«Ծոփք»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Ծոփք''' ([[Հունարեն]]՝ ''Sophene''), [[Մեծ Հայք|Մեծ Հայքի]] երկրորդ նահանգը։ Հյուսիսից սահմանակից էր [[Բարձր Հայք]], հարավից՝ [[Աղձնիք]], արևելքից՝ [[Տուրուբերան]] նահանգներին, արևմուտքից՝ [[Փոքր Հայք|Փոքր Հայքին]]։ [[Արածանի]] գետով բաժանվում էր երկու մասի. հարավայինը կոչվում էր Մեծ Ծոփք, հյուսիսայինը՝ Փոքր Ծոփք։ Ծոփքի գավառներն էին՝ Խորձյանը, Ծոփքը, Անձիտը, Դեգիքը, Գավրեքը։

Մ.թ.ա.Մթա II հազարամյակում Ծոփքի տարածքում ձևավորվել են առաջին ցեղային միավորումները։ Խեթական թագավոր Սուպիլուլիումա I–ի արձանագրություններում արդեն հիշատակվում է Ծոփքի միասնական իշխանության մասին, որը ընդդիմացել է խեթական հզոր պետության և ապաստան տվել խեթացի դժգոհ տարրերին։ Մ.թ.ա. XIII–IXդդ. Մթա XIII–IX դդ պարբերաբար ենթարկվելով [[Ասորեստան|Ասորեստանի]] կողոպտչական արշավանքներին՝ կասեցվել է Ծոփքի զարգացումը։ Մ.թ.ա. IXդ. Մթա IX դ վերջին քարորդից Ծոփքը, ընդգրկելով [[Ուրարտու]] թագավորության կազմում, նոր վերելք է ապրել։ Մ.թ.ա. IVդ. Մթա IV դ սկզբից Ծոփքը եղել է [[Երվանդունիներ|Երվանդունիների]] հայկական պետականության կազմում։ Աշխարհագրականորեն մոտիկ գտնվելով հելլենիստական կենտրոններին՝ Ծոփքը ապրել է տնտեսական և մշակութային նոր առաջընթաց։ Սակայն մ.թ.ա.մթա III IIIդ.դ կեսին Ծոփքը [[Սելևկյան պետություն|Սելևկյան պետության]] միջամտությամբ անջատվել է Մեծ Հայքից և կազմել ինքնուրույն թագավորություն։ Մ.թ.ա. IIIդ.Մթա III դ վերջին [[Անտիոքոս III Մեծ|Անտիոքոս III Մեծը]] նվաճել է Ծոփքը և դարձրել Սելևկյան պետության նահանգ՝ այստեղ ստրատեգոս կարգելով Զարեհին։ Հռոմի դեմ [[Մագնեզիայի ճակատամարտ|Մագնեզիայի ճակատամարտում]] Անտիոքոս III Մեծի պարտություից հետո Զարեհը Ծոփքը հռչակել է կրկին անկախ թագավորություն։ Արտաքին քաղաքականության հարցերում Զարեհը դաշնակվել է Մեծ Հայքի թագավորին՝ Արտաշես Աարտաշես Ա–ին։ Զարեհին հաջորդել է Արկաթիասը, որը հիմնել է նոր մայրաքաղաք՝ [[Արկաթիակերտ|Արկաթիակերտը]]։ Արկաթիոսը սպանվել է Սելևկյան Անտիոքոս IV թագավորի դեմ կռվում։ Ծոփքի գահն անցել է Արկաթիոսի եղբորը՝ Մեհրուժանին, իսկ նրանից հետո՝ Արտանեսին։

Մ.թ.ա.Մթա 94-ին [[Տիգրան Բ Մեծ|Տիգրան Բ Մեծը]] տապալել է Արտանեսին և Ծոփքը վերամիավորել Մեծ Հայքին։ VII–IXդդ. VII–IX դդ Ծոփքը դարձել է արաբա–բյուզանդական պատերազմների ասպարեզ և ձեռքից ձեռք անցել։ IXդ. IX դ Ծոփքի արևելյան գավառները անցել են հայ [[Բագրատունիներ|Բագրատունիներին]], իսկ արևմտյան գավառները մտել [[Բյուզանդիա|Բյուզանդիայի]] Միջագետք բանակաթեմի մեջ։ 1555–ին և 1639–ին [[Սեֆյան Իրան|Սեֆյան Իրանի]] և [[օսմանյան Թուրքիա|օսմանյան Թուրքիայի]] միջև կնքած պայմանագրով Ծոփքը զավթել են օսմանյան թուրքերը։ Ծոփքի հոծ հայությունը բնաջնջվել է 1915–ին, [[Մեծ եղեռն|Մեծ եղեռնի]] ժամանակ, փրկված բեկորները տարագրվել են զանազան երկրներ։