«Մոսկվայի հայկական գերեզմանոց»–ի խմբագրումների տարբերություն

▲Գերեզմանոցը հիմնադրվել է [[1805]] թվականին, Մոսկվայի հայկական համայնքի տոհմավագ [[Մինաս Լազարև]]ի միջնորդությամբ: Վերջինիս նախձեռնությամբ, [[1808]]-[[1815]] թվականների ընթացքում կառուցվել է նաև [[Սուրբ Հարություն եկեղեցի (Մոսկվա) | Սուրբ Հարություն եկեղեցին]]: [[Եկեղեցի]]ն զուրկ է զանգակատնից, քանի որ մինչև [[1860]]-ական թվականները, Մոսկվայի և [[Պետերբուրգ]]ի հայկական եկեղեցիներում եկեղեցական զանգերի ղողանջն արգելված էր: Տաճարի կրոնական պատկանելիության մասին է վկայում գլխավոր մուտքի վերնամասում գտնվող [[խաչքար]]ը, իսկ ներսում` [[զոհասեղան]]ը, որն ինչպես ընդունված է հայկական [[տաճար]]ներում, տեղադրված է բարձրության վրա: Եկեղեցու շինության ողջ ներքնահարկում գտնվում է Լազարյանների [[դամբարան]]ը` գերեզմաններով (ներկայումս որմնաշարված, զնդանված և փակված է):

▲[[1850]]-ական թվականներին, գերեզմանոցը շրջափակվել է ճարտարապետ [[Միխայիլ Բիկովսկի | Միխայիլ Բիկովսկու]] նախագծած պարսպով: Գերեզմանոցն ունի [[շեղանկյուն | շեղանկյան]] ձև և եզրապատված է աշտարակներ ունեցող աղյուսաշար պարսպով: Այն իրենից ներկայացնում է ճարտարապետական հուշարձանների պահպանվող համակարգ:

▲Պետության կողմից պահպանվում է ընդամենը 12 տապանաքար և ընտանեկան դամբարան: Այդ հուշարձանների ամենավաղ կառույցներից է Ա. Լոռիս-Մելիքովի գերեզմանին` [[1844]] թվականին կառուցված [[կոթող]]ը: Գերեզմանների մեծամասնությունը պատկանում են [[19-րդ դար]]ի վերջերին և [[20-րդ դար]]ի սկզբներին: Նրանցից երեքը (Անանովների տոհմի հանգստարանները) ժամատներ են, որոնք կառուցված են հայկական միջնադարյան ճարտարապետական ոճով: Առկա են գերեզմանաքար-խաչքարեր (օրինակ` Դ. Մելիք-Բեգլյարովի գերեզմանը, [[1913]]թ.):

▲Ամենահայտնի տապանաքարերից էր նավթարդյունահանող մեծահարուստ [[Նիկոլայ Տարասով]]ի (Նիկողայոս Թորոսյան) գերեզմանաքարը, որը [[ռուսներ | ռուս]] քանդակագործ [[Նիկոլայ Անդրեև]]ի [[մոդեռն]] ոճի աշխատանքներից էր: Այդ հուշարձանը ամբողջովին կորսված է, պահպանվել է միայն Տարասովի գլուխը, որը պահպանվում է [[Մոսկվայի գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն]]ի թանգարանում: [[1991]] թվականին գերեզմանի վրա տեղադրվել է քանդակի կրկնօրինակը (քանդակագործներ` [[Յուրի Օրեխով]] և [[Սուրեն Մալյան]]):