|
== Պատմություն ==
[[Պատկեր:Nersisyan school.jpg|301x301px|մինի|Ներսիսյան դպրոց]]
ԴպրոցըԱնդրկովկասում հայկական առաջին միջնակարգ դպրոցը, որը գործել է մեկ ամբողջ դար, հիմնվել է Թիֆլիսում [[1824]]-ին՝ Վրաստանի հայոց թեմի առաջնորդ [[Ներսես Աշտարակեցի|Ներսես Աշտարակեցու]] եռանդուն ջանքերովնախաձեռնությամբ ու ջանքերով։ Հետագայում իր հիմնադրի անունով էլ կոչվել է Ներսիսյան դպրոց։<ref>{{cite book|last=Khachaturian|first=Lisa|title=Cultivating Nationhood in Imperial Russia: The Periodical Press and the Formation of a Modern Armenian Identity|year=2009|publisher=Transaction Publishers|location=New Brunswick, N.J.|isbn=9781412813723|page=50}}</ref>։ Շինության նախագծի հեղինակը պետերբուրգցի ճարտարապետ [[Լիմկուր]]ն է, իսկ կառուցման ծախսերը հոգացել է հայ մեծահարուստ [[Ալեքսանդր Մանթաշյանց]]ը։ Առաջին տեսուչն է եղել հայ ականավոր գրող և մանկավարժ [[Հարություն Ալամդարյան]]ը։
Ներսիսյան դպրոցըԴպրոցը հանդիսացել է հայկական մշակույթի փայլուն օջախներից մեկը և շատ կարևոր դեր է կատարել հայ իրականության բոլոր ասպարեզներում։ Դպրոցի առաջին տեսուչն է եղել հայ նոր գրականության ռահվիրաներից մեկը՝ բանաստեղծ Հարություն Ալամդարյանը։ Նրա առաջին շրջանավարտներն են եղել հայ նոր գրականության հիմնադիր, մեծ լուսավորիչ Խաչատուր Աբովյանը, «Հյուսիսափայլ»-ի խմբագիր-հրատարակիչ, հրապարակախոս Ստեփանոս Նազարյանը, հայ նոր թատրոնի ջատագովներից մեկը՝ Գալուստ Շերմազանյանը և ուրիշներ։ Այնտեղ սովորել են նշանավոր գրող [[Պերճ Պռոշյան]]ը, գրող ու մանկավարժ [[Ղազարոս Աղայան]]ը, հանճարեղ բանաստեղծ [[Հովհաննես Թումանյան]]ը, ականավոր գրող [[Դերենիկ Դեմիրճյան]]ը, հայտնի ազգագրագետ [[Երվանդ Լալայան]]ը և հայ մշակույթի շատ ու շատ այլ ականավոր գործիչներ։▼Անդրկովկասում հայկական առաջին միջնակարգ դպրոցը, որը գործել է մեկ ամբողջ դար, հիմնվել է Թիֆլիսում՝ 1824 թ. Վրաստանի հայոց թեմի առաջնորդ Ներսես Աշտարակեցու նախաձեռնությամբ ու ջանքերով և հետագայում իր հիմնադրի անունով էլ կոչվել է Ներսիսյան դպրոց։
Ներսիսյան դպրոցի ուսուցիչները բացառիկ մեծ դեր են կատարել ինչպես դպրոցի, այնպես էլ հայ մշակույթի ու գիտության զարգացման, հայ առաջադեմ հասարակական մտքի ձևավորման գործում։ Բացառիկ կարևոր դեր է խաղացել Ներսիսյան դպրոցը հայ աշխարհաբար գրական նոր լեզվի ձևավորման ու զարգացման հարցում։ [[Խաչատուր Աբովյան]]ի, [[Ստեփանոս Նազարյան]]ի, [[Միքայել Նալբանդյան]]ի, [[Ռափայել Պատկանյան]]ի և այլոց տարածած սերմերը հայ աշխարհաբար գրական լեզվի ստեղծման ուղղությամբ բարենպաստ հող են գտել Ներսիսյան դպրոցի միջավայրում։ Այդ դպրոցում էին սովորում Կովկասի տարբեր անկյուններից եկած սաներ, որոնց բազմազան բարբառներից պիտի հարստանար ու ձևավորվեր արևելահայ աշխարհաբար նոր լեզուն։աշխարհաբարը։▼
▲Ներսիսյան դպրոցը հանդիսացել է հայկական մշակույթի փայլուն օջախներից մեկը և շատ կարևոր դեր է կատարել հայ իրականության բոլոր ասպարեզներում։ Դպրոցի առաջին տեսուչն է եղել հայ նոր գրականության ռահվիրաներից մեկը՝ բանաստեղծ Հարություն Ալամդարյանը։ Նրա առաջին շրջանավարտներն են եղել հայ նոր գրականության հիմնադիր, մեծ լուսավորիչ Խաչատուր Աբովյանը, «Հյուսիսափայլ»-ի խմբագիր-հրատարակիչ, հրապարակախոս Ստեփանոս Նազարյանը, հայ նոր թատրոնի ջատագովներից մեկը՝ Գալուստ Շերմազանյանը և ուրիշներ։
Իր գոյության հարյուր տարվա (1824-1924) ընթացքում , Ներսիսյան դպրոցը հայ ժողովրդին տվել է գրականության ու արվեստի, մանկավարժության ու գիտության, գյուղատնտեսության ու արդյունաբերության, առողջապահության ու կուլտուրայի շուրջ 2000 անխոնջ մշակներ, որոնք գերազանցապես գործել են հայկական անդաստանում։ ▼Ներսիսյան դպրոցում են սովորել նշանավոր հայ գրող [[Պերճ Պռոշյան]]ը, գրող ու մանկավարժ [[Ղազարոս Աղայան]]ը, հանճարեղ բանաստեղծ [[Հովհաննես Թումանյան]]ը, ականավոր գրող [[Դերենիկ Դեմիրճյան]]ը, հայտնի ազգագրագետ [[Երվանդ Լալայան]]ը և հայ մշակույթի շատ ու շատ այլ ականավոր գործիչներ։
Ներսիսյան դպրոցումԴպրոցում են սովորել հերոս զորավար Գայը՝ [[Հայկ Բժշկյան]]ը, հրետանու գեներալ-մայոր [[Հովհաննես Օվանօղլյան]]ը և ուրիշներ։ ▼▲Բացառիկ կարևոր դեր է խաղացել Ներսիսյան դպրոցը հայ աշխարհաբար գրական նոր լեզվի ձևավորման ու զարգացման հարցում։ [[Խաչատուր Աբովյան]]ի, [[Ստեփանոս Նազարյան]]ի, [[Միքայել Նալբանդյան]]ի, [[Ռափայել Պատկանյան]]ի և այլոց տարածած սերմերը հայ աշխարհաբար գրական լեզվի ստեղծման ուղղությամբ բարենպաստ հող են գտել Ներսիսյան դպրոցի միջավայրում։ Այդ դպրոցում էին սովորում Կովկասի տարբեր անկյուններից եկած սաներ, որոնց բազմազան բարբառներից պիտի հարստանար ու ձևավորվեր արևելահայ աշխարհաբար նոր լեզուն։
▲Իր գոյության հարյուր տարվա (1824-1924) ընթացքում Ներսիսյան դպրոցը հայ ժողովրդին տվել է գրականության ու արվեստի, մանկավարժության ու գիտության, գյուղատնտեսության ու արդյունաբերության, առողջապահության ու կուլտուրայի շուրջ 2000 անխոնջ մշակներ, որոնք գերազանցապես գործել են հայկական անդաստանում։
▲Ներսիսյան դպրոցում են սովորել հերոս զորավար Գայը՝ [[Հայկ Բժշկյան]]ը, հրետանու գեներալ-մայոր [[Հովհաննես Օվանօղլյան]]ը և ուրիշներ։
Ներսիսյան դպրոցի ուսուցիչները բացառիկ մեծ դեր են կատարել ինչպես դպրոցի, այնպես էլ հայ մշակույթի ու գիտության զարգացման, հայ առաջադեմ հասարակական մտքի ձևավորման գործում։
== Գրականություն ==
==== Գրքեր ====
* Ա. Երիցյան, «ՊատմությունՊատմութիւն 75-ամյաամեայ գոյությանգոյութեան ՆերսիսյանՆերսիսեան հայոց հոգևորհոգեւոր դպրոցի, որ ի Թիֆլիս (1824-1899)», Թիֆլիս, 1898։
* Ստ. Մալխասյան, «ՀամառոտՀամառօտ պատմությունպատմութիւն ՆերսիսյանՆերսիսեան հոգևորհոգեւոր դպրոցի», 1900Թիֆլիս, Թիֆլիս։1900։
* [[Մուշեղ Սանթրոսյան]], «Արևելահայ դպրոցը 19 դ. առաջին կեսին», Երևան, 1964։
* Մուշեղ Սանթրոսյան, Ներսիսյան դպրոցի պատմություն, Երևան, 1981։
| 