[Աղուէ]] գավառների մեծ մասը, ներկայիս [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի Հանրապետության]]
Գարդմանում է գտնվում է չորս [[Տիգրանակերտ]]երից մեկը<ref>[http://www.armenianarchitecture.am/v2/locsearch.php?txtName=%D5%BF%D5%AB%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BF&selDateType=1&txtDate=&rDate=1&bl_adv_locsrch=0&selAlfaBetical=-1&selMonument=1371&limStart=&hdLanguageF=1&hdFromLoc=&hdMap=&hdMapType=&QueryString=Location&tab=1&Language=1 Գարդմանքի Տիգրանակերտ։]</ref><ref>Սամվել Կարապետյան, Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում, Երևան, 1999, էջ 227:</ref><ref>[http://lraber.asj-oa.am/665/1/2010-1-2__424_.pdf Խաչատրյան Ժ. Դ., Հակոբյան Ն. Ֆ.Հնագիտություն և ազգագրություն, Տիգրանակերտ մայրաքաղաքը]</ref><ref>[http://www.irates.am/en/U4u82YxBtuYjXBMnR7il6KaKgt 8-րդ դարում Արցախի Տիգրանակերտն ուներ մեծաքանակ բնակչություն]</ref><ref>Բարում եւ Բարսում զյուղերի շրջանի մանրատեղանունների քարտեզ, «Գարդմանք» ամսաթերթ, 1996 N 3, էջ 7։</ref>, որը հիմնադրել է [[Տիգրան Բ Մեծ]]-ը [[մ.թ.ա. 95]] - [[մ.թ.ա. 55]] թվականներին։
== Գարդմանքը 10-ից 11-րդ դարերում ==
[[Պատկեր:Parisos berd Gardmanq.jpg|մինի|
[[Սմբատ Ա Բագրատունի|Սմբատ Ա Բագրատունու]] օրոք (892-914 թթ.) Գարդմանքի տերն էր [[Սյունիքի թագավորություն|Սյունյաց]] և [[Աղուանք|Աղվանից]] աշխարհի իշխան [[Ատրներսեհ (Խաչենի իշխան)|Գրիգոր Ատրներսեհյանի]] որդին՝ [[Սահակ Սևադա]]ն։<ref name="ReferenceA">Արմեն Ղարամանյան «Գարդման», Երևան 2009 թ.:</ref><ref>Ս.Գ.Բարխուդարյան, «Գարդմանի իշխանություն», էջ 71:</ref> Սահակ Սևադայի իշխանությունն ընդգրկում էր [[Արցախ (նահանգ)|Արցախ]] և [[Ուտիք]] նահանգների տարածքի մեծ մասը՝ սկսած առնվազն [[Շամխոր (գետ)|Շամխոր]] գետի ավազանից մինչև [[Դեբեդ|Դեբետի]] ստորին ավազանը։ Տիրույթի հյուսիսային բնական սահմանը [[Կուր]] գետն էր։<ref>Ս.Գ.Բարխուդարյան, «Գարդմանի իշխանություն», էջ 74:</ref> Իշխանության ռազմական ուժերը բաղկացած էր 8000 մարտիկներից։<ref name="ReferenceA"/><ref>Հովհաննես Դրաստանակերտցի, էջ 312:</ref>
Տող 37.
=== Գարդմանում հայտնաբերված գտածոներ ===
<gallery>
Պատկեր:Сосуд из глины.jpg|Կարաս, հայտնաբերվել է [[Գարդման]]ի [[Շամխոր]]ում. մ.թ.ա.16-15-րդ դդ.։ Պահվում է Ադրբեջանի Պատմության թանգարանում։
Պատկեր:Stonegrave Petroglyph Swastikas from Ancient Armenia Kakhik Shamkhor Armenia.jpg|Կախազարդ, հայտնաբերվել է [[Գարդման]]ի [[Շամխոր]] բնակավայրում. մ.թ.ա. 3000-2000-ական թթ.։
</gallery>
|