«Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ Բոտ: կոսմետիկ փոփոխություններ
Տող 4.
[[Պատկեր:King Kardos, Son of Ara Geghetsik and Semiramida.jpg|thumb|Կարդոս և Շամիրամ, Հայաստանի ազգային պատկերասրահ]]
 
'''«Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ»-ը''' (Տե՛ս [[Արա Գեղեցիկ]]), հայ ժողովրդական վիպասանք, ավանդազրույց է, որը ձևավորվել է Ք.ծ.ա. 2-րդ հազարամյակում և հիշեցնում է [[Օզիրիս և Իզիդա|Օզիրիսի և Իզիդայի]], [[Թամմուզ և Իշտար|Թամմուզի և Իշտարի]], Ադոնիսի և [[Աֆրոդիտե|Աֆրոդիտեի (Աստարտե)]] [[առասպել]]ները։ 5-րդ դարում վիպերգն գրի է առնվել [[Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացու]] մշակմամբ։ Հետագայում այլ պատմագիրների ընդօրինակմամբ և ուշ շրջանի ժողովրդական զրույցների ձևով այն փոխանցվել է սերնդեսերունդ։
== Հայոց պատմություն ==
{{Հիմնական|Պատմություն Հայոց (Խորենացի)}}
 
== Վիպերգում գործող անձինք ==
[[Արա]], [[Արա Գեղեցիկ]] – '''[[Հայկ նահապետ|ՀայկՀայկի]]ի''' սերունդից հայոց արքա, [[Արամ]]ի որդին։ Մարմնավորում է հեթանոս հայերի հավատալիքները մեռնող և հառնող աստծու, բնության զարթոնքի, նաև ընտանեկան առաքինության և ողջամտության մասին։ Շարունակել է [[Ասորեստան]]ի դեմ ուղղված հայոց ազատագրական պայքարը։<br />
Որոշ ուսումնասիրողներ, ինչպես Արամին նույնացնում են Արամե ՈՒրարտացու հետ, այնպես էլ ըհդհանուր պատմական զուգահեռներ են գտնում Արա Գեղեցիկի և Արգիշտի Ա ՈՒրարտացու միջև, որը /ամուսնու՝ Շամշի-Ադադ 5-րդ թագավորի մահվանեց հետո Ասորեստանի իշխանությունը իր ձեռքը վերցրած/ Ասորեստանի Շամիրամովթ թագուհու օրոք վարել է հոր՝ Մենուա թագավորի ՈՒրարտական զորամիավորումների հրամանատարությունը։[Ըստ Մ. Խորենացու գրի առած հին ավանդության՝ վավաշոտ և անառակ Շամիրամը սիրահարվում է Արա Գեղեցիկին և նրանից մերժում ստանալով պատերազմում Հայոց հետ։ Այդ պատերազմում Հայոց բանակը գլխավորող՝ արքայազն Արա Գեղեցիկը մահացու վիրավորվում է և գերի ընկնում այրասիրտ Շամիրամին, վերջինս իր արալեզների և հեքիմների միջոցով բուժում է Հայոց արքայազնին և վախենալով վրեժխնդրության համար Հայոց զորքի նոր հարձակումից ետ է վերադարձնում նրան։ Չնայած Մ. Խորենացին ասում է, որ չի հավատում այդ իրողությանը և Շամիրամը հավանաբար մահացած Արայի փոխարեն իր սիրեկաններից մեկին Արայի նման զարդարելով ներկայացրել է Արայի տեղը, Հայոց բանակը խաղաղեցնելու համար։]
 
Տող 21.
Ըստ [[Խորենացի|Խորենացու]], Ասորեստանի թագուհի [[Շամիրամ]]ը հրապուրվել Է Հայոց թագավորվոր Արայի գեղեցկությամբ, ձգտել տիրել նրան։ Խոստումներն ու ընծաները արդյունք չեն տվել։ Շամիրամը վճռել Է զենքի ուժով հասնել իր նպատակին։ Արայի դաշտում տեղի ունեցած Ճակատամարտում Արան զոհվել Է։ Շամիրամի հանձնարարությունը Արա Գեղեցիկին պատերազմից հետո իր մոտ կենդանի հասցնելու մասին ձախողվել է։ Շամիրամը նրա մարմինը դրել Է ապարանքի վերնատանը՝ կենդանացնելու հույսով։ Դիակը նեխել Է։ Շամիրամը իր սիրեկաններից մեկին Է հագցրել Արայի զգեստները, հայտարարել, թե նա կենդանացել Է։
== Գրական և Պատմական արժեքը ==
Առասպելն արտացոլում Է հեթանոս հայերի հավատալիքները մեռնող ու հառնող աստծո, բնության զարթոնքի, իսկ հետագայում նաև ընտանեկան առաքինության և ողջախոհության մասին։ Առասպելում արտացոլվել Է նաև [[Ուրարտու (պետություն)|ուրարտացիների]] պայքարը աշխարհակալ Ասորեստանի դեմ։
== Այլ ստեղծագործություններ՝ նվիրված «Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ» ավանդազրույցին ==
Արա Գեղեցիկի և Շամիրամի մասին պատմող ասքը Մովսես Խորենացու գրի առած գեղեցիկ առասպելներից մեկն է։ Արա Գեղեցիկի և Շամիրամի կերպարներին իրենց բանաստեղծություններում, բալլադներում և պոեմերում անդրադարձել են [[Վահան Տերյան]]ը, [[Եղիշե Չարենց]]ը, [[Կոստան Զարյան]]ը, [[Հովհաննես Շիրազ]]ը։
* [[Նաիրի Զարյան]]ը գրել է '''«Արա Գեղեցիկ» դիցապատմական ողբերգությունը'''։
* [[Շամիրամը Արա Գեղեցիկի դիակի մոտ (նկար)|Շամիրամը Արա Գեղեցիկի դիակի մոտ]] Վարդգես Սուրենյանցի 1899 թվականին ստեղծած կտավ, որը գտնվում է [[Հայաստանի ազգային պատկերասրահ]]ում:
Տող 29.
== Տես նաև ==
{{սյուն|3}}
* [[Արա Գեղեցիկ]]
* [[Շամիրամ]]
* [[Հայոց դիցաբանություն]]
* [[Բանահյուսություն]]
* [[Հայ բանահյուսություն]]
* [[Հայ հին բանահյուսություն]]
* [[Տիգրան և Աժդահակ]]
* [[Արտաշես և Արտավազդ]]
* [[Արտաշես և Սաթենիկ]]
* [[Վահագն Վիշապաքաղ]]
{{սյուն ավարտ}}