|
==Եգիպտոս ==
Եգիպտոսում Արևապաշտական դիցարանի գերագույն աստվածը կոչվում է ՌԱ ։Միաստվածություն։ Միաստվածություն մտցնելու միջոցով քրմերի հզորությունը ջլատելու [[(4847) Ամենհոտեպ|Ամենհոտեպ]] չորրորդի (Էխնաթոնի, մ․թ․ա․ 15-րդ դարի վերջ վերջ, 15-րդ դարի սկիզբ) փորձը ձախողվել Է։ Մեր թվարկությունից առաջ 11-րդ դարում թեբոսական քրմերը գրավում են Եգիպտոսի գահը և հաստատում աստվածապետություն։Փորձելով ամրապնդել իր կենտրոնաձիգ իշխանությունը, Ամենհոտեպ IV հանդես եկավ քրմապետության դեմ և առաջին հերթին գլխավոր Աստված [[Ռա|Ամոն֊Ռաի]] տաճարի քրմապետերի դեմ։ Քրմապետերի ուժը սերտորեն կապված էր կրոնի վրա հիմնված նրանց գիտելիքների հետ և որպեսզի թուլացներ հակառակորդին, անհրաժեշտ էր զրկել նրանց այդ մտավոր ազդեցությունից։ Սկզբնական շրջանում Ամենհոտեպը համբերատար հաշտվում էր իրերի դասավորման առկա իրավիճակի հետ։ Հետագայում ի հակակշիռ Թեբեյի աստված Ամոնի նա առաջ քաշեց նախկինում քիչ ճանաչում ունեցող Աթոնի պաշտանմունքը, ով մարմնավորում էր արեգակի սկավառակը <ref>Զ․ ԿՈՍԻԴՈՎՍԿԻ «ԵՐԲ ԱՐԵՎԸ ԱՍՏՎԱԾ ԷՐ», Երևան՝1987</ref>։ Հռչակելով իրեն նոր աստծո քահանայապետ, Ամենհոտեպը կառավարման երրորդ տարում Թեբեյում սկսեց նոր տաճարի կառուցումը, որտեղ Աթոնը պատկերված էր մարդու մարմնով ու բազեյի գլխով՝ թագադրված արեգակի սկավառակով։ Վերջապես կառավարման չորրորդ տարում կտրուկ շրջադարձ եղավ մի կողմից արքայի և Աթոնի, իսկ մյուս կողմից հին աստվածների հարաբերություններում։ Էխնաթոնը իրեն հռչակեց բացարձակ աստվածություն, անմահ էակ, իսկ արեգակի սկավառակը՝ Աթոնը, համարվեց արքայի երկրային պատկերը։ Այդ իսկ պատճառով փոփոխության ենթարկվեց Աթոնի պատկերը։ Արեգակի սկավառակի մեջ պարփակված բազեի գլխով ու մարդու մարմնով պատկերի փոխարեն Էխնաթոնը արդեն ներկայանում էր արքայական կամ արեգակնային օձերի(ուրեյ) շրջանում, դիմացից դեպի ներքև ձգվող բազում ճառագայթներով։
==Հելենա Հռոմեական աշխարհ ==
Հունական դիցարանը ամենա ուսումնասիրվածամենաուսումնասիրված դիցարաններից մեկն է, դիցարանում արևի աստվածը կրում է Հելիոս անունը։Հելիոսանունը։ Հելիոս (հին․նունարենἭλιος,Ἠέλιος) հին հունական դիցաբանության մեջ Հելիոսը զավակն է Տինան Հիպերիոնաի , եղբայրն է Սելենի և էոսի։ Նույնացվել է Ապոլոնի [http://dugward.ru/library/zelinskiy/zelinskiy_istoria_antichnoy_kultury.html#a051] հետ և ստացել է Ֆեբոս անունը։ Ընդհանուր առմամբ հայտնի է հինգ Հելիոս Զևսի որդին և Էֆիրի թոռը,Հիպերոնի որդին, Հեփեստոսի որդին և թոռը Նիլի Հելիոպոլի, Ականֆոնի սերունդ և Ռոդոսացիների նախահայր, հայրը կոլխիդացի էտաի և Կիրկի ։Ապոլլոն։ Ապոլլոն (հին․նունարենἈπόλλων), մականունը Ֆեբ՝ «ճառագայթող, փայող»։Ֆեբ։ Ֆեբ մականունը խորհրդանշում է նրա արևի ճառագայթները , հովանավորում էր արվեստը։Համաձայնարվեստը։ Համաձայն ընդունված տեսակետի նա հայտնի էր նաև Փոքր Ասիայում որպես Ապպալիունաս <ref>А. А. Тахо-Годи.«Греческая мифология».— ООО «Издательство ОСТ», 2002. SBN 5-17-014097-5.</ref> ։
==Հայոց Արևապաշտություն==
Վերջին 200 տարվա ընթացքում հայտնաբերված հնագիտական նյութերը հաստատում են, որ Արևապաշտությունը հայոց բարձրավանդակում նվազագույնը ունի 12 000 տարվա պատմություն։ Մեր տարածաշրջանում Արևապաշտության հետ կապված այսօր հայտի է երեք վաղնջենական կենտրոններ՝ [[Պորտասար|Պորտասար,]] Զորաց Քարեր [http://www.magaghat.am/2016/10/%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%82%D5%AB-%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D6%81-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A8-%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%BD-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82/] և Տաթև[http://www.magaghat.am/2017/03/%d5%bf%d5%a1%d5%a9%d5%a5%d6%82%d5%ab-%d5%b3%d5%b8%d5%b3%d5%be%d5%b8%d5%b2-%d5%bd%d5%b5%d5%a1%d5%b6-%d5%a3%d5%a1%d5%b2%d5%bf%d5%b6%d5%ab%d6%84%d5%a8-%d5%bf%d5%a5%d5%bd%d5%a1%d5%af%d5%a5%d5%bf/]։ Արիական աշխարհի իմաստասերները <ref>М.Элиаде,ИСТОРИЯ ВЕРЫ И РЕЛИГИОЗНЫХ ИДЕЙ, ТОМ ПЕРВЫЙ, ОТ КАМЕННОГО ВЕКА ДО ЭЛЕВСИНСКИХ МИСТЕРИЙ </ref> վստահ էին Արևը կենտրոնում է իսկ մնացած մոլորակները պտտվում են Արևի շուրջ և բնության բոլոր փոխակերպումները հիմնականում կապված են Արևի ցիկլերի հետ։Արիական մարդու իմաստասիրության բնական առանցքը կազմում է Արևապաշտույունը և Բնապաշտությունը <ref>Tom Harpur, «The Pagan Christ» 2004 ISBN 0-88762-145-7 </ref> ։ Սանասարը նայելով երկինք և ցույց տալով ԱՐԵՎԻՆ հարցնում է. «Բա էս վերին տեխինն ի՞նչ ա»; Բաղդասարը պատասխանում է. «Կա՛ չկա՛ սա (ԱՐԵՎԸ) աստված ա: Անպայման մենք պտի ավտանք աստված (ԱՐԵՎԻՆ)»:<ref>http://armenianhouse.org/sasuntsi-david/preface.html, Սասնա Ծռեր</ref>
|
