«Արտազատական համակարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չNo edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:Urinary system.svg|մինի|1. Արտազատական [[համակարգ]]ի [[օրգան]]ների [[կառուցվածք]]ը, 2.[[երիկամներ]], 4. [[միզածորաններ]], 5. [[միզապարկ]], 6. [[միզատար խողովակ]], 7. վերին [[երիկամ]], 8. [[երիկամ]]ային երակ և [[զարկերակ]], 9. ստորին սիներակ, 10. որովայնային զարկերակ, 12. [[լյարդ]], 13. [[հաստ աղիք]], 14. [[կոնք]]]]
[[Պատկեր:Nefrolit.jpg
Օրգանիզմի կենսագործունեության ընթացքում յուրաքանչյուր [[բջիջ]]ում առաջանում են նյութափոխանակության արգասիքները ( [[միզանյութ]], ֆոսֆորական և ծծմբական թթվի [[աղեր]], [[ջուր]], [[ածխաթթու գազ]] և այլն)։
Այդ նյութերի կուտակումն օրգանիզմում կարող է բերել կենսագործունեության զանազան խանգարումների, ընդհուպ մինչև մահվան։ Օրվա ընթացքում առաաջացած 600-700 լիտր ածխաթթու գազը և որոշ քանակությամբ ջուր հեռացվում են [[թոք]]երի միջոցով։ Արտազատման գլխավոր [[օրգան]]ները երիկամներն են, որոնք մեզի հետ հեռացնում են միզանյութը, [[միզաթթու]]ն, հանքային աղերի և ջրի ավելցուկը։ Դրանով պահպանվում է ջրաաղային փոխանակության կայուն մակարդակը։ Այդ նյութերն աննշան չափով հեռանում են նաև մաշկի միջոցով։ Այսպիսով՝ թոքերը, երիկամները, [[մաշկ]]ը այն օրգաններն են, որոնց միջոցով հեռանում են նյութափոխանակության արգասիքները և պահպանվում օրգանիզմի ներքին միջավայրի կայունությունը։ Հաստ աղին նույնպես ունի արտազատման գործառույթ, սակայն նյութափոխանակության հեղուկ արգասիքները հիմնականում հեռացվում են երիկամների միջոցով։
== Օրգաններ և դրանց դերը ==
Տող 12 ⟶ 10՝
== Հիգիենա ==
Արտազատության օրգանների հիգենիան գոռծառույթների համալիր է, որոնց նպատակն է արտազատության օրգանների հիգենայի պահպանումը։ Արտազատության օրգանների հիգենիան սուր (կծու, թթու, աղի) բնույթի սննդանյութերի օգտագործումը բացասաբար է ազդում երիկամների, հատկապես [[նեֆրոնների]] կառուցվածքի և գործառույթի վրա։ Սննդային թունավորումները կազմափոխում, քայքայում են երիկամի բջիջները, որի հետևանքով խանգարվում է երկրորդային մեզի առաջացումը, և օևրգանիզմը կորցնում է մեծ քանակությամբ [[ջուր]], [[ամինաթթուներ]], [[գլյուկոզ]] և այլ անհրաժեշտ նյութեր։ Վատ մշակված սննդամթերքներում, հատկապես, երբ այն երկար ժամանակ պահվում է տաք պայմաններում, արագորեն բազմանում են մանրէներ և երիկամներում բորբոքային ներևույթների պատճառ դառնում։ Բորբոքված տեղամասերում միզուղիների ահարթ մակերփսին առաջանում են միզաքարեր, որոնք խանգարում են միզարձակումը և առաջացնում սուր, [[նոպայաձև ցավեր։]] Երիկամների կառուցվածքի և գործառույթի վրա խիստ վնասակար ազդեցություն կարող են թողել նաև [[սնդիկթ]], [[կապարը]], [[նավթալինը]]
▲Արտազատության օրգանների հիգենիան սուր (կծու, թթու, աղի) բնույթի սննդանյութերի օգտագործումը բացասաբար է ազդում երիկամների, հատկապես [[նեֆրոնների]] կառուցվածքի և գործառույթի վրա։ Սննդային թունավորումները կազմափոխում, քայքայում են երիկամի բջիջները, որի հետևանքով խանգարվում է երկրորդային մեզի առաջացումը, և օևրգանիզմը կորցնում է մեծ քանակությամբ [[ջուր]], [[ամինաթթուներ]], [[գլյուկոզ]] և այլ անհրաժեշտ նյութեր։ Վատ մշակված սննդամթերքներում, հատկապես, երբ այն երկար ժամանակ պահվում է տաք պայմաններում, արագորեն բազմանում են մանրէներ և երիկամներում բորբոքային ներևույթների պատճառ դառնում։ Բորբոքված տեղամասերում միզուղիների ահարթ մակերփսին առաջանում են միզաքարեր, որոնք խանգարում են միզարձակումը և առաջացնում սուր, [[նոպայաձև ցավեր։]] Երիկամների կառուցվածքի և գործառույթի վրա խիստ վնասակար ազդեցություն կարող են թողել նաև [[սնդիկթ]], [[կապարը]],[[նավթալինը]]․ որոնք մարսված սննդանյութերի հետ աղիներից անցնում են արյան մեջ և խաթարում նրանցում ընթացող գործընթացները<ref>Կենսաբանություն։Մարդ</ref>։
Երիկամ է մտնում երիկամային զարկերակը և դուրս գալիս համանուն երակը։
Տող 47 ⟶ 43՝
== Միզային համակարգի օրգանների հիվանդությունների կանխումը ==
Երիկամներն օրգանիզմի կենսական կարևոր [[օրգան]]ներից են։ Միզագոյացումից բացի մասնակցում են օրգանիզմի ներքին միջավայրի հաստատունության պահպանմանը, սինթեզում են կենսաբանորեն ակտիվ նյութեր, որոնք խթանում են արյունաստեղծմանը, բարձրացնում արյան ճնշումը և օրգանիզմի դիմադրողականությունը։ Երիկամների ֆունկցիաների խախտման կամ դադարի դեպքում նյութափոխանակության միջանկյալ և վերջնական արգասիքները կուտակվում են արյան մեջ, թունավորում օրգանիզմը, որը հաճախ հանգեցնում է մահվան։ Երիկամները չափազանց զգայուն են վարակիչ հիվանդությունների հարուցիչների,[[սնդիկ]]ի,[[կապար]]ի,[[բենզոլ]]ի,[[կենդանիներ]]ի թույների նկատմամբ։ Դրանք հեռանում են երիկամներով և թունավորում նրա [[բջիջ]]ներին,խախտում նրանց ֆունկցիան։ Երիկամների ֆունկցիաների խանգարում կարող են առաջացնել նաև չչափավորված և առանց բժշկի նշանակման ընդունած դեղանյութերը։ Հանքային փոխանակության խանգարումներից, դեղանյութերի կուտակումներից երիկամներում և միզային ուղիներում կարող են առաջանալ «քարեր»,որոնք միզագոյացման և միզարձակման խանգարումների պատճառ են դառնում։ Առավել վնասակար ազդեցություն է թողնում ալկոհոլը։ Այն քայքայում է երիկամի էպիթելային բջիջները և հանգեցնում նրա ֆունկցիաների խանգարման։
Երիկամների էպիթելի վրա վնասակար ազդեցություն ունեն նաև կծու կերակուրները, որոնք առաջացնում են երիկամների հիվանդություններ։ Երիկամների և միզային համակարգի մյուս օրգանների հիվանդությունները կանխելու նպատակով անհրաժեշտ է պահպանել ընդհանուր և անձնական հիգիենայի կանոնները։
== Տես նաև ==
* [[Միզապարկ]]
* [[Միզածորան]]
| |||