«Բաբելոն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Բոտ: կոսմետիկ փոփոխություններ |
|||
Տող 5.
'''Բաբելոն'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=48}}</ref>, հնագույն պետություն [[Տիգրիս]] և [[Եփրատ]] գետերի ստորին ավազանում մ.թ.ա. 1894-539–ին։ Կոչվել է գլխավոր քաղաք Բաբելոնի անունով։Բաբելոնի հիմնական բնակչությունը սեմիթացված խուրիներն(հայ-հարիներ) էին, շրջակա սեմիթների փոքր խառնուրդով (նկատենք, որ հայոց հնագույն նախնիների՝ հարիների անվանումը սեմիթ պատմաբանները ինչ-ինչ նկատառումներով վերափոխել են “խուրի” անվանման): [[Համմուրաբի]] արքայի օրոք [[Միջագետք]]ի մեծ մասը միավորվել է Բաբելոնի տիրակալության ներքո։ Մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի կեսից զանգվածաբար Բաբելոն են թափանցել քասիտական ցեղեր, որոնք անկման են հասցրել նրա ստրկատիրական ծաղկուն պետությունը և հիմնել իրենց տիրապետությունը (1518-1204)։ [[Քասիտական]] տիրապետության անկումից հետո Բաբելոնը ժամանակավոր վերելք է ապրել նոր դինաստիայի ներկայացուցիչ [[Նաբուգոդոնոսոր I]]-ի օրոք (1146-1123), որը ետ է մղել հարևան [[Ասորեստան]]ի և [[Էլամի]] ոտնձգությունները, պահպանել երկրի անկախությունն ու հզորությունը։ Նրանից հետո Բաբելոնի կենտրոնական իշխանությունը թուլացել է։ Այնուհետև Բաբելոնը բազմիցս ենթարկվել է [[Ասորեստան]]ի տիրապետությանը։ Մ.թ.ա. 539-ին [[Աքեմենյան]] թագավոր [[Կյուրոս II Մեծ]]ը նվաճել է Բաբելոնը, և այն վերածվել է [[Աքեմենյան պետություն|Աքեմենյան Պարսկաստանի]] փոխարքայության։ Ենթադրվում է, որ Բաբելոնի ապստամբները համագործակցել են ապստամբած [[Հայաստան]]ի հետ։ [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] նվաճումներից հետո Բաբելոնը կառավարել են մակեդոնական կուսակալները։ Մ.թ.ա. մոտ 140-ից Բաբելոնը մտել է [[Պարթևական տերություն|Պարթևական]], այնուհետև՝ [[Սասանյան Պարսկաստան|Սասանյան]] պետության կազմի մեջ։ Շուրջ 30 տարի Բաբելոնի արքա է եղել [[Համմուրաբի]]ն (Մ.թ.ա. 1792-1750 թթ.)։ Նա մարտնչել է հարևան երկրների դեմ, բայց նա շատ լավ գիտակցել է, որ զենքով նվաճածը միայն զենքով հնարավոր չէ պահպանել։ Նորաստեղծ պետությունում անհրաժեշտ էր կարգուկանոն մտցնել։ Այդ նպատակով [[Համմուրաբի]]ն հրամայեց հավաքել բոլոր գործող օրենքները, ստեղծել միասնական օրենսգիրք։ Արքայի հրամանը կատարվեց։ Ստեղծված օրենսգիրքը բաղկացած էր 282 հոդվածից։
= Բաբելոնի Արքայացանկ =
* '''I (Հին) Հարստություն'''
* [[Սումուաբում]] մ.թ.ա. 1894-1881
* [[Սումուլա-էլ]] մ.թ.ա. 1880-1845
* [[Սաբիում]] մ.թ.ա. 1844-1831
* [[Ափիլ-Սին]] մ.թ.ա. 1830-1813
* [[Սին-մուբալլիտ]] մ.թ.ա. 1812-1793
* [[Համմուրապի]] մ.թ.ա. 1792-1750
* [[Սամսու-իլունա]] մ.թ.ա. 1749-1712
* [[Աբիեշու]] մ.թ.ա. 1711-1684
* [[Ամմի-դիտանա]] մ.թ.ա. 1683-1647
* [[Ամմի-ցադուկա]] մ.թ.ա. 1646-1626
* [[Սամսու-դիտանա]] մ.թ.ա. 1625-1595
* '''II (Մերձծովյան I) Հարստություն'''
* [[Իլիման]] մ.թ.ա. մոտ 1722
* [[Իտտիիլինիբի]]
* [[Դամիկիլիշու]]
* [[Իշկիբալ]]
* [[Շուշշի]]
* [[Գուլկիշար]] մ.թ.ա. մոտ 1594
* [[Պեշգալդարամաշ]]
* [[Ադարակալամմա]]
* [[Ակուրուլաննա]]
* [[Մելամկուրկուռա]]
* [[Էյագամիլ]] մ.թ.ա. մոտ 1460
* '''III (Քասիթական) Հարստություն'''
* [[Գանդաշ]] մ.թ.ա. մոտ 1722
* [[Ագում Ա]] մ.թ.ա. մոտ 1700
* [[Կաշտիլիաշ Ա]]
* [[Ուշշի]] մ.թ.ա. մոտ 1650
* [[Աբիրատտաշ]]
* [[Կաշտիլիաշ Բ]]
* [[Ուր-զիգուրումաշ]]
* [[Խարբաշիպակ]] մ.թ.ա. մոտ 1600
* [[Տիպտակզի]]
* [[Ագում Բ]] մ.թ.ա. 1595-1571
* [[Կուրիգալզու Ա]]
* [[Նազիմարուտտաշ Ա]]
* [[Բուրնա-Բուրիաշ Ա]] մ.թ.ա.մոտ 1510
* [[Կաշտիլիաշ Գ]]
* [[Ագում Գ]]
* [[Կարաինդաշ Ա]] մ.թ.ա. մոտ 1415
* [[Կադաշման-Հարբե Ա]]
* [[Կադաշման-Էլիլ Ա]]
* [[Բուրնա-Բուրիաշ Բ]] մ.թ.ա. 1375-1347
* [[Կուրիգալզու Բ]] մ.թ.ա. 1345-1324
* [[Նազիմարուտտաշ Բ]] մ.թ.ա. 1323-1298
* [[Կադաշման-Թուրգու]] մ.թ.ա. 1297-1280
* [[Կադաշման-Էլիլ Բ]] մ.թ.ա. 1279-1265
* [[Կուդուր-Էլիլ]] մ.թ.ա. 1264-1256
* [[Շագարակտի-Շուրիաշ]] մ.թ.ա. 1255-1243
* [[Կաշտիլիաշ Դ]] մ.թ.ա. 1242-1235
* [[Էլիլ-նադին-շումի]] մ.թ.ա. 1227-1225
* [[Կադաշման-Հարբե Բ]] մ.թ.ա. 1227-1225
* [[Ադադ-շում-իդդին]] մ.թ.ա. 1224-1219
* [[Ադադ-շում-ուցուր]] մ.թ.ա. 1218-1189
* [[Մելի-Շիխու]] մ.թ.ա. 1188-1174
* [[Մարդուկ-ապլա-իդդին]] մ.թ.ա. 1173-1161
* [[Զաբաբա-շում-իդդին]] մ.թ.ա. 1160
* [[Էլիլ-նադին-ահհե]] մ.թ.ա. 1159-1157
* '''IV (Իսսինի II) Հարստություն'''
* [[Մարդուկ-կաբիտ-ահհեշու]] մ.թ.ա. 1156-1138
* [[Իտտի-Մարդուկ-բալատի]] մ.թ.ա. 1138-1133
* [[Նինուրթա-նադին-շումի]] մ.թ.ա. 1132-1127
* [[Նաբու-կուդուրի-ուցուր I]] մ.թ.ա. 1126-1105
* [[Էլիլ-նադին-ապլի]] մ.թ.ա. 1104-1101
* [[Մարդուկ-նադին-ահհե]] մ.թ.ա. 1100-1083
* [[Մարդուկ-շապիկ-զերի]] մ.թ.ա. 1082-1070
* [[Ադադ-ապլա-իդդին I]] մ.թ.ա. 1069-1048
* [[Մարդուկ-ահհե-էրիբա]] մ.թ.ա. 1047
* [[Մարդուկ-զեր-]] մ.թ.ա. 1046-1036
* [[Նաբու-շումու-լիբուր]] մ.թ.ա. 1034-1027
* '''V (Մերձծովյան II) Հարստություն'''
* [[Սիմբարշ-ահհե]] մ.թ.ա. 1024-1007
* [[Էամուկին-զերի]] մ.թ.ա. 1007-1006
* [[Կաշշու-նադին-ահհե]] մ.թ.ա. 1006-1003
* '''VI (Բազիի) Հարստություն'''
* [[Նինուրթա-կուդուրի-ուցուր I]] մ.թ.ա. 1003-986
* [[Շիևիկտի-Շուկամունա]] մ.թ.ա. 984-983
* '''VII (Էլամական) Հարստություն'''
* [[Մարբիտի-ապլի]] մ.թ.ա. 983-978
* '''VIII (Է) Հարստություն'''
* [[Նաբու-մուկին-ապլի]] մ.թ.ա. 979-944
* [[Նինուրթա-կուդուրի-ուցուր II]] մ.թ.ա. 944-ից
* [[Մար-բիտի-ահհե-իդդին]] մ.թ.ա. 943-ից
* [[Շամաշ-մուդամմիկ]] մ.թ.ա. մոտ 905
* [[Նաբու-շում-ուկին I]] մ.թ.ա. մոտ 895
* [[Նիբու-ապլա-իդդին]] մ.թ.ա. մոտ 870
* [[Մարդուկ-զակիր-շումի I]] մ.թ.ա. 854-819
* [[Մարդուկ-բալասսու-իկբի]] մ.թ.ա. 818-813
* [[Բաբա-ահ-իդդին]] մ.թ.ա. 812
5 անհայտ տիրակալներ
* [[Նինուրթա-ապլա-]]
* [[Մարդուկ-բել-զերի]]
* [[Մարդուկ-ապլա-ուցուր]]
* [[Էրիբա-Մարդուկ]] մ.թ.ա. մոտ 770
* [[Նաբու-շում-իշկուն]] մ.թ.ա. մինչև 748
* [[Նաբու-նացիր]] մ.թ.ա. 747-734
* [[Նաբու-նադին-զերի]] մ.թ.ա. 733-732
* [[Նաբու-շում-ուկին II]] մ.թ.ա. 732
* '''IX Հարստություն'''
* [[Նաբու-մուկին-զերի]] մ.թ.ա. 732-729
* [[Պուլու]] մ.թ.ա. 728-727
* [[Ուլուլայ]] մ.թ.ա. 726-722
* [[Մարդուկ-ապլա-իդդին II]] մ.թ.ա. 721-710,703
* [[Սարգոն]] մ.թ.ա. 709-705
* [[Սինահհերիբ]] մ.թ.ա. 704-703,688-681
* [[Մարդուկ-զակիր-շումի II]] մ.թ.ա. 703
* [[Բել-օբնի]] մ.թ.ա. 702-700
* [[Աշշուր-նադին-շումի]] մ.թ.ա. 699-694
* [[Ներգալ-ուշեզիբ]] մ.թ.ա. 693
* [[Մուշեզւբ-Մարդուկ]] մ.թ.ա. 692-689
* [[Ասարհադոն]] մ.թ.ա. 680-669
* [[Շամաշ-շում-ուկին]] մ.թ.ա. 667-648
* [[Կանդալանու]] մ.թ.ա. 647-627
* '''X (Նոր) Հարստություն'''
* [[Նաբոպալասար]] մ.թ.ա. 626-605
* [[Նաբու-կուդուրի-ուցուր II]] մ.թ.ա. 605-562
* [[Ամել-Մարդուկ]] մ.թ.ա. 562-560
* [[Ներիգղիսար]] մ.թ.ա. 560-556
* [[Լաբաշի-Մարդուկ]] մ.թ.ա. 556
* [[Նաբոնիդոս]] մ.թ.ա. 556-539
== Աղբյուրներ ==
| |||