«Արևապաշտություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Տող 25.
Հունական դիցարանը ամենաուսումնասիրված դիցարաններից մեկն է, դիցարանում արևի աստվածը կրում է Հելիոս անունը։ Հելիոս (հին․նունարենἭλιος,Ἠέλιος) հին հունական դիցաբանության մեջ Հելիոսը զավակն է Տինան Հիպերիոնաի , եղբայրն է Սելենի և էոսի։ Նույնացվել է Ապոլոնի [http://dugward.ru/library/zelinskiy/zelinskiy_istoria_antichnoy_kultury.html#a051] հետ և ստացել է Ֆեբոս անունը։ Ընդհանուր առմամբ հայտնի է հինգ Հելիոս Զևսի որդին և Էֆիրի թոռը,Հիպերոնի որդին, Հեփեստոսի որդին և թոռը Նիլի Հելիոպոլի, Ականֆոնի սերունդ և Ռոդոսացիների նախահայր, հայրը կոլխիդացի էտաի և Կիրկի ։ Ապոլլոն (հին․նունարենἈπόλλων), մականունը Ֆեբ՝ «ճառագայթող, փայող»։ Ֆեբ մականունը խորհրդանշում է նրա արևի ճառագայթները , հովանավորում էր արվեստը։ Համաձայն ընդունված տեսակետի նա հայտնի էր նաև Փոքր Ասիայում որպես Ապպալիունաս <ref>А. А. Тахо-Годи.«Греческая мифология».— ООО «Издательство ОСТ», 2002. SBN 5-17-014097-5.</ref> ։
==Հայոց Արևապաշտություն==
Վերջին 200 տարվա ընթացքում հայտնաբերված հնագիտական նյութերը հաստատում են, որ Արևապաշտությունը հայոց բարձրավանդակում նվազագույնը ունի 12 000 տարվա պատմություն։ Մեր տարածաշրջանում Արևապաշտության հետ կապված այսօր
Արևապաշտությունը հայոց իմաստասիրության մեջ հատուկ ընկալում է ձևավորել իրերի աշխարհի, բնության, փոխհարաբերությունների նկատմամբ։ Այդ հայացքների առանցքն է հանդիսանում հինգի դրույթները։ Այդ հինգ դրույթների կրոնածիսական փիլիսոփայության կենտրոնն էր [[Համադան|Հինգմադանա]] քաղաքը։
'''Առաջին դրույթ՝''' Առաքելականություն, ամեն գոյ ունի առաքելություն այս կյանքում , աշխարհը ստեղծվել է առաքելությամբ, բայց ոչ ինքնին, այն հրաշալի է ու կատարյալ։ Կեցության կարգավորիչ ուժը, առաքյալներն են։
'''Երկրորդ դրույթ՝''' Լուսավորչականություն, ընդգծում է մարդու ուժը։ Արարչության համաձայն լույսը եղավ, երբ
'''Երրորդ դրույթ՝''' Բանախոսություն, հաստատում է մարդու և պատմության միասնությունը։ Աշխարհը հնարավոր է համակարգել բանախոսությամբ։Բոլոր հարցերը հնարավոր է կարգավորել միայն բանախոսների միջոցով։
'''Չորրորդ դրույթ՝''' Արիականություն, պարտադրում է իրականացնել քաղաքակրթության զարգացման
'''Հինգերորդ դրույթ՝''' Բարեպաշտություն, ամրագրում է մարդու բացառիկ իրավունքը և ամրագրում է
Խորենացին նշում է, որ Վաղարշակ թագավորը «Արմավիրում մեհյան շինելով` արձաններ է կանգնեցնում իր նախնիների, ինչպես և արեգակի և լուսնի պատկերներով» այնուհետև նշում է, որ Արշակ թագավորի զինակից Վարդանը երդվում էր թագավորի արևով: <ref>Մ․ Խորենացի. Հայոց պատմություն, էջ 188:</ref> Միջնադարի մեծ մտածող [[Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունի|Գրիգոր Մագիստրոսը]] ԺԱ դարի կեսերին գրում էր, որ արևապաշտներն իրենց արևորդի անվանելով, թեև արտաքնապես քրիստոնյա էին ձևանում, բայց մնացել էին հին կրոնին: Արեգակի ֆետիշի տարածված լինելու մասին է խոսում հին հայկական մի շարք անձնանունների ու տեղանունների կապը Արեգակի հետ: Հայոց տոմարի 8-րդ ամիսը ևս կոչվել է Արեգ <ref>Ա․Շիրակացի. Մատենագրություն, Երևան , 1979, էջ 256–257</ref> , որը տևել է մարտի 9-ից ապրիլի 7-ը: Միջնադարի մեծ իմաստասեր [[Գրիգոր Տաթեւացի|Գրիգոր Տաթևացին]] իր «Գիրք հարցմանց» հանրագիտարանում գրում է, որ Արեգը Հայկի դուստրերից մեկի անունն էր: Նույն կարծիքին են նաև [[Անանիա Շիրակացի|Ա.Շիրակացին]] և Հ. Իմաստասերը: Արեգ ամսանունը Արև բառից են ծագեցնում նաև [[Ղևոնդ Ալիշան|Ղ. Ալիշանը,]] [[Հրաչյա Աճառյան|Հր. Աճառյանը]] և ուրիշներ: Արեգ է կոչվել նաև բոլոր ամիսների 1-ին օրը: Ա. Կ. Տրևերը գրում է, որ Գառնիի տաճարը «…նվիրված է եղել Արևի աստծու պաշտամունքին, հնարավոր է, որ այդ աստվածությունը ժողովրդի մեջ դեռևս կրում էր Արեգ անունը, իսկ Արշակունիների թագավորական առօրյա կենցաղում կոչվում էր Միհր, այսինքն՝ Միթրա» <ref>«Очерки по истории культуры древней Армении» ,Москва - Ленинград, Издательство АН СССР, 1953․ Նշվ. աշխ., էջ 67 </ref>։Հայոց Արևապաշտակն համակարգը ամբողջովին վերականգնված է և հոդվածաշարը հրապարակված է <ref>Ա.Մկրտչյան,
03.04.2016թ. «Լուսանցք» թիվ 11-18 (405), 2016թ.</ref>։ Թոմ Հարպուրը կարծում էր, որ Հիսուսը հանդիսանում է արևապաշտության շարունակողը<ref>Tom Harpur, «The Pagan Christ» 2004 ISBN 0-88762-145-7 </ref> ։
|