«Էդիպուս արքա»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Էդիպուս արքա''' ({{lang-grc|Οἰδίπους Τύραννος}})՝ [[Հին Աթենք|հին հույն]] ողբերգակ [[Սոփոկլես]]ի [[Ողբերգություն (ժանր)|ողբերգություն]]։ Բեմադրության թվականը ճշգրիտ հայտնի չէ։ Ենթադրվում է, որ այն ստեղծվել և բեմադրվել է մ.թ.ա. 429-425 թթ.թվականների միջև ընկած ժամանակահատվածում<ref> Although Sophocles won second prize with the group of plays that included ''Oedipus Rex'', its date of production is uncertain. The prominence of the Theban Plague (disease) at the play's opening suggests to many scholars a reference to the plague that devastated Athens in 430 BC, and hence a production date shortly thereafter. See, for example, {{cite journal|authorlink=Bernard Knox|first=Bernard|last=Knox|title=The Date of the ''Oedipus Tyrannus'' of Sophocles|journal=American Journal of Philology|volume=77|issue=2|year=1956|pages=133–147|jstor=292475 }}</ref>։ Ողբերգության մեջ Սոփոկլեսը պատկերում է իր ժամանակի ամենակարևոր գաղափարներից մեկը` աստվածների կամքի (ճակատագրի) և մարդու ազատ անհատականության բախումը: Նյութը վերցված է Թեբեական շարքի առասպելներից, որոնցից մեկը պատմում է [[Թեբե (Հունաստան)|Թեբեի]] դժբախտ արքա Էդիպուսի մասին, այն արքայի, որի համար աստվածները սահմանել են անագորույն ճակատագիր` սպանել հարազատ հորը և ամուսնանալ մոր հետ:

Այդպիսով նորածնին մեծացնում է Պոլիբոսը, որին Էդիպուսն իր հարազատ հայրն էէր համարում: Երբ Էդիպուսը մեծանում է, նրան գուշակում են, որ մի օր սպանելու է հորն ու ամուսնանալու է հարազատ մոր հետ: Փորձելով փախչել այդ դաժան ճակատագրից` նա հեռանում է հայրենի քաղաքից` ուղևորվելով դեպի Թեբե: Այստեղ երիտասարդը կարողանում է փրկել քաղաքը հրեշավոր Սֆինքսից<ref>Ahl, Frederick. ''Two Faces of Oedipus: Sophocles' Oedipus Tyrannus and Seneca's Oedipus''. Cornell University Press, 2008. page 1. {{ISBN|9780801473975}}.</ref> և դառնում է Թեբեի թագավոր` ամուսնանալով վերջերս սպանված թագավորի` Լայոսի այրու հետ<ref>[https://records.viu.ca/~johnstoi/sophocles/oedipustheking.htm Johnston, Ian. "Background Notes", Vancouver Island University]</ref>: Երբ քաղաքում սկսվում է ժանտախտը, Էդիպուսը կնոջ եղբորը՝ Կրեոնին ուղարկում է [[Դելֆի]]՝ [[Ապոլլոն]]ից օգնություն խնդրելու: Վերջինս հայտնում է, որ համաճարակը կվերանա միայն այն ժամանակ, երբ քաղաքից վտարվի նախկին թագավորին սպանողը: Որոշվում է դիմել գուշակ [[Թիրեսիաս]]ի օգնությանը, որը սկզբում փորձում է խուսափել պատասխաններից, բայց ի վերջո բացահայտում է դառը ճշմարտությունը. Լայոս արքային՝ իր հորը, Թեբեի ճանապարհին անգիտությամբ սպանել է հենց Էդիպուսը, որից հետո, դառնալով Թեբեի թագավոր, ամուսնացել սպանված արքայի այրու` Իոկաստեի հետ, որն իր մայրն է: Էդիպուսը ցնցվում է, և սկսում կասկածել Կրեոնին՝ մտածելով, որ դավեր է նյութում իր դեմ: Իոկաստեն փորձում է Էդիպուսին համոզել, որ գուշակությունները հաճախ սուտ են լինում: Չէ՞ որ Լայոսին գուշակել էին մահ սեփական որդու ձեռքերով, իսկ իրենց նորածին որդուն վաղուց սպանել էին:

Շուտով Էդիպուսը հիշում է, որ Թեբեի ճանապարհին վեճի մեջ սպանել էր մի ծերունու և նրա ուղեկիցներին: Հանկարծ Կորնթոսից սուրհանդակ է գալիս՝ հայտնելով, որ Պոլիբոսը մահացել է, և կորնթոսցիներն ուզում են Էդիպուսին արքա կարգել: Այստեղ նաև պարզվում է, որ Էդիպուսը Պոլիբոսի հարազատ որդին չէ: Սուրհանդակը պատմում է, որ շատ տարիներ առաջ, երբ նա հովվություն է արել Կիթերոնի լեռներում, Լայոսի ծառաներից մեկը նրան նորածին երեխա է տվել: Ճշմարտությունը դառնում է անխուսափելի: Ի նշան ճակատագրի դեմ բողոքի՝ Էդիպուսը կուրացնում է իրեն, իսկ Իոկաստեն ինքնասպան է լինում: