Վիքիպեդիա

«Յան Մայեն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ Բոտ: կոսմետիկ փոփոխություններ
չNo edit summary
Տող 40.
 
== Աշխարհագրություն ==
[[Պատկեր:Jan Mayen topography no.png|thumb|right|300px|Յան ՄայնՄայեն կղզու աշխարհագրական քարտեզը]]
'''Աշխարհագրական կորդինատներ՝''' 71°00′ հ.ս., 8°00′ա.ե.,
'''Географические координаты՝''' 71°00′հ.ս., 8°00′ա.ե.:
 
* ''Ցամաքային սահմանի երկարություն՝'' 0 կմ,
Տող 52 ⟶ 51՝
* ''տնտեսական տարածք՝'' 200 ծովային մղոն
* ''մայրցամաքային խութ՝'' 200-մետրանոց խորության տարածք
 
'''Կլիմա''' բևեռային-ծովային հաճախակի փոթորիկներով և կայուն մառախուղով
'''Рельеф:''' остров вулканического происхождения. Частично покрыт льдом.
 
'''Բարձրություն՝'''
* ''նվազագույն բարձրություն՝'' [[Նորվեգական ծով]] — 0 մ,
* ''առավելագույն բարձրություն՝'' [[Բերենբերգ]] ([[Հակոն VII]] թագավորի լեռ) — 2277,3 մ:
 
'''Բնական ռեսուրսներ՝''' չկա
 
'''Հողօգտագործում՝'''
Տող 74 ⟶ 68՝
 
'''Կղզու երկարություն՝''' 55 կմ (հյուսիս-արևելքից դեպի հարավ-արևմուտք):
[[Պատկեր:Mapa del mar de Noruega-Jan Mayen-localització.png|thumb|աջից|250px|Յան ՄայնՄայեն կղզու տեղադրութոյւնը ըստ մոտակա հիմնական աշխարհագրական օբյեկտներից ունեցած հեռավորության:]]▼
 
Յան ՄայնՄայեն կղզին ունի հրաբխային ծագում, մասսամբ պատված է սառցադաշտերով ''(117 կմ²)'' և բաժանված է հյուսիսային մեծ մասի ''(Nord-Jan)'' և հարավային փոքր մասի ''(Sør-Jan)'', որոնք միանում են 2.5 կմ լայնություն ունեցող հողատարածքով:▼
== Տեղագրություն ==
▲[[Պատկեր:Mapa del mar de Noruega-Jan Mayen-localització.png|thumb|աջից|250px|Յան Մայն կղզու տեղադրութոյւնը ըստ մոտակա հիմնական աշխարհագրական օբյեկտներից ունեցած հեռավորության:]]
▲Յան Մայն կղզին ունի հրաբխային ծագում, մասսամբ պատված է սառցադաշտերով ''(117 կմ²)'' և բաժանված է հյուսիսային մեծ մասի ''(Nord-Jan)'' և հարավային փոքր մասի ''(Sør-Jan)'', որոնք միանում են 2.5 կմ լայնություն ունեցող հողատարածքով:
 
Ենթադրվում է, որ կղզին առաջացել է 700.000 տարի առաջ:
Տող 85 ⟶ 77՝
Նեղուցում առկա է երկու խոշոր լիճ՝ Հարավային ծովածոց (Sørlaguna) և Հյուսիսային ծովածոց (Nordlaguna): Երկուսն էլ սնվում են աղի և քաղցրահամ ջերով: Աղի ջուրը լիճ է լցվում ծովից, երբեմն ալեկոծության ժամանակ բարձր ալիքների հետևանքով դառնալով ավելի շատ: Քաղցրահամ ջուրը հավաքվում է լեռների լանջերին գտնվող ձյան հալոցքից: Աղի ջուրը հավաքվում է լճի ստորին մասում, իսկ քաղցրահամը՝ վերին շերտերում: Քաղցրահամ ջուրը հնարավոր է խմել: Երրորդ, առավել փոքր լիճը գտնվում է կղզու հարավային հատվածում և կոչվում է Ուլերենգլագունա (Ullerenglaguna): Կղզու հինգ սառցադաշտերը իջնում են անմիջապես ծովի ջրերի մեջ, որոնցից երկուսը գտնվում են արևելյան ափերին, իսկ երեքը՝ հյուսիս-արևմտյան: Ափով սառցադաշտերի երկարությունը մոտ 2,5 % է ընդհանուր ափերի երկարությունից:
 
=== Լեռնագրություն ===
== Երկրաբանություն ==
Կղզին գտնվում է Հյուսիս-ամերիկյան և Եվրասիական երկրակեղևների բախման կետից 170 կմ հեռու, ինչով էլ պայմանավորված է կղզու տարածքի տեկտոնական բարձր ակտիվությունը:
 
Բերենբերգ հրաբուխը, որը ձևավորում է կղզու հյուսիսային մասը, հանդիսանում է աշխարհի ամենահյուսիսային գործող հրաբուխը: 1732-ից 1985 թվականները ընկած ժամանակահատվածում գրանցվել է 6 ժայթքում: Վերջին ժայթքումը տեղի է ունեցել 1970, 1973 և 1985 թվականներին: Գրանցված ամենաուժեղ երկրաշարժը Ռիխտերի սանդղակով 5 բալ է եղել: 1970 թվականի ժայթքումի ժամանակ դեպի ջուրը ընթացող լավայի հոսքի շնորհիվ կղզու մակերեսը ավելացել է 4 կմ²-ով:
 
=== Կլիմա ===
Կղզու միջին ջերմաստիճանը ամռանը կազմում է +5 °C: Առավելագույն գրանցված ջերմաստիճանը +18 °C է: Ձմռանը միջին ջերմաստիճանը կազմում է մոտ −5 °C, հազվադեպ իջնելով մինչև −20 °C:
 
Եղանակը հիմնականում ամպամած է: Հաճախակի են մառախուղները, հատկապես գարնանն ու աշնանը: Երբեմն գրանցվում է ուժեղ քամիներ տարբեր կողմերից:
 
== Բուսական և կենդանական աշխարհ ==
== Ֆլորա ==
Կղզու տարածքում չկան մշտական ծառեր և թփեր: Հանդիպում են միայն բևեռային ժամանակավոր փոքրատերև խոտեր, մամուռներ: Այստեղ աճում են անոթային բույսերի 76 տեսակ, որոնցից ամենավերջինը հայտնաբերվել է 2002 թվականին: Անոթային բույսերից հինգը խտուտիկներ են: Այդ հինգ տեսակից երեքը հանդիսանում են կղզու էնդեմիկ տեսակներից և ենթակա են հատուկ պահպանման:
 
Յան ՄայնՄայեն կղզու ֆլորայի կազմում առկա են 176 տեսակի մամուռ, 140 տեսակի քարաքոս և 66 տեսակի սնկեր:
 
== Ֆաունա ==
Կղզում գրանցված են 98 տեսակի թռչուն, որոնցից 18-ի համար կղզին համարվում է մշտական ձվադրման վայր: Եվ 7 տեսակի ձվադրումը հավանական է, սակայն դեռևս ապացուցված չէ: Կաթնասուններից կղզու տարածքում երբեմն կարելի է հանդիպել սպիտակ և կապույտ աղվես, սպիտակ արջ: Նրանք հայտնվում են կղզում ջրի մակերեսի սառցակալման ժամանակ կամ սառցաբեկորների հետ:
 
== Բնակչություն ==▼
[[Պատկեր:Stamp Beerenberg.jpg|250px|thumb|աջից|[[Բերենբերգ]] հրաբուխը Յան ՄայնՄայեն կղզում: Նորվեգիայի փոստային նամականիշ 1957թ.]]
Կղզին չունի բնիկ բնակչություն: [[Օլոնկինբուեն]] ավանում բնակվում են հեռավոր նավիգացիայի [[LORAN|Loran-C]] կայանի, մետերոլոգիական կայանի և սահմանապահ նավատորմի աշխատակիցները: Վարչական և քաղաքացիական կառավարումը վերապահված է Loran-C կայանի ղեկավարին: Մայրցամաքային Նորվեգիայի հետ ղեկավարման կապը պահպանվում է [[Նուրլան]] ֆյուլքեի միջոցով՝ անմիջապես մայրաքաղաք Օսլոյի հետ:▼
 
=== Պատմություն ===
Կղզին անվանվել է ի պատիվ [[Նիդերլանդներ|հոլանդացի]] կետորսական նավի հրամանատարի անունով, ով այն հայտնաբերել 1614 թվականին: Կղզու հայտնաբերման հարցում հայտ էին ներկայացրել նաև [[Հենրի Հուդզոն]]ը (1607թ.), Ժան Ֆրոլիկը (1612թ.), Ժորիս Կարոլուսը (1914թ.):
 
Այնուամենայնիվ 1595 թվականին [[Դույսբուրգ]]ում [[Գերհարդ Մերկատոր]]ի (1512-1594) կողմից պատրաստված քարտեզում Սառուցյալ օվկիանոսում՝ մոտավորապես Յան ՄայնՄայեն կղզու տեղում պատկերված է ինչ-որ կղզի, որի անունը նշվում է ''Beeren Syland''<ref>[http://www.runitsa.ru/publications/publication_644.php Գերհարդ Մերկատորի քարտեզը:]</ref>
 
Հետագա հարյուրամյակում կետորսական և կենդանաոսրական նավերի կողմից շատ հազվադեպ է այցելություններ եղել Յան ՄայնՄայեն կղզի: Կղզին գտնվում է [[Նորվեգիա]]յի իրավասության ներքո 1929 թվականից: Յան Մայեն կղզու տարածքի անվտանգության պահպանումը իրականացնում է Նորվեգիայի զինված ուժերը: Այս առնչությամբ միջազգային հակասություններ չկան: 1961 թվականին կղզուց ոչ հեռու K-19 սուզանավում տեղի է ունեցել վթար: 1970 թվականից Բերենցբերգ լեռը ակտիվություն է ցուցաբերում:
 
=== Տնտեսություն ===▼
Կղզին գտնվում է [[Նորվեգիա]]յի իրավասության ներքո 1929 թվականից: 1970 թվականից Բերենցբերգ լեռը ակտիվություն է ցուցաբերում:
Յան ՄայնՄայեն կղզին չունի էական բնական ռեսուրսներ: Տնտեսությունը սահմանափակվում է ծառայությունների ոլորտով, որոնք մատուցվում են նորվեգական ռադիոկայանի և մետեոկայանի աշխատակիցներին:▼
 
1961 թվականին կղզուց ոչ հեռու K-19 սուզանավում տեղի է ունեցել վթար:
 
▲== Բնակչություն ==
▲Կղզին չունի բնիկ բնակչություն: [[Օլոնկինբուեն]] ավանում բնակվում են հեռավոր նավիգացիայի [[LORAN|Loran-C]] կայանի, մետերոլոգիական կայանի և սահմանապահ նավատորմի աշխատակիցները: Վարչական և քաղաքացիական կառավարումը վերապահված է Loran-C կայանի ղեկավարին: Մայրցամաքային Նորվեգիայի հետ ղեկավարման կապը պահպանվում է Նուրլան ֆյուլքեի միջոցով՝ անմիջապես մայրաքաղաք Օսլոյի հետ:
 
▲== Տնտեսություն ==
▲Յան Մայն կղզին չունի էական բնական ռեսուրսներ: Տնտեսությունը սահմանափակվում է ծառայությունների ոլորտով, որոնք մատուցվում են նորվեգական ռադիոկայանի և մետեոկայանի աշխատակիցներին:
 
== Տրանսպորտ ==
Կղզին ունի նավագնացության համար նախատեսված արտաքին խարիսխային կայաններ, ինչպես նաև մոտ 2000 մետրանոց գրունտային թռիչքուղով փոքր օդանավակայան:
 
== Կղզու պահպանություն ==
Յան Մայն կղզու տարածքի անվտանգության պահպանումը իրականացնում է Նորվեգիայի զինված ուժերը: Այս առնչությամբ միջազգային հակասություններ չկան:
 
== Պատկերասրահ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Յան_Մայեն» էջից