«Դորիական օրդեր»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
հեռացվել է Կատեգորիա:Հունական ճարտարապետություն, ավելացվեց Կատեգորիա:Հին Հունաստանի ճարտարապետություն ՀոթՔաթ գ... |
|||
Տող 20.
== Կառուցվածք ==
Զարգացած դորիական օրդերը խարիսխ չուներ։ Սյան բարակացումն սկսվում էր անմիջապես [[ստիլոբատես]]ից, բայց չէր կատարվում մինչև վերջ, այլ մեկ երրորդ մասում սյան բունը ավելի ուռուցիկ էր ([[էնտասիս]])։ Սյան մակերևույթը մշակվում էր ուղղաձիգ ակոսներով, որոնք [[կանելյուր]]ներ էին կոչվում։ Նրանց թիվը 16-20 էր լինում<ref>Վարազդատ Հարությունյան, Հին աշխարհի ճարտարապետություն, Երևան, 1978</ref>։ Հունա-դորիական սյունը [[Ֆլեյտինգ (ճարտարապետություն)|Ֆլեյտինգ (ճարտարապետությամբ]] էր արված<ref>Art a Brief History 6th Edition</ref> և չուներ հիմք, դրված էր անմիջապես պատվանդանի վրա, որի վրա դրվում էր եկեղեցին կամ շինությունը<ref>Summerson, 13-14</ref>։ Սյան [[խոյակ]]ը (սյունագլուխ) բաղկացած էր կլոր բարձիկից՝ Էքինոսից և քառակուսի սալից՝ աբաքսից։ Բացի այդ, կանելյուրներն ավարտվում էին 1-4 օղակներով, որոնք կոչվում էին վզիկ կամ հիպոտրաքիլոն։ Սյունից դեպի էխին անցումը մեղմացնելու համար վերջինիս տակին նույնպես արվում էին օղակներ։
Արխիտրավը ([[հեծան]]ը) սկզբում արվում էր մեկ, իսկ հետագայում՝ 2-3 քարից։ Արխիտրավը պսակվում էր մի գոտով, որի վրա [[ֆրիզ]]ում եղած յուրաքանչյուր [[տրիգլիֆոս]]ի տակ կային կաթիլաձև [[ռեգուլ]]ներ։ Ֆրիզը բաղկացած էր տրիգլիֆոսներից և մետոպեներից, որոնց ծագումը [[Վիտրուվիոս]]ը կապում էր փայտի կոնստրուկցիաների հետ։ Տրիգլիֆոսների դասավորությունը ֆրիզում համաձայնեցվում էր սյուների քայլի հետ, յուրաքանչյուր սյունի արանքում դրվում էր մեկական տրիգլիֆոս։ Բացառություն էր կազմում անկյունային տրիգլիֆոսը, որը գտնվում էր անկյունում՝ սյան առանցքի նկատմամբ մի քիչ շարժված։ Քիվի սալը գտնվում էր ֆրիզի վերևում։ Այն հենվում էր մոտուլների (մոդուլյոնների) վրա, և նրանց քայլը համապատասխանում էր տրիգլիֆոսների քայլին։ Քիվի սալն ավարտվում էր ջրահավաք մասով՝ [[սեմա]]յով։ Երկայնական ուղղությամբ սեմայի մեջ միմյանցից որոշ հեռավորությամբ թողնվում էին ջրհորդաններ՝ որոնք սովորաբար ձևավորում էին որպես առյուծների գլուխներ։ Երկթեք կտուրի եռանկյունաձև երկու ճակատային մասերի՝ ֆրոնտոնների անկյունները նույնպես զարդարվում էին [[ակրոտերիոն]] կոչվող զարդերով։ Ֆրոնտոնի միջին հարթությունը՝ տեմպանոնը, պատում էին բարձրաքանդակային հորինվածքով։
==Գեղարվեստական արտահայտչականություն ==
Հունական -դորիական օրդերը գործածական և գեղարվեստական սկզբունքների միասնության դասական օրինակ է։ Այն կոնստրուկտիվ համակարգի գեղարվեստական մարմնավորում էր և ճարտարապետական հորինվածքում ակտիվ դեր ուներ։ Փոխարինվելով քարով՝ նրանք ավելի հղկվում էին, դառնում ավելի համաչափ և կատարելագործված։ Դրանով էր բացատրվում սյուների միմյանցից հեռու դասավորելը փայտե արխիտրավների դեպքում և մոտեցումը միմյանց քարի արխիտրավների դեպքում։ Սկզբնական շրջանում քարի կոնստրուկցիան դորիական օրդերում մեծ պաշարներով էր, ուստի նրա համաչափությունները ծանր էին (անտաբլեմենտի և արխիտրավի բարձրությունը, սյուների հաստությունը)։
Դորիական օրդերը կապվել է տղամարդկային արժանապատվության հետ, հոնիականը՝ իգական սեռի ներկայացուցիչների<ref>Summerson, 14-15</ref>։ Այն պատվերներից ամենաէժանն էր։Երբ երեք օրդերները գործածվում էին մեկը մյուսի վրա, դորիականը դրվում էր [[հոնիական օրդեր|հոնիական]]ի և [[կորնթական օրդեր|կորնթական]]ի մեջտեղում։ Որպես ամենաամուրը այն հաճախ գործածվում էր առաջին հարկում, մյուսները՝ նրա վերևում<ref>Palladio, [https://books.google.co.uk/books?id=BNBva2kKm0wC&pg=PA17 First Book, Chapter 12]</ref>։
Օրդերի գեղարվեստական արտահայչականությունն ընդգծվում էր նրա տարբեր մասերի պլաստիկական մշակման միջոցով։ Այդպիսի մշակումով առանձնանում էին նրա մասերը, հարստանում լուսաստվերով, ընգծվում կոնստրուկտիվ, ակտիվորեն աշխատող տարրերը։ Օրդերի տեկտոնիկական կառուցվածքի հայտնաբերմանն ու արտահայտմանը մեծապես նպաստում էր նաև պոլիխրոմիայի (բազմագունության ) կիրառությունը, այսինքն՝ օրդերի առանձին մասերի (բացի սյունից) ներկումը գույներով (գլխավորապես կարմիր ու կապույտ)։
| |||