'''Ժողովրդագրական հիմնախնդրի''' էությունը առաջին հերթին կապված է [[Բնակչություն|բնակչության]] աճի բարձր տեմպերի հետ, որոնք հանգեցնում են նրանց՝ պարենով, բնակարանով, աշխատանքով, կրթությամբ ապահովելու խնդիրներով, մեծանում է բնակչության խտությունը հատկապես խոշոր քաղաքներում, ավելանում է բնական միջավայրի նկատմամբ ճնշումը, աճում են հիվանդությունններըհիվանդություննների քանակը, սրվում է քրեածին իրադրությունը և այլն: Այս հիմնախնդիրն ունի առանձնահատուկ կարևորություն, քանի որ նրա լուծումից է մեծապես կախված է համաշխարհային մի շարք հիմնախնդիրների լուծումը:
== Հիմնախնդրի էությունը==
Ներկայումս աշխարհի բնակչությունը արագորեն աճում է: Եթե նախկինում բնության նկտմամաբնկատմամբ մեծ կախվածության պատճառով աշխարհի բնակչությունը դանդաղորեն էր աճում, ապա այժմ կապված առողջապահության զարգացման հետ մեծացել է մարդկանց կյանքի միջին տևողությունը: Եթե մեր թվարկության սկզբին աշխարհի բնակչությունը կազմում էր մոտ 250 միլիոն մարդ, ապա [[2000 թվականինթվական]]ին այն հասավ 6 միլիարդի, իսկ այժմ այն կազմում է ավելի քան 7 միլիարդ մարդ <ref name="ա">Յ. Մուրադյան, Մ. Մուրադյան, Մարդկության համամոլորակային հիմնախնդիրները և դրանց լուծման ուղիները, Երևան, 2014:</ref>:
Մասնագետների մեծ մասը գտնում են, որ հիմնական խնդիրը կապված է [[ժողովրդագրական պայթյունիպայթյուն]]ի հետ, որի լուծումը էականորեն կմեղմի ստեղծված իրավիճակը: Իսկ դրան հասնելու համար կարևոր են ժողովրդագրական կարճաժամկետ և երկարաժամկետ կանխատեսումները:
Մինչև [[2025 թվականիթվական]]ի ժողովրդագրական կանխատեսումը հասցրել է արդեն մի քանի անգամ փոփոխվել: 1990-ական թվականներին [[ՄԱԿ]]-ի փորձագետները գտնում էին, որ աշխարհի բնակչությունը [[2010 թվականինթվական]]ին կհասնի 7,2 միլիարդի, [[2020 թվական|2020]]-ին՝ 8 միլիարդ, իսկ [[2025 թվական|2025]]-ին՝ 8,5 միլիարդի: Այս տվյալները հնչել են Ռիո դե Ժանեյրոյի վեհաժողովում: Սակայն կապված բնակչության աճի տեմպերի էական նվազման հետ այս թվերը փոխվեցին, 2025 թվականի համար այն նվազեց մինչև 7,8 միլիարդ մարդու: Այս առումով հետաքրքիր է նաև բնակչության աճի կանխատեսումները զարգացող և զարգացած երկրներում: 2025 թվականին զարգացած երկրներում սպասվում է բնակչության 20-30 միլիոն աճ, որի արդյունքում բնակչությունը կկազմի 102 միլիարդ մարդ («ոսկյա միլիարդ»), իսկ զարգացող երկրներում նույն ժամանակահատվածում սպասվում է բնակչության 2 միլիարդ աճ, որով բնակչության թիվը կկազմի 6,6 միլիարդ մարդ <ref name="ա" />:
Մինչև [[2050 թվականիթվական]]ի համար ժողովրդագրական կանխատեսումը ենթադրում է, որ աշխարհի բնկաչությունը կհասնի 8,9 միլիարդ մարդու: Ըստ խոշոր տարածաջրջանների (առանց ԱՊՀ)՝ բնակչության տեղաբաշխումը կունենա հետևյալ պատկերը. Ասիա՝ 5,2 միլիարդ, Աֆրիկա՝ 1,8 միլիարդ, Լատինական Ամերիկա՝ 770 միլիոն, Եվրոպա՝ մոտ 650 միլիոն, Հյուսիսային Ամերիկա՝ 450 միլիոն և Ավստրալիա ու Օվկիանիա՝ 45 միլիոն մարդ <ref>Географическая картина мира: Հղում230 2006«каналов Մակսակովսկիуглубления» к курсу «Экономическая и социальная география мира»: (10-й кл.). 2-е изд., испр. и доп. Ч. 1: Общая характеристика мира. Ярославль: Верх.-Волж. кн. изд-во, 1995. — 315 с.</ref>:
Հայաստանի Հանրապետության համար բոլոր երկարաժամկետ կանխատեսումները հիմնվում են բնակչության շարունակական նվազման վրա:
'''Բնակչության թվով աշխարհի ամենամեծ պետությունները 2000, 2025 և 2050 թվականներին'''<ref name="ա" />
{| class="wikitable"
|-
== Լուծման ուղիներ ==
Հիմնախնդրի կարևորության մեծ նշանակություն ունեցան ՄԱԿ-ի կողմից անցկացված Համաշխարհային երեք կոնֆերանսները, որոնք տեղի ունեցան Բուխարեստում՝[[Բուխարեստ]]ում՝ [[1974 թվականինթվական]]ին, Մեխիկոյում՝[[Մեխիկո]]յում՝ [[1984 թվականինթվական]]ին և Կահիրեում՝[[Կահիրե]]ում՝ [[1994 թվականինթվական]]ին: Բուխարեստում կայացած կոնֆերանսում ընդունվեց «Ազգաբնակչության ոլորտում գործողությունների համաշխարհային պլան»-ը: Ըստ որի ազգաբնակչության քաղաքականության մեջ պետք է դրվիներդրվի սոցիալ-տնտեսական բարեփոխումները: Այն հաստատվեց նաև Մեխիկոյի կոնֆերանսում: ԿահիրեյիԿահիրեի կոնֆերանսին մասնակցում էին 179 պետությունների ներկայացուցիչներ, բացի կառավարական ներկայացուցիչներից կոնֆերանսին մասնակցում էին նաև 133 պետություններից հրավիրված 1500 ոչ կառավարական կազմակերպություններ: Ընդունվեց «Ազգաբնակչության ոլորտում գործողությունների ծրագիրը»: Ծրագրում ներկայացված էր ազգաբնակչության հիմնախնդիրը, փոխադարձ կապը բնակչության աճի և [[Տնտեսություն|տնտեսության]] զարգացման միջև:
Բացի միջազգային կոնֆերանսներից իրականացվում են նաև ազգաբնակչության հիմնախնդիրների հետ կապված այլ միջազգային միջոցառումներ: Օրինակ՝ [[1989 թվականինթվական]]ին Ամստերդամում[[Ամստերդամ]]ում կայացած «Ազգաբնակչությունը 21-րդ դարում» միջազգային ֆորումը, որտեղ հիմնականում քննարկվեց կահիրեիԿահիրեի կոնֆերանսում ընդունված ծրագրի իրականացման հարցերը: [[1992 թվականինթվական]]ին ՄԱԿ-ի շրջակա միջավայրին նվիրված կոնֆերանսում ևս քննարկվեց ազգաբնակչության քաղաքականության հետ կապված հարցեր: Նշվեց, որ յուրաքանչյուր պետություն ինքը պետք է որոշի և կազմի ժողովրդագրական ծրագրերը՝ հիմնվելով անընդհատ աճող բնակչության կենսաապահովության հնարավորություններից:
Մասնագետների մեծամասնության կարծիքով հիմնախնդրի լուծման հիմնական ուղին բնակչության վերարտադրության կարգավորումն է՝ ծնելիության նվազման ճանապարհով: Այդ պատճառով էլ պետությունները վարում են ակտիվ ժողովրդագրական քաղաքականություն: Այն էականորեն տարբեր է զարգացած և զարգացող պետություններում: Եթե զարգացող պետություններում հիմնական նպատակը ծնելիության նվազումն է, ապա զարգացած պետություններում ընդհակառակը խրախուսվում է ծնելությունը, քանի որ այս պետություններում դիտվում է բնակչության [[դեպոպուլացիա]] այսինքն՝ նվազում:
Ժողովրդագրական քաղաքականությունը հիմնականում տարվում է երեք ուղղություններով՝ տնտեսական, վարչաիրավական և դաստիարակչական ու քարոզչական: Այս առումով կիրառվում են բազմաթիվ միջոցներ, ինչպես օրինակ տարբեր նպաստներընպաստներ, զեղչերըզեղչեր, արտոնություններըարտոնություններ, օրենսդրական ակտերըակտեր (ամուսական տարիքի, ամուսնալուծությունների, հղիության ընդհատման, հակաբեղմնավորիչների օգտագործման, աշխատող կանանց աշխատանաքային ռեժիմի իրավական կարգավորումներ և այլն), ժողովրդավարական վարքի նորմերի ձևավորում, ընտանիքի պլանավորման քաղաքականություն, սեռական դաստիարակություն, կրթություն և այլն:
Հիմք ընդունելով այն, որ ծնելիության մակարդակը սերտորեն կապված է երկրի տնտեսական զարգացման հետ՝ կարևոր լուծման ուղի է համարվում նաև պետության տնտեսական զարգացումըզարգացմանը արագացնողնպաստող միջոցառումների իրականացումիրականացումը: Սա համարվում է հիմախնդրի լուծման ինտենսիվ ուղի, որին հասնելը բավական մեծ միջոցներ և ջանքեր է պահանջում:
== Կապն այլ հիմախնդիրների հետ ==
Համաշխարհային ժողովրդագրական հիմնախնդիրը փոխադարձ կապի մեջ է պարենային, ուրբանացման, բնապահպանական, էներգետիկական, հումքային և այլ հիմնախնդիրների հետ: Չնայած, որ զարգացած երկրների բնակչությունը կազմում է բնակչության ընդամենը 1/4-րդ մասը, սակայն այն սպառում է համաշխարհային էներգիայի, մետաղների, փայտանյութի 80%-ը, սննդամթերքի 35%-ը, և միևնույն ժամանակ տալիս է պինդ թափոնների շուրջ 75%-ը <ref name="ա" />:
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
|