«Խոջիվանքի գերեզմանատուն»–ի խմբագրումների տարբերություն

{{Տեղեկաքարտ Գերեզմանատուն

| անուն = Խոջիվանքի գերեզմանատուն <br/> {{lang-ka|ხოჯივანქის სასაფლაოზე}}

}}

'''Խոջիվանքի գերեզմանատուն''' ({{lang-ka|ხოჯივანქის სასაფლაოზე}}), [[Հայեր|հայկական]] գերեզմանատուն [[Վրաստանի Հանրապետություն|Վրաստանի Հանրապետության]] մայրաքաղաք [[Թբիլիսի]]ի [[Հավլաբար]] թաղամասի հյուսիսում։ Հանդիսացել է Թբիլիսիի ամենահին և ընդարձակ գերեզմանատունը: Ներկայումս ամբողջությամբ ոչնչացված է: Գերեզմանատան տարածքում 1995 նոյեմբերի 23-ին սկսվել և 2002 թվականին ավարտվել է [[Վրաց ուղղափառ եկեղեցի|Վրաց ուղղափառ եկեղեցու]] գլխավոր եկեղեցին՝ [[Սուրբ Երրորդության մայր տաճար (Թբիլիսի)|Սուրբ Երրորդության մայր տաճարի]] կառուցումը։<ref name="ՍԿԹՔԳ">Սամվել Կարապետյան, «Թիֆլիսի քաղաքագլուխները», գիրք Ե: ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, Երևան 2003թ. ISBN 5-8080-0520-5. [http://www.raa-am.com/TiflisMayors/Mayors_arm.amboxg.poqr.pdf {{ref-hy}}] [http://www.raa.am/TiflisMayors/Mayors_rus.amboxg.poqr.%20pdf..pdf {{ref-ru}}]</ref><ref name="RAA գիտական ուսումնասիրություններ Գիրք II">[http://www.raa-am.com/BOOK_2/Girqamboxg.pdf RAA գիտական ուսումնասիրություններ Գիրք II. Վրաց պետական քաղաքականությունը և հայ մշակույթի հուշարձանները (1988-1999), Դիվան վավերագրերին և լուսանկարների], կազմող [[Սամվել Կարապետյան (հուշարձանագետ)|Սամվել Կարապետյան]]. ISBN 5-8080-0144-7 ԳՄԴ 85.113 (2Հ)</ref><ref name="Սամվել Կարապետյան, «Բանբեր», N 64 (77), 1-5 դեկտեմբեր, 1995:"/>

 

Խոջիվանքի գերեզմանատան տարածքը հին ժամանակներից պատկանել է [[Բեհբությաններ|Բեհբության հայկական իշխանական տան]] ներկայացուցիչներին և հանդիսացել վերջիններիս տոհմական գերեզմանոցը: [[Քարթլիի թագավորություն|Քարթլիի թագավոր]] Ռոստոմը (1638-1658) իր գանձապետ [[Հայեր|հայազգի]] [[Մելիք Խոջա-Բեհբուդ|Աշխարհբեկ Բեհբությանի]] նվիրվածությունը և ազնիվ ծառայությունը բարձր է գնահատել ու նրան կոչել Խոջա Բեհբութ, այսինքն Մեծ Բեհբութ: 1654 թվականին թագավորը բավարարել էր հայ արքունականի խնդրանքը՝ գերեզմանոցի տարածքը մեծացնել, եկեղեցի կառուցել, դրանից վեր այգի տնկել և Մախաթ լեռան լանջով ջրանցք կառուցել:<ref name="ՍԿԹՔԳ"/><ref name="RAA գիտական ուսումնասիրություններ Գիրք II"/><ref name="დოკუმენტები თბილისის ისტორიისათვის (XVI-XIX სს.), წიგნი პირველი, შეადგინეს: ნიკო ბერძენიშვილმა და მამისა ბერძენიშვილმა, თბილისი, 1962, էջ 17:">დოკუმენტები თბილისის ისტორიისათვის (XVI-XIX სს.), წიგნი პირველი, შეადგინეს: ნიკო ბერძენიშვილმა და მამისა ბერძენიშვილმა, თბილისი, 1962, էջ 17:</ref>1655 թվականին Խոջա-Բեհբուդը կառուցել է [[Խոջիվանքի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի|Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին]], որին ժողովուրդը տվել է Խոջի վանք, այսինքն՝ խոջա Բեհբութի շինած վանք անունը: Ժողովրդի կողմից գործածվող Խոջի վանք անվանումից էլ հետագայում ամբողջ գերեզմանատունը կոչվել է Խոջիվանք:<ref name="ՍԿԹՔԳ"/><ref name="RAA գիտական ուսումնասիրություններ Գիրք II"/><ref name="Мурадян П. М., Армянская эпиграфика Грузии, Երևան, 1988, էջ 96:">Мурадян П. М., Армянская эпиграфика Грузии, Երևան, 1988, էջ 96:</ref>

 

 

== Գերեզմանատան ոչնչացում ==

=== Ոչնչացման 1-ին փուլ. 1920-1940 թթ. ===

Վրաստանում խորհրդային կարգերի հաստատման սկզբնական շրջանում Խոջիվանքի գերեզմանատունը, Թբիլիսիի հայկական առաքելական բազմաթիվ եկեղեցիների ու գերեզմանատների հետ միասին փակվեց: 1920-ական թվականների վերջերից գերեզմանատանը գրեթե դադարեցին թաղումները, իսկ 1936-1938 թվականներին քաղաքային իշխանությունների որոշմամբ և Լավրենտին Բերիայի անմիջական նախաձեռնությամբ սկսվեց ինչպես ամբողջ գերեզմանատան, այնտեղ գտնվող հազարավոր շիրմաքարերի, այնպես էլ նրա կենտրոնում կանգնած Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու և մյուս բոլոր մատուռների ու դամբարանների ոչնչացումը:<ref name="RAA գիտական ուսումնասիրություններ Գիրք II"/><ref name="Թեյմուրազ Բերիձե, … Եւ հայտնվեց Թբիլիսին (վրացերեն), Թբիլիսի, 1977, էջ 128-129:">Թեյմուրազ Բերիձե, … Եւ հայտնվեց Թբիլիսին (վրացերեն), Թբիլիսի, 1977, էջ 128-129:</ref><ref name="Սամվել Կարապետյան, «Բանբեր», N 64 (77), 1-5 դեկտեմբեր, 1995:">Սամվել Կարապետյան, «Բանբեր», N 64 (77), 1-5 դեկտեմբեր, 1995:</ref>