«Նստվածքային ապար»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
[[image:avaz_long.jpg|100px|left]]
[[Մթնոլորտ|Մթնոլորտի]] և [[Ջուր|ջրի]] հետ շփվող ապարները, անգամ կարծր լավան և գրանիտը, աստիճանաբար հողմահարվում են։ Ջուրը թափանցում է հանքաքարի հատիկների արանքներն ու քիմիական ռեակցիայի մեջ մտնելով [[:category:Ապարներ|ապարի]] հետ՝ քայքայում այն։ Հողմահարված ապարի մասնիկները քշվում են անձրևաջրով կամ քամիներով ե ընկնում այլ վայրեր։ Նոր տեղում ձևավորվում են նստվածքների շերտեր, որոնց վրա կարող են ավելանալ նորերը։ Դրանց մեջ կարող են պարունակվել նաև օրգանական նյութեր՝ բույսերի և մեռած կենդանիների մնացորդներ։ Ի վերջո, նստվածքները կարծրանում և խտանում են։ Ստորգետնյա ջուրը ներծծվում է նստվածքի մեջ և ձևավորում հանքաքարեր, որոնք նստվածքի մասնիկները սոսնձում են իրար։ Այդպես նստվածքը քարանում է (դառնում է ապար)։ Այժմյան նստվածքների կազմավորումը հասկանալով՝ հնարավոր է վերականգնել անցած ժամանակների միջավայրի՝ հնամիջավայրի պատկերը և ստեղծել հնաշխարհագրական քարտեզներ, որոնք պատկերում են միլիոնավոր տարիներ առաջ գոյություն ունեցած ցամաքային զանգվածների աշխարհագրությունը։
'''Ինչպես է գոյանում նստվածքը'''▼
==Ավազահանք==
[[Մեծ Բրիտանիա|Անգլիայում]] գտնվող այս ավազահանքի շերտերը շուրջ 100 միլիոն տարեկան են և նստել են ծովի ծանծաղուտում՝ ալիքի բարձրությունից փոքր-ինչ ցածր։ Ավազաքարի շերտերը ծածկվել են մոխրագույն գլաքարային կավով։ Արդյունահանված ավազն օգտագործվում է որպես վազքուղիների և [[գոլֆ|գոլֆի]] հրապարակների ծածկույթ, ինչպես նաև՝ խմելու [[Ջուր|ջրի]] [[:category:Նյութեր|զտանյութ]]։
[[image:avazaqar.jpg|300px|right]]
==Ավազաքար==
Այս ավազաքարը կազմող ավազահատիկները նման են ժամանակակից անապատների ավազի հատիկներին։ Հատիկները տեսանելի են նույնիսկ առանց խոշորացույցի։ Ավազաքարի նմուշի մեջ կարող են լինել տարթեր գույներ և զանազան շերտեր։ Սկզբնական ավազի շերտերը կարող են ձևավորված լինել անապատային քամու շնորհիվ, որն ավազահատիկները տեսակավորում է ըստ չափերի և խտությունների։ Որոշ ավազաքարերի գունավոր շերտերում երևում են հանքաքարերի հատիկներ։ Այդ հանքաքարերն ավելի ծանր են սովորական ավազահատիկներից, և երբեմն կուտակվում են առանձին շերտերում։
Հին ապարների բեկորները նստվածք են կազմում։ Հեղեղի ժամանակ հորդ անձրևը թուլացնում է լեռնալանջերի հողմահարված ավազը և մանրախիճը։ Հողին խառնված՝ այս փուխր նստվածքը հեղեղի հետ քշվում է և նստում, երբ ջրի հոսքը թուլանում է։ Հեղեղի ժամանակ գետի ջուրը միշտ պղտոր է և գունավորված նստվածքներով, որոնք տիղմի, ավազի, գետաքարի խառնուրդ են։
[[image:nstvacq.jpg|center]]
| |||