«Արդեններ (գավառ)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 1.
{{Այլ կիրառումներ|Արդեններ (այլ կիրառումներ)}}
{{Տեղեկաքարտ Վարչական միավոր
|բնօրինակ անվանում = Ardennes
|մտնում է = [[Շամպան-Արդեն]]
▲ |լեզուներ = [[Ֆրանսերեն]]
|խտություն = 54
|տարածք = 5 229
}}
[[Պատկեր:FR-08-Charleville6.JPG|մինի|աջից|280px|Արդենների պրեֆեկտուրայի շենքը [[Շառլվիլլ-Մեզյեր|Շարլեվիլ-Մեզյերում]]:]]
'''Արդեններ''' (
* Արդեններ դեպարտամենտի կարգային թիվն ըստ [[:fr: INSEE|Ֆրանսիայի վիճակագրության և տնտեսական հետազոտությունների ազգային ինստիտուտի]] դասակարգման 08-ն է։
Տող 69 ⟶ 16՝
1793 թ. մայիսի 12-ին դեպարտամենտն ընդարձակվեց, միացնելով Լյեժի եպիսկոպոսությունը։ [[Վաթեռլոոյի ճակատամարտ]]ից հետո 1815 թ. հունիսի 18-ին անջատվեցին տարածքներ, փոխանցվելով Նիդերլանդներին` [[Բուլոն]]ի դքսությունը, Կուվենը, Մարիեմբուրգը, Ֆանյոլը և Ֆիլիպվիլը։ Դրան ավելացրած, 1815 թ. հունիսից մինչև 1818 թ. նոյեմբերը դեպարտամենտն օկուպացրել էին պրուսական զորքերը։<br />
1870 թ. [[սեպտեմբերի 2]]-ին Պրուսական զորքերի դեմ տեղի ունեցած [[Սեդանի ճակատամարտ|ճակատամարտում]] Սեդանը եղել է [[Նապոլեոն III]]-ի հանձնվելու տեղը։ [[Պրուսիայի թագավորություն|Պրուսիայի թագավոր]] [[Վիլհելմ I (Գերմանիայի կայսր)|Վիլհելմ I-ը]] և [[Բիսմարկ Օտտո ֆոն|Բիսմարկը]] ճակատամարտին հետևում էին Սեդանը շրջապատող բլուրներից։ Այս պարտությունով նշանավորվեց Ֆրանսիական երկրորդ կայսրության վերջը և 1870 թ. սեպտեմբերի 4-ին Ֆրանսիական երրորդ հանրապետության ծնունդը։
[[Պատկեր:Bundesarchiv Bild 104-0152, Argonnen, zerschossener Wald, Stellung.jpg|մինի|ձախից|Հրետանային գնդակոծության հետևանքով ամայացած Արգոնի անտառը 1915 թ. Հոկտեմբերին։]]
Երկու համաշխարհային պատերազմների ժամանակ Արդենների ռազմավարական կարևոր դիրքը նպաստում էր, որ դառնա բանակների ընդհարման վայր։ Ֆրանսիացիները հավատացած էին, որ իր տեղանքով և խիտ անտառներով տարածաշրջանը լիովին պաշտպանված է և դրան կարևորություն չէին տալիս։
▲Երկու համաշխարհային պատերազմների ժամանակ Արդենների ռազմավարական կարևոր դիրքը նպաստում էր, որ դառնա բանակների ընդհարման վայր։ Ֆրանսիացիները հավատացած էին, որ իր տեղանքով և խիտ անտառներով տարածաշրջանը լիովին պաշտպանված է և դրան կարևորություն չէին տալիս։<br />
[[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի ընթացքում դեպարտամենտի տարածքում տեղի ունեցած [[Արդենների օպերացիա|Արդենների ճակատամարտի]] ժամանակ [[Շառլվիլլ-Մեզյեր|Շարլեվիլ-Մեզյերը]] դարձավ Գերմանիայի [[Վիլհելմ (Պրուսիայի թագաժառանգ)|արքայազնի]] շտաբը։ Վուզիերում և այլ վայրերում Չեխոսլովակյան լեգեոնները կռվում էին հետագայում Չեխոսլովակիայի նախագահ դարձած [[Յան Մասարիկ]]ի հրամանատարությամբ, և այդ նույն քաղաքի մոտակայքում է, որ վթարի ենթարկվեց [[Ռոլան Գարոս]]ի օդանավը։
[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ընթացքում Գերմանական բանակի գլխավոր ջանքերն ուղղված էին այս տարածքում, հատկապես՝ [[Մաաս]] գետի աջ ափին հաստատվելու վրա։ [[Էրիխ ֆոն Մանշտայն|Գեներալ ֆոն Մանշտայնի]] մշակած և Հիտլերի հավանությանն արժանացած ծրագրով գերմանացիները ֆրանսիական զորքերի համար այդտեղ ստեղծեցին ռազմավարական թակարդ։ Այս դեպարտամենտում է վերջանում [[Մաժինոյի գիծ]]ը, այստեղ է տեղակայվել վերջին ամրոցը՝ [[Կարինյան]]ից հինգ կիլոմետր հեռավորության վրա։ Ֆրանսիացի գեներալը չցանակացավ պաշտպանական գիծը շարունակել չեզոք և բարեկամ [[Բելգիա]]յի սահմանի երկայնքով։ Բացի այդ, նրանք հույս ունեին, որ բացառիկ տեղանքն ու անտառները կկասեցնեն գերմանական բանակին։
1940 թ. զինադադարից հետո Արդեններ դեպարտամենտըը հայտարարվեց «արգելված գոտի»։
Տող 95 ⟶ 40՝
== Արդեններ դեպարտամենտի հետ կապ ունեցած նշանավոր մարդիկ ==
* [[Ռոբեր դը Սորբոն]] (1201–1274), հիմնադրել է [[Սորբոն]] համալսարանը, ծնվել է Սորբոն գյուղում;▼
* [[Գիյոմ դը Մաշո]] (1284–1370), բանաստեղծ, երգահան, ծնվել է Մաշո քաղաքում;▼
* [[Իպոլիթ Թեն]] (1828–1893), փիլիսոփա և պատմաբան, [[:fr: Académie française|Ֆրանսիայի Ակադեմիայի]] անդամ, ծնվել է [[Վուզյե]] քաղաքում;▼
* [[Նիկոլա Լուի դը Լակայլ]], 18-րդ դարի աստղագետ և քարտեզագիր;▼
* [[Ժակ Բուշե դը Պերտ]], հնէաբան։▼
== Ծանոթագրություններ ==▼
▲*[[Ռոբեր դը Սորբոն]] (1201–1274), հիմնադրել է [[Սորբոն]] համալսարանը, ծնվել է Սորբոն գյուղում;
{{ծանցանկ}}▼
▲*[[Գիյոմ դը Մաշո]] (1284–1370), բանաստեղծ, երգահան, ծնվել է Մաշո քաղաքում;
▲*[[Իպոլիթ Թեն]] (1828–1893), փիլիսոփա և պատմաբան, [[:fr: Académie française|Ֆրանսիայի Ակադեմիայի]] անդամ, ծնվել է [[Վուզյե]] քաղաքում;
▲*[[Նիկոլա Լուի դը Լակայլ]], 18-րդ դարի աստղագետ և քարտեզագիր;
▲*[[Ժակ Բուշե դը Պերտ]], հնէաբան։
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.cg08.fr Պաշտոնական կայք]
{{Արտաքին հղումներ}}
▲== Ծանոթագրություններ ==
▲{{ծանցանկ}}
[[Կատեգորիա:Ֆրանսիայի գավառներ]]
| |||