«Նյու Յորք (նահանգ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 10.
'''Նյու Յորք''' ([[անգլերեն]]՝ {{Աուդիո|En-us-New_York.ogg|New York}}), նահանգ [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ի հյուսիսարևելյան մասում։
 
Նահանգում գտնվում է [[ԱՄՆ]] ամենամեծ և առեվտրության մեջ ամենազարգացամենազարգացած քաղաքը՝ [[Նյու Յորքը։Յորք]]<nowiki/>ը։ Բնակչությունը կազմում է 19 795 791 մարդ։ Մյուս խոշոր քաղաքներն են՝ Նիգարա֊Ֆոլսը, Յուտիկան, Սկենեկտաձին, Բինգեմտոնը։
 
== Պատմություն ==
Այն ժամանակաժամանակ, երբ եվրոպացիները ժամանեցին Ամերիկա աշխարհամաս, այստեղ ապրում էին իրոկեզես լիգայիԻրոկեզես և ալկոնգին լիգայի ցեղերը, սակայն [[Հյուսիսային ԱմերիկայիԱմերիկա]]<nowiki/>յի գաղութացումից հետո եղան զգալի բնաջնջումներ: Տարածաշրջանի զարգացումը սկսեց Հադսոն (Hudson) արշավախմբից: Նյու-Յորք [[1524]] թվականին այցելել է Ջովաննի Վերրացանոն: [[1609]] թվականին Հենրի Գուդզոնը`, ով ծառայել էր հոլանդացիներին, գետով հասել է այս տարածք, որտեղ գտնվում էր գետՕլբանի Օլբանինգետը: Այստեղ [[1614]]-[[1618]] թվականներին կարստեղծվել էր առաջին բնակավայրը` Նասսաուի բերդը: [[1621]] թվականին տարածքը ընդգրկել է Հյուսիսային Ամերիկայում հոլանդական գաղութների տարածքի մեջ և կոչվել է Նոր-Նիդեռլանդներ: [[1626]] թվականին նահանգը վերանվանվեց Նոր-Ամստերդամ (ապագայումապագայում՝ Նյու-Յորք), և դարձավդարձել հոլանդական գաղութի կենտրոնը: Այս տարածքը երկար ժամանակով եղել է անգլո-հոլանդական պայքարի կենտրոն: [[1664]] թվականին Հոլանդական նահանգապետըհոլանդական նահանգապետ Փեփեր Սթեյվեսանթը, գտնվելովընկնելով բրիտանական նավատորմի ճնշան տակ, հանձնվել է բրիտանական գաղութներին: 1664 թվականին (Բացառությամբբացառությամբ [[1673]]-[[1674]]) այն արդեն պատկանում էր բրիտանական գաղութին (փոխվել է նրա անունը` Նյու Յորք դառնալով նոր գաղութ): 1664 թվականին նահանգը եղել է մեկուսացված գաղութ,գաղութ։ այժմԱյժմ հայտնիայդ տարածքում է այդ տարածքըգտնվում [[Նյու Ջերսի, իսկ]]<nowiki/>ն։ հաջորդՀաջորդ տարի գծվել է նոր սահման Նյու-Յորքի և [[Կոնեկտիկուտ|Կոնեկտիկուտի]] միջև, որն էլ հետագայում մնացել է անփոփոխ: 1688 թվականին Նյու-Յորքը և մի քանի այլ գաղութներ անցել են Նոր Անգլիայի տիրապետության տակ: Այնուհետև տեղի է ունենումունեցել ապստամբություն և շրջանը շուրջ երկու տարի ([[1689]]—[[1691]]) գտնվումգտնվել է Լիզլերա ապստամբական ուժիուժերի ձեռքում:
 
1691 թվականին անգլիական իշխանության վերականգնումից հետո, որոշելորոշվել ենէ իրականացնելստեղծել օրենսդիր ժողով: Նյու-Յորքը ֆրանսիացիների և հնդկացիների պատերազմական գործողությունների ժամանակ շատ անգամ եղել է այդ ամենիբախումների կենտրոնում: Մինչև [[1761]] թվականի ֆրանսիացիների պարտությանըպարտությունը՝ տարածքը ենթարկվել է ավերիչ արշավանքների:
 
[[1776]]-77 թվականներին իրՆյու Յորքի տարածքում եղել են մի շարք խոշոր բախումներ, 1778 թվականի Փետրվարիփետրվարի 6-ին նահանգում վավերացվել է [[ԱՄՆ]] առաջին սահմանադրական փաստաթուղթ` հոդվածների կոնֆեդերացիայի և հավերժի միությանփաստաթուղթը: 1787 թվականի ապրիլին Նյու-Յորքն արդեն վավերացվելվավերացրել է ԱՄՆ սահմանադրությամբսահմանադրությունը և [[1788]] թվականի հուլիսին դարձել է ԱՄՆ-ը 11-րդ նահանգը, իսկ վարչական կենտրոնը եղել է Քինգսթոն քաղաքը (1797 թվականին վարչական կենտրոնը տեղափոխվել է Ալբանի[[Օլբանի (Նյու Յորք)|Օլբանի]] քաղաք):
 
 
XIX դարի առաջին եռամսյալիեռամսյակի ավարտին նահանգը ուներ բարձր զարգացած գյուղատնտեսությունևգյուղատնտեսություն և արտադրական արդյունաբերություն, որն էլ կենտրոնացված էր Նյու-Յորք քաղաքում: Արագ զարգանում էր տրանսպորտային ցանցը, որին նպաստել էին նահանգում գտնվող ջրային և ցամաքային շատ վայրերտարածքները: [[1825]] թվականին ավարտվել է Էրի ջրանցքի շինարարությունը, [[1831]] թվականի ԱլբանիումՕլբանիում կառուցվել է առաջին երկաթգիծը, իսկ ևս 25 տարի անց ամբողջ քաղաքը մտնումմտել էիէր երկաթգծի ցանցի մեջ: [[1830]]-[[1840]]-ական թվականներին նահանգում եղան զգալի փոփոխություններ,փոփոխություններ։ զարգանալով ժողովրդավարական գործընթավը , նահանգումՆահանգում ստեղծվեցին ակտիվ ֆերմերային կազմակերպություններ: ԿայինՆահանգում ուժեղնկատվում էին ռեֆորմիստական ուժեղ միտումներ, որոնք ստեղծվելձևավորվել էին Նյու-Յորքի նշանավոր քաղաքական գործիչների կողմիցկողմից։ Նրանց ինչպիսիքթվում էին` Մարտինա Բանվան Բյուրենը, Ուիլյամ Հենրի ՍյուարդըՍտյուարդը և ՀորասաՀորասիո Գրիլին:
 
Արդեն 1820 թվականին Նյու-Յորքը բոլոր նահանգներից արաջին հորիզոնականումառաջինն էր բնակչության թվով:
 
1839-ից մինչև 1846 թվականները նահանգը հակամարտության մեջ էր ֆերմերների միջև, դժբախտ վարչական վարձկալական օրենքների և կառավարության պատճառով, որը կոչվում է Anti-Rent Warհետ: Մինչ այդ քաղաքական պատերազմը, նա համարվում էր առաջատարառաջատարն իր արդյունաբերությամբ, 1861-1865 թթ,
երբ սկսվեց ԱՄՆ- քաղաքացիական պատերազմը, նանահանգը եղելդաշնակցել է պետությանհյուսիսի հյուսիսայինկառավարական կողմումուժերի հետ: Պատերազմին մասնակցել է ավելի քան 500 հազմարհազար մարդ, որից 50 հազարը մահացել են: Պատերազմից հետո, նահանգընահանգի տնտեսությանտնտեսական զարգացումը շարունակելշարունակվել է նույն տեմպերով: Հասարակության սուր շեղումները դժվարացնում էին դժվարին աշխատանքի պայմանները, քաղաքականՔաղաքական կոռուպցիան ծաղկում էր ապրում:
[[2009]] թվականի Նյու-Յորք նահանգում տեղի ունեցան ընտրական օրենքի փոփոխություններ, ըստ որի նահանգի բոլոր քաղաքներում , որտեղ ավելի քան մեկ միլիոն մարդ է ապրում, ամեն ինչ կապված է ընտրական գործընթացի հետ և փաստաթղթերը պետք է ամպայման թարգմանվեին ռուսերեն: Ռուսաց լեզուն դարձել է Նյու-Յորքի ութ օտար լեզուներից մեկը, որով պետք է տպագրվի բոլոր պաշտոնական քարոզարշավային նյութերը: Ավելի վաղ այդ ցուցակում ընդգրկված էին իսպաներեն, կորեերեն, տագալերեն լեզուները և երեք չինարեն բարբառները:
 
== Աշխարհագրություն ==