Պավլիկյան շարժում

 Միջնադարյան հասարակության հոգևոր−կրոնական կյանքում նկատելի դեր է խաղացել հերետիկոսական ուսմունքները, որոնք ինչ−ինչ հարցերում շեղվում էին պաշտոնական եկեղեցիների ընդունած ուսմունքից: Այդ իսկ պատճառով պաշտոնական եկեղեցիները անզիջում պայքար էին մղում հերետիկոսության դեմ: Հերետիկոսները համարվում եին եկեղեցու ներքին թշնամիներ ևշատ ավելի վտանգավոր, քան այլհավատները:
 միջնադարյան ամենահզոր աղանդավորական շարժումը՝ պավլիկյանշարժումը, ծնունդ է առել Հայաստանում և ապա սփռվել Բյուզանդական կայսրության կայսրության փոքրասիական շրջաններում: Այն լուրջ սպառնալիք դարձավ կայսրության եկեղեցու միասնության համար, դրա համար էլ նրա դեմ ծավալվեց դաժան պայքար, բայց շարժումը արմատախիլ անել այդպես էլ չհաջողվեց: