«Տարսոն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր
| կարգավիճակ = Քաղաք
| հայերեն անվանում = Տարսոն
| բնօրինակ անվանում =
| ենթարկում =
| երկիր = Թուրքիա
| պատկեր = Cleopatra gate.jpg
| պատկերի նկարագրում = Կլեոպատրայի դարպասները
| զինանշան =
| զինանշանի լայնություն =
| զինանշանի նկարագրում =
| դրոշ =
| դրոշի լայնություն =
| դրոշի նկարագրում =
|lat_deg= 36|lat_min= 55|lat_sec=
|lon_deg= 34|lon_min= 54|lon_sec=
|CoordAddon = type:city(10034830)_region:TR
|CoordScale =
| երկրի քարտեզի չափ =300
| երկրամասի քարտեզի չափ =
| շրջանի քարտեզի չափ =
| երկրամասի տեսակ = Իլ
| երկրամաս = Մերսին իլ{{!}}Մերսին
| երկրամասը աղյուսակում = Մերսին իլ{{!}}Մերսին
| շրջանի տեսակ = Շրջան
| շրջան = Տարսոն իլ{{!}}Տարսոն
| շրջանը աղյուսկաում = Տարսոն իլ{{!}}Տարսոն
| համայնքի տեսակ =
| համայնք =
| համայնքը աղյուսակում =
| երկրի քարտեզ =
| երկրամասի քարտեզ =
| շրջանի քարտեզ =
| ներքին բաժանում =
| ղեկավարի պաշտոն =
| ղեկավար =
| հիմնադրման թվական =
| տվյալ կարգավիճակում =
| առաջին հիշատակում =
| այլ անվանումներ =
| տարածք =2.019
| բարձրության տեսակ =
| կենտրոնի բարձրություն = 23
| կլիմա =
| պաշտոնական լեզու =
| բնակչություն = 228.471
| մարդահամարի թվական = 2008
| խտություն =
| ագլոմերացիա = 303.661
| ազգային կազմ =
| կրոնական կազմ =
| էթնոհորոնիմ =
| ժամային գոտի = +2
| DST = +3
| հեռախոսային կոդ = 324
| փոստային ինդեքս =
| փոստային ինդեքսներ = 33x xx
| ավտոմոբիլային կոդ = 33
| իդենտիֆիկատորի տեսակ =
| թվային իդենտիֆիկատոր =
| հոլովված անվանում = Տարսոնը
| Վիքիպահեստում = Tarsus (city)
| կայք = http://www.tarsus.gov.tr/
| կայքի լեզու = tr
|add1n = Տարսոնի շրջանի<br />տեղադրությունը
|add1 = [[Պատկեր:Mersin location Tarsus.svg|200px]]
}}
'''Տարսոն''', քաղաք [[Դաշտային Կիլիկիա]]յում, Կյուդնոս գետի զույգ ափերին: Տարսոնի հիմնադրումն վերագրում է Տարսիսին (Նոյի որդի Հաբեթի սերնդից): Որոշ ուսումնասիրողներ այն նույնացնում են [[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչում]] հիշատակված վաճառաշահ Թարշիշին: Տարսոնում գտած խեթական կնիքները վկայում են, որ այն մտել է խեթական պետության կազմի մեջ: Մ.թ.ա. XII-VIIդդ. եղել է երկաթի մշակման , արհեստադործության ու առեւտրի կենտրոն, կարեւոր դեր խաղացել Կիլիկիայում կազմավորված հնագույն թագավորության կյանքում: Մ.թ.ա. VIIդ. ընկել է [[Ասորեստան]]ի, մ.թ.ա. VI-IVդդ.՝ [[Աքեմենյան Իրան]]ի, այնուհետեւ՝ [[Սելեւկյաններ]]ի տիրապետության ներքո: Վերջիններիս օրոք Տարսոնում ծաղկել եւ զարգացել է հելլենիստական մշակույթը, դարփել գիտության առաջատար կենտրոն: Տարսոնում են ստեղծագործել անտիկ գիտնականներ [[Արտեմիդորոս]]ը, [[Դիոդորոս]]ը, [[Արտեմիդորոս]]ը, [[Նեստոր Ակադեմիա]]ն, [[Արքեմադոս]]ը: Տարսոնը ունեցել է ազատ ու ինքնավար քաղաքի արտոնություն, հանել դրամներ: Մ.ք.ա. 80-70-ական թթ. Տարսոնը մտել է[[ Տիգրան Բ Մեծ]]ի հելլենիստական տերության, ապա ՝ Հռոմեական կայսրության մեջ: Եղել է [[Կիլիկիա]] կայսերական նահանգի կենտրոնը: [[Հուլիոս Կեսար]]ը, վերակառուցելով Տարսոնը, այն վերանվանել է Հուլիոպոլիս: Հռոմի եռապետ [[Մարկոս Անտոնիոս]]ը Տարսոնը դարձրել է իր տերության մայրաքաղաքը եւ մեծ շուքով այնտեղ կատարել հարսանեկան հանդեսը [[Եգիպտոս]]ի թագուհի [[Կլեոպատրա]]յի հետ: Հռոմեական եւ բյուզանդական տիրապետության ժամանակաշրջանում Տարսոնը եղել է բարգավաճ քաղաք, իսկ IV դարից՝ արքեպիսկոպոսանիստ: Տարսոնում ծնվել է հրեա [[Պողոս առաքյալ]]ը: VII դ. վերջին Տարսոնը նվաճել են արաբները՝ այն դարձնելով ռազմական խոշոր հենակետ Բյուզանդիային դեմ: Արաբա-բյուզանդական կռիվների ժամանկ Տարսոնի քրիստոնյա բնակչությոան զգալի մասն արտագաղտել է, անկում է ապրել քաղաքի տնտեսությունը, մշակութային կյանքը: X դ. Տարսոնում բնակվող հույների, ասորիների եւ արաբների համեմատությամբ հայերը կազմել են գերակշռող մեծամասնություն: 973-ից եղել է հայկական արքեպիսկոպոսության կենտրոն: 1040-80-ին այն մտել է հայ իշխան [[Աբլղարիբ Արծրունի|Աբլղարիբ Արծրունու]] տիրության մեջ եւ եղել հայկական զորակայան: XIIդ. քաղաքն անցել է մերթ հայերին, մերթ բյուզանդացիներին, մերթ խաչակիր ասպետների ձեռքը:
XIIդ. վերջին Տարսոնը վերջնականապես միավորվել է Կիլիկյան Հայաստանին: Ապրել է տեւական նոր վերելք: [[Ներսես Լամբրոնացի|Ներսես Լամբրոնացու]] արքեպիսկոպության ժամանակներից Տարսոնը դարձել է միջնադարյան հայ մշակույթի առաջատար կենտրոն, ունեցել բարձրագույն դպրոց: Արքունի քաղաք Տարսոնի մայր տաճարում՝ Ս.Սոփիայում, տեղի են ունեցել [[Լևոն Բ]] Մեծագործի եւ նրա հաջորդների թագադրման արարողությունները:
1375թ. Կիլիկիայում հայկական պետության անկումից հետո Տարսոնը, ընկնելով Եգիպտոսի արաբական սուլթանության, ապա 1487-ից՝ օսմանյան սոիլթանության տիրապետության ներքո, հետզհետե ավերվել է եւ վերածվել անշուգ ավանի:
Տող 6 ⟶ 74՝
{{ծանոթագրություններ|#Հայկական Սովետական Հանրագիտարան}}
[[Կատեգորիա:Կիլիկյան Հայաստանի քաղաքներ]]
[[Կատեգորիա:Թուրքիայի քաղաքներ]]
[[Կատեգորիա:Աշխարհագրական տեղանուններ այբբենական կարգով]]
[[Կատեգորիա:Հայկական գաղթօջախներ]]
[[ar:طرسوس]]
[[az:Tarsus (şəhər)]]
[[be:Горад Тарсус]]
[[be-x-old:Тарсус]]
[[br:Tars]]
[[bg:Тарс]]
[[ca:Tars (Turquia)]]
[[cy:Tarsus]]
[[da:Tarsus]]
[[de:Tarsus (Türkei)]]
[[el:Ταρσός]]
[[en:Tarsus, Mersin]]
[[es:Tarso (Turquía)]]
[[eo:Tarsus]]
[[fa:طرسوس]]
[[fr:Tarse (ville)]]
[[ko:타르수스]]
[[id:Tarsus (kota)]]
[[it:Tarso (Asia Minore)]]
[[he:טרסוס]]
[[sw:Tarso]]
[[la:Tarsus (urbs)]]
[[lt:Tarsas]]
[[arz:طرسوس]]
[[mrj:Тарсус]]
[[nl:Tarsus (stad)]]
[[ja:タルスス]]
[[no:Tarsus]]
[[nn:Tarsus i Mersin]]
[[oc:Tars]]
[[pl:Tars]]
[[pt:Tarso]]
[[ro:Tarsos]]
[[ru:Тарсус]]
[[sr:Тарс]]
[[sh:Tars]]
[[fi:Tarsos]]
[[sv:Tarsus]]
[[tr:Tarsus]]
[[uk:Тарс]]
[[war:Tarsus (syudad)]]
[[zh:大數]]
| |||