«Խորշակ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1.
'''Խորշակ''', բարձր ջերմությամբ և հարաբերական ցածր խոնավությամբ օժտված չոր ու տաք [[քամի]] [[Տափաստան|տափաստաններում]] և կիսաանապատներում։[[Կիսաանապատ|կիսաանապատներում]]։ Վնասակար կամ կործանարար է դաշտային կուլտուրաների համար։ Նման քամիներ լինում են նաև երկրագնդի այլ շրջաններում։ Խորշակի ժամանակ ուժեղանում է գոլորշիացումը, և հողում խոնավության պակասի պատճառով բույսերը թառամում ու ոչնչանում են։
 
== Առաջացում ==
Որպես խորշակի չափանիշ ընդունվում է միաժամանակ դիտվող օդերևութաբանական տարրերի գումարը` [[հարաբերական խոնավություն]]ը` փոքր կամ հավասար 30 %, [[ջերմաստիճան]]ը` 25°, [[Քամի|քամու]] արագությունը` մեծ կամ հավասար 5 մ/վ: Սովորաբար խրշակների խորշակների ներթափանցման ժամանակ մշակաբույսերը գտնվում են բուռն զարգացման փուլում, որի պատճառով նկատվում է [[Բերքատվություն|բերքատվության]] զգալի անկում, իսկ առանձին դեպքերում նաև բույսերի ոչնչացում: Քանի որ խորշակային եղանակները տևում են մի քանի օր (մինչև 5-6 օր), այդ պատճառով բերքատվության կորուստն էապես կախված է երկրագործության կուլտուրայիցմշակույթից և ագրոտեխնիկական միջոցառումների մակարդակից: Բույսերի վրա խորշակների ազդեցությունը խորանում է հողում խոնավության պակասի պատճառով, երբ խզում է առաջանում տրանսպիրացիայի միջոցով գոլորշացող և արմատային համակարգով ջրի մուտքի միջև: Խորշակային օրերին ոռոգելի դաշտերը գրեթե չեն տուժում <ref>А. Алпатьев, Влагаоборот культурных растеный. Л., 1954.</ref>:
 
Խորշակների օրական ընթացքը նման է ջերմաստիճանի և քամու արագության ընթացքին և լավ արտահայտվում է ցերեկային ժամերին:
Տարվա ընթացքում ամենից վտանգավոր, ինտենսիվ խորշակներ դիտվում են հուլիս և օգոստոս ամիսներին: Կարճատև խորշակները բույսերի համար ավելի քիչ վնասակար են, քան երկարատև խորշակները: Պարզվել է, որ եթե հողում առկա է խոնավության բավարար քանակ` 20 մմ` 0-20 սմ շերտում, ապա [[հացահատիկ]]ային ցանքերը, պտղատուները և խաղողի վազն առանց լուրջ վնասի կարող են դիմանալ թույլ խորշակներին` մինչև 5 օրվա ընթացքում, միջին ինտենսիվության դեպքում` 3-4 օրվա, ինտենսիվները` 2-3 օրվա և շատ ինտենսիվ խորշակները` 1-2 օրվա ընթացքում
 
== Խորշակների ինտենսիվություն ==
Տող 28.
 
== Հետևանքներ ==
Խորշակները մեծ վնաս են հասցնում [[Գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսությանը]]` վնասելով բույսերին` նրանց զարգացման տարբեր փուլերում: Խորշակներով պայմանավորված բերքատվության կորուստն էապես կախված է երկրագործության կուլտուրայից և ագրոտեխնիկական միջոցառումների մակարդակից:
 
Խորշակների վտանգավորությունը, ինչպես ցույց է տվել Ե. Ցուբերբիլերը, ուղիղ կոռելյացիոն կապի մեջ է օդի խոնավության պակասորդի և քամու արագության հետ: Հայաստանում խորշակները սովորաբար փչում են անընդմեջ 2-5 օր, առանձին դեպքերում մինչև 7 օր, որից տուժում են ոռոգվող ցանքատարածությունները և մինչև անգամ պտղատու կուլտուրաները:
Տող 35.
Խորշակների ազդեցությունը մեղմելու նպատակով կիրառվում են մի շարք միջոցառումներ և նոր տեխնոլոգիաներ՝ դաշտային մշակաբույսերի հարմարվողականությունը բարձրացնելու համար: Առավել կարևոր են երաշտադիմացկուն (չորադիմացկուն) մշակաբույսերի և սորտերի ներդնումը, հատկապես այն շրջաններում, որտեղ երկրագործությունը տարվում է անջրդի պայմաններում: Պետք է ընտրել այմպիսի սորտեր, որոնք իրենց ժառանգական հատկանիշներով ավելի դիմացկուն են հողի և օդի չորության նկատմամբ և երաշտի պայմաններում կարող են ապահովել նորմալ բերք [5]:
Անջրդի պայմաններում կարևոր նշանակություն ունեն ցանքաշրջանառության կիրառումը: Չորային շրջաններում հողերի անկանոն մշակումը պատճառ է դառնում հողի կառուցվածքի փոփոխման, հողատարման երևույթների ուժեղացման, հետևաբար և հողերի բերրիության անկման: Այդ պատճառով պետք է ներդրվեն հողի մշակության այնպիսի եղանակներ, որոնք կմեծացնեն հող ներթափանցող ջրի քանակը և հողաշերտում կուտակվող ջրի ծավալը: Կարևոր է նաև մշակաբույսերի ճիշտ պարարտացումը <ref>Մ.Ս. Գյուլխասյան, Կլիմայի փոփոխության պայմաններում դաշտային մշակաբույսերի հարմարվողական միջոցառումների տեխնոլոգիական կարիքների գնահատումը: Կլիմայի փոփոխության հիմնահարցերը, Երևան 2003:</ref>:
 
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
Տող 42 ⟶ 40՝
== Գրականություն ==
* [http://bse-soviet-encyclopedia.info/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F/86504/%D0%A1%D1%83%D1%85%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B9 Суховеи, их происхождение и борьба с ними, М., 1957]<br>{{ՀՍՀ}}
 
 
{{Աշխարհագրություն-անավարտ}}
{{ՀՍՀ}}
 
[[Կատեգորիա:Քամիներ]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Խորշակ» էջից