«Գլյուկոզ»–ի խմբագրումների տարբերություն

| պատկեր 3D = Glucose ball-and-stick.png

| քիմիական անվանում = 6-(հիդրօքսիմեթիլ)օքսան<br />-2,3,4,5-տետրոլ, <br />(2R,3S,4R,5R)-6 -(հիդրօքսիմեթիլ)տետրահիդրո-2H-պիրան-2,3,4,5-տետրաոլ

| մոլային զանգված = 180,16

| հալման ջերմ. = ''α''-<small>D</small>-գլյուկոզ՝ 146&nbsp;°C<br />''β''-<small>D</small>-գլյուկոզ՝ 150

}}

'''Գլյուկոզ''' ({{lang-el|γλευχος}}՝ քաղցր գինի<ref>Thénard, Gay-Lussac, Biot, and Dumas (1838) [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k29662/f106.langEN "Rapport sur un mémoire de M. Péligiot, intitulé: Recherches sur la nature et les propriétés chimiques des sucres"]</ref>), '''խաղողաշաքար''', '''ալդոհեքսոզ''', '''դեքստրոզ''', C₆H₁₂O₆, [[ածխաջուր]] ([[միաշաքար]])։ Անգույն բյուրեղներ, հալման ջերմաստիճանը՝ 146,5&nbsp;°C։ Լավ լուծվում է [[ջուր|ջրում]]։ Զրային լուծույթներում հանդես է գալիս որպես ά և ձևերի խառնուրդ։ Օպտիկապես ակտիվ է։ Գլյուկոզ պարունակվում է պտուղներում, ծաղիկներում և բույսերի այլ օրգաններում, ինչպես նաև կենդանական հյուսվածքներում (արյուն, ուղեղ են)։ Տալիս է [[ալդեհիդ]]ներին բնորոշ ռեակցիաներ։ Վերականգնելիս ստացվում է վեցատոմ սպիրտ՝ [[սորբիտ]], օքսիդացնելիս՝ [[գլյուկոնաթթու]], ավելի խորը օքսիդացնելիս՝ շաքարաթթու, իսկ միայն առաջնային սպիրտային խմբի օքսիդացումով՝ գլյուկուրոնաթթու։ Բույսերը և որոշ մանրէներ գլյուկոզը սինթեզում են անօրգանական նյութերից։ ά-գլյուկոզը բոլոր կենդանի օրգանիզմների ([[վիրուս]]ներ, բարձրակարգ [[բույս]]եր և [[ողնաշարավորներ]]) խիստ անհրաժեշտ բաղադրամասերից Է։ Գլյուկոզը շատ մանրէների համար էներգիայի միակ աղբյուրն է և մասնակցում է նյութափոխանակության ռեակցիաներին։ Արտադրության մեջ ստանում են [[օսլա]]յի թթվային [[հիդրոլիզ]]ով։ Օգտագործվում է բժշկության մեջ, հրուշակեղենի և տեքստիլ արդյունաբերություններում։ Ելանյութ է ասկորբինաթթվի (վիտամին «С») ստացման համար։ Գլյուկոզայի խմորմամբ ստացվում է [[էթիլալկոհոլ]]։