«Ալիքներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Բոտ: կոսմետիկ փոփոխություններ |
|||
Տող 1.
[[Պատկեր:2006-01-14 Surface waves.jpg|մինի|Ալիքներ [[ջուր|ջրի]] մակերեսին]]
'''Ալիք''', [[տատանումներ]]ի տարածումը [[ժամանակ]]ի ընթացքում [[Տարածություն|տարածության]] մեջ։ Ալիքները բնության մեջ հաճախ հանդիպող երևույթ են։ [[Ձայն]]ը, [[լույս]]ը, [[էլեկտրամագնիսականություն]]ը ալիքային երևույթներ են։ Ալիքի երկու հիմնական տիպ կա՝ ''մեխանիկական'' և ''էլեկտրամագնիսական''։ Մեխանիկական ալիքները տարածվում են միջավայրում՝ փոխազդելով նրա մասնիկների հետ և առաջացնելով միջավայրի նյութի [[դեֆորմացիա]]։ Ձայնը մեխանիկական ալիք է։ Էլեկտրամագնիսական ալիքները [[լիցքավորված մասնիկներ]]ի ստեղծած էլեկտրական և մագնիսական դաշտերի պարբերական տատանումներ են և կարող են տարածվել [[վակուում]]ում։ Այս տիպի ալիքները տարբեր ալիքի երկարություններ ունեն և ըստ դրա դասակարգվում են ռադիոալիքների, միկրոալիքների, ինֆրակարմիր ճառագայթման, տեսանելի լույսի, ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման, ռենտգենյան և գամմա-ճառագայթների։
[[Պատկեր:Simple harmonic motion animation.gif|250px|մինի|աջից]]
Տող 20.
Միջավայրով ալիքի տարածման ժամանակ միջավայրի մասնիկները միաժամանակ չեն սկսում տատանողական շարժումը։ Այն մասնիկները, որոնք ալիքի առաջացման կետից ավելի հեռու են գտնվում, ավելի ուշ կսկսեն տատանվել։ Պարզ է, որ ուշացման ժամանակամիջոցը կախված է ալիքի տարածման արագությունից։
Ենթադրենք, թե ալիքի առաջացման կետում մասնիկը կատարում է տատանում T պարբերությամբ։ T ժամանակ անց կսկսեն տատանվել միջավայրի այն մասնիկները, որոնք գտնվում են նշված կետից vT հեռավորության վրա։ Այդ հեռավորությունն անվանում են ալիքի երկարություն և նշանակում [[Λ|λ (լյամդա)]] տառով։ Այսպիսով, ալիքի երկարությունը`
:<math>\lambda = vT = \frac{v}{\nu} = \frac{2\pi v}{\omega}</math>,
Տող 30.
== Էլեկտրամագնիսական ալիքներ ==
=== Հարթ էլեկտրամագնիսական ալիքներ ===
Էլեկտրամագնիսական ալիքները լայնական ալիքներ են։
Դիտարկենք անսահման եռաչափ տարածություն դեկարտյան կոորդինատային համակարգում՝x,y,z, որի ամեն կետում տրված է վեկտորային պոտենցիալը, որը փոփոխվում է հետևյալ օրենքով.
:<math>A(z,t)=A_0 cos(\omega t \plusmn \beta z)</math>
Այդ դեպքում ասում են, որ տարածության մեջ կա [[մոնոքրոմատիկ լույս|մոնոքրոմատիկ]] հարթ ալիք։ Կոսինուսի արգումենտը՝
<math>\omega t \plusmn \beta z</math>, որը կոչվում է [[Տատանումների փուլ|փուլ]], t [[ժամանակ]]ի և z [[կոորդինատներ|կոորդինատի]] ֆունկցիան է։
Եթե ֆիքսված է z-ը, ապա A մեծությունը '''T=2π/ω''' պարբերությանը կենտ ժամանակահատվածներում ընդունում է նույն արժեքները։ Եթե ֆիքսված է ժամանակը, ապա A մեծությունը z առանցքով պարբերաբար փոփոխվում է λ ալիքի երկարություն կոչվող պարբերությամբ։ Պարզ է, որ
Տող 50.
արագությամբ, որը կոչվում է [[փուլային արագություն]]։
Դիտարկենք հարթ ալիքների [[կոմպլեքս թիվ|կոմպլեքս]] [[ամպլիտուդ]]ները։
Դրական ուղղությամբ տարածվող ալիքը՝
Տող 66.
<math>\gamma = \beta - j\alpha</math>-ն՝ տարածման հաստատուն, որի իրական մասը փուլի փոփոխման օրենքն է որոշում, իսկ կեղծը բնորոշում է մարումը։
Երբ ինչ - որ կետային աղբյուր գրգռում է անվերջ համասեռ տարածությունը, ասում են, որ տեղի ունի գնդային ալիք։ Ալիքային ճակատները՝ գնդեր են։
:<math>A(r,t) \approx \frac {A_0} {r} cos(\omega t - \beta z)</math>
որտեղ r-ը շառավղային կոորդինատն է։
Աղբյուրներից բաղկացած z առանցքով տեղավորված անվերջ շղթայի գրգռված ալիքները կոչվում են գլանաձև ալիքներ։ Ալիքային ճակատները համակենտրոն գլաններ են։
:<math>A(r,t) \approx \frac {A_0} {\sqrt r} cos(\omega t - \beta z)</math>
| |||