Վիքիպեդիա

«Առանցքի ուժեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ Բոտ: կոսմետիկ փոփոխություններ
Տող 2.
'''Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմի Առանցքի ուժերը, «Առանցքի ուժեր»''' ([[գերմաներեն|գերմ.]]` Achsenmächte, [[ճապոներեն|ճապ.]]` 樞軸國, 枢軸国 Սու. Ձիկու Կոկու, [[իտալերեն|իտալ.]]՝ Potenze dell'Asse), հիտլերյան ռազմական դաշինք։ Կազմի մեջ էին մտնում [[Իտալիա]]ն, [[Նացիստական Գերմանիա]]ն, [[Ճապոնիա]]ն և այլ պետություններ, որոնք [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ հակազդում էին [[հակահիտլերյան կոալիցիա]]յին<ref>Նիկոլայ Հովհաննիսյան, Գուրգեն Գեղամյան, Նորագույն պատմություն 8</ref>։
 
Առանցքը աճեց Գերմանիայի, Իտալիայի և Ճապոնիայի դիվանագիտական հարաբերությունների սերտացմամբ, որը նպատակաուղղված էր պաշտպանել սեփական հայացքները 1930-ականների կեսերին։ Առաջին քայլը եղավ Գերմանիայի և Իտալիայի միջև պայմանագրի ստորագրումը 1936 թվականի հոկտեմբերին։ [[Բենիտո Մուսոլինի]]ն նոյեմբերի 1-ին հայտարարեց, որ բոլոր եվրոպական երկրները պետք է պտտվեն Հռոմ-Բեռլին առանցքի շուրջ, այստեղից ստեղծվեց «Առանցք» տերմինը<ref name="Schmitz">{{cite book |author=Cornelia Schmitz-Berning |title=Vokabular des Nationalsozialismus |location=Berlin |publisher=De Gruyter |page=745 |year=2007 |isbn=978-3-11-019549-1 }}<!--|accessdate=26 March 2015 --></ref><ref name="GlobSec">{{cite web |url=http://www.globalsecurity.org/military/world/int/axis.htm |title=Axis |publisher=GlobalSecurity.org |accessdate=26 March 2015 }}</ref>: Երկրորդ քայլը եղավ 1936 թվականի նոյեմբերին ստորագրված [[Հակակոմիտերյան պակտ]]ը, [[Նացիստական Գերմանիա|Գերմանիայի]] և [[Ճապոնական կայսրություն|Ճապոնիայի]] միջև։ [[Իտալիայի թագավորություն|Իտալիան]] միացավ պակտին 1937 թվականին։ Հռոմ-Բեռլին առանցքը դարձավ ռազմական դաշնակցություն 1939 թվականին, որը կոչվեց «[[Երկաթե պակտ]]», որը ամրապնդվեց 1940 թվականի [[Բեռլինյան պակտ (1940)|Եռակողմ պակտպակտով]]ով:
 
Իրենց հզորության գագաթնակետին Առանցքի ուժերը հասան [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ, երբ նրանք օկուպացրել էին Եվրոպայի մեծ մասը, Հյուսիսային Աֆրիկան և Արևելյան Ասիան։ Սակայն չկար եռակողմ հանդիպումներ և ուժերի կոորդինացիա, ավելի շատ միասին գործում էին Իտալիան և Գերմանիան։ 1945 թվականին պատերազմի ավարտին դաշնությունը փլուզվեց, իսկ դաշնության անդամ երկները պարտվեցին պատերազմում։
 
== Ստեղծում ==
{{Հիմնական|Բեռլինյան պակտ (1940)}}
«Առանցք» տերմինը առաջին անգամ օգտագործեց Իտալիայի վարչապետ [[Բենիտո Մուսոլինի]]ն Իտալո-գերմանական հարաբերությունների ֆոնին 1923 թվականի սեպտեմբերին, երբ նա դաշնություն էր ուզում կնքել Բեռլինի հետ ընդդեմ [[Հարավսլավիայի թագավորություն|ՀարավսլավիաՀարավսլավիայի]]յի և [[Ֆրանսիայի երրորդ հանրապետություն|Ֆրանսիայի]]<ref name=Watt>D. C. Watt, "The Rome–Berlin Axis, 1936–1940: Myth and Reality", ''The Review of Politics'', 22: 4 (1960), pp. 530–31.</ref>:
 
Տերմինը նաև օգտագործեց [[Հունգարիայի թագավորություն (1920–1946)|Հունգարիայի]] վարչապետ [[Գյուլա Գյոմբոս]]ը, երբ 1930-ականներ սկզբին դաշնություն էր ուզում կնքել Իտալիայի և Գերմանիայի հետ{{sfn|Sinor|1959|p=291}}: Գյոմբոսը լուրջ քայլ կատարեց իտալա-հունգարական հարաբերությունների զարգացման գործում, սակայն նրա անսպասելի մահը 1936 թվականին կիսատ թողեց նրա կողմից հարաբերությունների հաստատումը Բեռլինի հետ, այնուամենայնիվ նրան հաջորդած [[Կալման Դարանյի]]ն կարողացավ միավորվել Առանցքին{{sfn|Sinor|1959|p=291}}: Իտալիայի արտգործնախարար [[Գալեացո Չիանո]]յի և գերմանացի դեսպան [[Ուլիխ ֆոն Հասել]]ի միջև հանդիպումների արդյունքում ստորագրվեց տասնինը կետանոց նախագիծ 1936 թվականին։ Դրանից հետո նոյեմբերի 1-ին Մուսոլինին հրապարակավ հայտարարեց Հռոմ-Բեռլին առանցքի ստեղծման մասին<ref name=Watt/>:
 
=== Իտալիայի նախնական ջանքեր գերմանա-իտալական դաշինքի կառուցման շուրջ ===
Իտալիան [[Բենիտո Մուսոլինի]]ի կառավարման ժամանակ պատրաստակամություն էր հայտնել Գերմանիայի հետ ռազմավարական դաշինք կառուցելու, որը ուղղված կլիներ Ֆրանսիայի դեմ<ref name="MacGregor Knox 2000. Pp. 124">MacGregor Knox. Common Destiny: Dictatorship, Foreign Policy, and War in Fascist Italy and Nazi Germany. Cambridge University Press, 2000. Pp. 124.</ref>: Իտալիայի կառավարության գլուխ կանգնելուց հետո Մուսոլինին դաշնութուն ցանկացավ կնքել Առաջին համաշխարհային պատերազմում պարտված Գերմանիայի հետ<ref name="MacGregor Knox 2000. Pp. 124"/>: Նա հավատում էր, որ Իտալիան կամրապնդի իր դիրքերը Եվրոպայում Գերմանիայի հետ դաշինք կնքելով<ref name="MacGregor Knox 2000. Pp. 124"/>: 1923 թվականի սկզբներին որպես բարի կամքի դրսևորում Իտալիան ռազմական օգնություն ուղարկեց Գերմանիային, որը զինաթափվել էր Վերսալի պայմանագրից հետո<ref name="MacGregor Knox 2000. Pp. 124"/>:
 
[[Պատկեր:Benito Mussolini Duce.jpg|thumb|upright|Բենիտո Մուսոլինի]]
 
1923 թվականին Մուսոլինին առաջարկեց Գերմանիայի Կանցլեր [[Գուստավ Շտրեսեման]]ին դաշնություն կնքել՝ հույս ունենալով որ գերմանիան ռազմական օգնություն կտրամադրի Իտալիային, երբ Իտալիան հարձակվի Հարավսլավիայի հետ վիճարկելի [[Անկախ երկիր Ֆիումե|ՖիումեՖիումեի]]ի վրա։ Իտալիայում Գերմանիայի դեսպանը 1924 թվականին հաշվետվություն ներկայացրեց, համաձայն որի Մուսոլինին հույս ուներ Գերմանիայի հետ ռազմական դաշինք կնքելով պատերազմում հաջողության հասնել Ֆրանսիայի դեմ<ref name="MacGregor Knox 2000. Pp. 124"/>:
 
== Ծանոթագրություններ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Առանցքի_ուժեր» էջից