«Երևանի մանկական երկաթուղի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Կանաչ գոտի
[[Պատկեր:Մանկական Երկաթուղի.jpg|260px|մինի|աջից|Երևանի մանկական երկաթուղի]]
|անվանում = Մանկական երկաթուղի
'''Երևանի մանկական երկաթուղի''', գտնվում է [[Երևան]]ի [[Կենտրոն համայնք]]ում, Հրազդանի կիրճում, երկարությունը՝ 2,1 [[կմ]], կանգառները՝ «Հայրենիք», «Պիոներական» և մեկ հարթակ։
|բնագիր անվանում =
|պատկեր = Մանկական Երկաթուղի.jpg
|պատկերի նկարագիր = [[Երևան]]ի [[Մանկական երկաթուղի|Մանկական երկաթուղու]] «Հայրենիք» կայարանի շենքը
|կոորդինատներ <!--*կոորդինատներ -->
|latd = 40| latm = 11| lats = 11.6| latNS = N
|longd = 44| longm = 30| longs = 01.7| longEW = E
|region = AR
|երկիր = Հայաստան
|երկիր2 =
|երկրամաս = Հայաստան, Երևան
|քաղաք = Երևան
|մարզեր =
|շրջան =
|տեղագրություն = [[Կենտրոն (Երևանի վարչական շրջան)|Կենտրոն համայնք]], [[Հայաստան]]
|տեսակ = Հասարակական
|հիմնվել է =
|բացվել է = 1937, հուլիսի 6
|ճարտարապետ = [[Միքայել Մազմանյան]]
|մակերես =
|երկարությունը =
|լայնությունը =
|ամենաբարձր կետը =
|այցելուներ =
|սեփականատեր =
|կառավարում =
|հանրային =
|կարգավիճակը =
|ջրատարածություն =
|կայք =
|կայանատեղի =
|կայարան = «Հայրենիք», «Պիոներական» և «Ուրախություն» հարթակ
|մետրո =
|տրամվայ =
|ավտոբուս =
|պատկեր2 =
|պատկեր2 նկարագիր =
|քարտեզի չափ = 280
|ալտերնատիվ քարտեզ =
|ալտերնատիվ քարտեզ2 =
|քարտեզի նկարագրություն =
|քարտեզի նկարագրություն2 =
|քարտեզի նկարագրություն3 =
|վիքիպահեստ =
}}
 
 
'''Երևանի մանկական երկաթուղի''', գտնվում է [[Երևան]]ի [[Կենտրոն (Երևանի վարչական շրջան)|Կենտրոն համայնք]]ում, Հրազդանի կիրճում, երկարությունը՝ 2,1 [[կմ]]: Կայարանները՝ «Հայրենիք», «Պիոներական» և «Ուրախություն» հարթակ։
 
== Պատմություն==
Երևանում մանկական երկաթուղի ստեղծելու գաղափարը [[1935]] թվականին առաջ է քաշել ՀԿԿ կենտկոմի առաջին քարտուղար [[Աղասի Խանջյան]]ը։ 1935 թվականին ԽՍՀՄ պետպլանի կողմից Երևանի մանկական երկաթգծի կառուցումը մտել է 1936 թվականի տարեկան ծրագրի մեջ։ [[1936]] թվականի [[ապրիլի 22]]-ին՝ համամիութենական շաբաթօրյակի ժամանակ, Աբովյանի անվան քաղաքային այգում Աղասի Խանջյանը դրել է այն հիմնաքարը, որի վրա կառուցվել է «Փարոս» կայարանը։ Այն հետագայում վերանվանվել է «Հայրենիք»։ Նախատեսված էր մանկական երկաթուղին շահագործման հանձնել [[1937]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին՝ [[Հոկտեմբերյան Հեղափոխություն|Հոկտեմբերյան հեղափոխության]] հաղթանակի օրը, պաշտոնապես բացվել է 1937 թվականի [[հուլիսի 6]]-ին։ Մանկական երկաթուղու այգու գլխավոր [[Ճարտարապետություն|ճարտարապետ]]ը [[Միքայել Մազմանյան]] է, կայարանի քարե շենքի հեղինակն է ճարտարապետ [[Գոհար Գրիգորյան]]ը։ Այգու մուտքի մոտ տեղադրված են աղբյուրներ՝ ԽՍՀՄ-ի հերոսների անուններով։ Ներկայումս գնացքն անցնում է այլևս չգործող «Ուրախություն» կայարանի կողքով և կանգնում է «Պիոներական» կայարանում։ Քանի որ այն նույնպես չի գործում, մարդիկ մնում են իրենց տեղերում և գնացքը հետընթաց վերադառնում է «Հայրենիք» կայարան։ Թունելի վերևում՝ ժայռերի մեջ տեղադրվել է [[Քանդակագործություն|քանդակագործ]] [[Վիլյամ Պետրոսյան]]ի [[Հովազ (քանդակ, Երևան)|«Հովազ» քանդակը]]։
 
Երևանում մանկական երկաթուղի ստեղծելու գաղափարը [[1935]] թվականին առաջ է քաշել ՀԿԿ կենտկոմի առաջին քարտուղար [[Աղասի Խանջյան]]ը։ [[1935]] թվականին ԽՍՀՄ պետպլանի կողմից [[Երևան]]ի մանկական երկաթգծի կառուցումը մտել է [[1936]] թվականի տարեկան ծրագրի մեջ։ [[1936]] թվականի [[ապրիլի 22]]-ին՝ համամիութենական շաբաթօրյակի ժամանակ, Աբովյանի անվան քաղաքային այգում [[Աղասի Խանջյան]]ը դրել է այն հիմնաքարը, որի վրա կառուցվել է «Փարոս» կայարանը։ Այն հետագայում վերանվանվել է «Հայրենիք»։ Նախատեսված էր մանկական երկաթուղին շահագործման հանձնել [[1937]] թվականի [[նոյեմբերի 7]]-ին՝ [[Հոկտեմբերյան Հեղափոխություն|Հոկտեմբերյան հեղափոխության]] հաղթանակի օրը: Պաշտոնապես բացվել է [[1937]] թվականի [[հուլիսի 6]]-ին։
«Հարավ-կովկասյան երկաթուղի» ընկերության նախաձեռնությամբ իրականացվել են կայարանների, շարժակազմի և գծերի վերականգնման և արդիականացման աշխատանքներ<ref>[http://www.mediamax.am/am/news/yerevan-XX-century/5807/ Մանկական երկաթուղին` կենդանի պատմություն]</ref>։
 
Մանկական երկաթուղու այգու գլխավոր [[Ճարտարապետություն|ճարտարապետ]]ը [[Միքայել Մազմանյան]] է: Երկաթուղային կայարանի նախկին շենքը կառուցված է եղել փայտից։ [[1940]]-ականների վերջին այն փոխարինվեց քարի շենքով, որի հեղինակն է ճարտարապետ [[Գոհար Գրիգորյան]]ը։
 
[[1937]] թ. գործարկվեցին [[Պոդոլսկ]]ի շոգեքարշային գործարանի կողմից մանկական երկաթուղուն նվիրած 159-434 շոգեքարշն ու երեք մարդատար վագոնները։ [[1937]] թ. պատրաստված այդ շոգեքարշը այսօր չի գործում և համարվում է [[Հայաստան]]ի ամենահին շոգեքարշը։ Գտնվում է «Հայրենիք» կայարանի տարածքում։
 
[[1959]] թ. երկաթուղին ստացավ երկու PAFAWAG մետաղական մարդատար վագոններ, իսկ [[1971]] թ.՝ ТУ2-116 ջերմաքարշը:
 
Այսօր Մանկական երկաթուղում շահագործվում են [[Կալուգա]]յի մեքենաշինական գործարանի կողմից [[1957]] թ. արտադրված ТУ2-096 շոգեքարշը և երկու մարդատար վագոններ։
 
«Ուրախություն» կայարանից դեպի «Պիոներական» կայարան տանող հատվածի թունելը կառուցվել է [[1956]] թ.։ Թունելի երկարությունը 45 մ է։
 
Նախկինում կայարանի շենքում եղել է կայարանապետի և հերթապահի առանձնասենյակները, հեռագրատունը, առողջապահական սենյակն ու դրամարկղը։
 
Խաղահրապարակում եղել են ջրի մեծ ավազաններ, շատրվաններ, ընթերցարան, պարերի եւ մարզախաղերի հրապարակ, խաղարան, ծիծաղի սենյակ, կիոսկներ, բուֆետ և այլն: Խաղահրապարակից դեպի կայարան տանող բարձունքի վրա տեղադրված է եղել [[Իոսիֆ Ստալին|Ստալին]]ի մեծ արձանը:
 
[[1937]] թ. նախատեղվում էր մանկական խաղահրապարակը ընդլայնել մինչև 7 հա։ Այն ունենալու էր ամառային կինոթատրոն, լողարաններ, շտապ օգնության կայան, մեծ գրադարան-ընթերցարան, նաև առանձին հիդրոկայան։
 
Մանկական երկաթուղին քաղաքի կենտրոնի հետ կապում են երկու թունելները։ [[Ալեքսանդր Թամանյան]]ը համարում էր, որ Հրազդանի կիրճն իր բնությամբ պետք է ծառայեր որպես հանգստի գոտի։
 
Նա նախատեսել էր երկու թունելներ, որոնք Երևանի Գլխավոր պողոտան պիտի կապեին Մանկական երկաթուղու հետ։ Այդ թունելներով Հրազդանի կիրճի մաքուր օդը պիտի հասներ քաղաքի կենտրոն։ 400 մ երկարությամբ երկու թունելները կառուցվեցին [[1940]]-ականներին՝ ի սկզբանե ձևակերպված լինելով որպես պատերազմի ապաստարաններ։
 
Ներկայումս թունելները գտնվում են անմխիթար վիճակում։ Դրանցից մեկը խցանված է աղբով և չի գործում։ Թունելի երեսպատման երկաթները տեղ-տեղ դեֆորմացվել են, կան խոնավության հետքեր և փլուզման վտանգ։ Տարածքը վերահսկվում է [[ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարություն|Արտակարգ իրավիճակների նախարարության]] կողմից<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=aXqvLdYKbh8 Մանկական երկաթուղի տանող թունելով անցնելիս]</ref>:
 
Նախատեսվում էր թունելներն օգտագործել մետրոպոլիտենի նոր գծի համար, որը [[Բարեկամություն (մետրոյի կայարան)|Բարեկամություն]] կայարանով պիտի հասներ մինչև [[Երևան]]ի լամպի գործարան<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=7b9yln9ns4c Մանկական երկաթուղու վտանգավոր թունելը` 20 01 2014]</ref>:
 
Թունելների դիմաց՝ այգու մուտքի մոտ տեղադրված են աղբյուրներ՝ ԽՍՀՄ-ի հերոսների անուններով։ Թունելի վերևում՝ ժայռերի մեջ տեղադրվել է [[Քանդակագործություն|քանդակագործ]] [[Վիլյամ Պետրոսյան]]ի [[Հովազ (քանդակ, Երևան)|«Հովազ» քանդակը]]<ref>[http://www.mediamax.am/am/news/yerevan-XX-century/5807/ Մանկական երկաթուղին` կենդանի պատմություն]</ref>։
 
Ներկայումս գնացքն անցնում է այլևս չգործող «Ուրախություն» կայարանի կողքով և կանգնում է «Պիոներական» կայարանում։ Քանի որ այն նույնպես չի գործում, մարդիկ մնում են իրենց տեղերում և գնացքը հետընթաց վերադառնում է «Հայրենիք» կայարան։
 
 
==Մանկական երկաթուղին այսօր==
 
Ներկայումս Մանկական երկաթուղու տարածքը սեփականաշնորհված է և պատկանում է Սամվել եւ Արմեն Գևորգյաններին։
 
Նախատեսվում է վերանորոգել կայարանի շենքը և այնտեղ բացել սրճարան և կինոթատրոն։
 
2012 թ. ռուսական «Հարավկովկասյան երկաթուղի» ընկերության կողմից կատարվել են կայարանների, շարժակազմի, գծերի վերականգման և արդիականացման աշխատանքներ:
 
Ներկայումս Մանկական երկաթուղիում գործում է երկու՝ «Հայրենիք» և «Պիոներական» կայարանները, մեկ կառամատույց («Ուրախություն») և մեկ թունել՝ 45 մ երկարությամբ։
 
Մանկական երկաթուղի կարելի է հասնել Երևանի Գլխավոր պողոտայից սկսվող թունելի միջոցով կամ ամռանը Եղիշե Չարենցի տուն-թանգարանի մոտից շարժվող բացօթյա գնացքով։
 
Մանկական երկաթուղին աշխատում է ամեն օր ժամը 10:00-ից մինչև երեկո: Տոմսի արժեքն է 300 դրամ։<ref>[https://armenpress.am/arm/news/689297/ Մանկական երկաթուղին վերաբացվեց նորոգումից հետո]</ref>
 
== Պատկերասրահ ==
<gallery mode="packed" heights="160">
Կարեն Դեմիրճյան փողոց3.jpg|Երևանի Գլխավոր պողոտան Մանկական երկաթուղու հետ կապող թունելները
Children Railway, Yerevan.JPG|Երևանի մանկական երկաթուղի
Մանկական երկաթուղի 1.jpg|Կայարանի շենքը
Մանկական Երկաթուղի (1).jpg|Դվին հյուրանոց
Մանկական Երկաթուղի (2).jpg|Կարուսելներ
Մանկական_երկաթուղի_1_(1).jpg|[[Հովազ (քանդակ, Երևան)|«Հովազ» քանդա]]կը թունելի մուտքի մոտ, քանդակագործ՝ [[Վիլյամ Պետրոսյան]]
Մանկական_երկաթուղի_1_(4).jpg|Հուշաղբյուրներ
Բու, մանկական երկաթուղի.jpg|[[Անտառային հեքիաթ (քանդակ, Երևան)|«Անտառային հեքիաթ»]], տուֆ, 1994, քանդակագործ՝ [[Նորայր Կարգանյան]]
Մանկական_երկաթուղի_1_(2).jpg
Մանկական_երկաթուղի_1_(3).jpg
Մանկական Երկաթուղի (1).jpg|Հրազդան հյուրանոց
Մանկական Երկաթուղի (2).jpg|Կարուսելներ
Բու, մանկական երկաթուղի.jpg|[[Անտառային հեքիաթ (քանդակ, Երևան)|«Անտառային հեքիաթ»]], տուֆ, 1994, քանդակագործ՝ [[Նորայր Կարգանյան]]
Child-railwat-Yerevan.jpg|Կայարանի շենքը
Children Railway, Yerevan.JPG|Երևանի մանկական երկաթուղի
Մանկական երկաթուղի 1.jpg|Կայարանի շենքը
Մանկական երկաթուղի 1 (7).jpg
Երևանի մանկական երկաթուղի1.jpg|Երկաթուղին
Երևանի մանկական երկաթուղի2.jpg|Թունելը
Երևանի մանկական երկաթուղի3.jpg|Չռիկը
Երևանի մանկական երկաթուղի4.jpg|Շոգեքարշը
Երևանի մանկական երկաթուղի5.jpg|Շոգեքարշը
Մանկական երկաթուղի 1 (5).jpg
Մանկական երկաթուղի 1 (6).jpg
Երևանի մանկական երկաթուղի6.jpg|Վագոնները
Մանկական երկաթուղի 1 (7).jpg
Երևանի մանկական երկաթուղի7.jpg|«Հայրենիք» կայարանի ցուցանակը
Երևանի մանկական երկաթուղի8.jpg|Կայարանի սյունազարդ պատշգամբը
Երևանի մանկական երկաթուղի9.jpg|Կայարանի շենքը
Երևանի մանկական երկաթուղի10.jpg|Կայարանի շենքը ներսից
Երևանի մանկական երկաթուղի11.jpg|«Ուրախություն» կայարանի շենքը
Մանկական երկաթուղի 1 (8).jpg
 
</gallery>