«Ուկրաինա»–ի խմբագրումների տարբերություն

|calling_code = 380

}}

Այն 603,628 կմ² ցուցանիշով Եվրոպային հարակից երկրների մեջ Ռուսաստանի Դաշնությունից հետո երկրորդն է իր տարածքով։

<ref>[https://books.google.am/books?id=owsHh0v-QT4C&pg=PA345&dq=second+largest+European+country+after+%22Russian+federation%22&hl=nl&sa=X&ei=CXJKT4KvCOis0QW9oJWmDg&ved=0CGcQ6AEwCQ#v=onepage&q=second%20largest%20European%20country%20after%20%22Russian%20federation%22&f=false Global Clinical Trials] by [[Richard Chin]], [[Elsevier]], 2011, ISBN 0123815371 (page 345)</ref><ref>[https://books.google.am/books?id=JXPK9Qp8Yu8C&pg=PT88&dq=Ukraine+second+largest+country+Europe+after+Russia&hl=nl&sa=X&ei=u3NKT6LYNeWe0QWDkoGlDg&ved=0CG8Q6AEwCQ#v=onepage&q=Ukraine%20second%20largest%20country%20Europe%20after%20Russia&f=false Future of Google Earth] by [[Chandler Evans]], [[BookSurge Publishing]], 2008, ISBN 1419689037 (page 174)</ref><ref name="UKRCONSUL">{{cite web|title=Basic facts about Ukraine|url=http://www.ukrconsul.org/BASIC_FACTS.htm|publisher=Ukrainian consul in NY|accessdate=նոյեմբերի 10, 2010}}</ref>

 

Ռուսական հեղափոխությունից հետո մշտական պատերազմական իրադարձություններին հետևել է 1917-1919 թթ. Ուկրաինայի անկախության ճանաչման մի քանի միջազգային փորձ։

1922 թ. դեկտեմբերի 30-ին Ուկրաինական անկախության պատերազմից կազմավորվում է [[Ուկրաինայի Խորհրդային Հանրապետություն]]ը և դառնում [[Խորհրդային Միություն|Խորհրդային Միության]] հիմնադիր հանրապետություններից մեկը։ Ուկրաինայի Խորհրդային Հանրապետության տարածքն ընդարձակվել էր արևմուտքից անմիջապես [[II Համաշխարհային պատերազմ]]ից առաջ և հետո։ 1954 թ. Ուկրաինան ընդարձակվեց դեպի հարավ [[Ղրիմ]]ի փոխանցումով։ 1945-ին Ուկրաինայի ԽՍՀ-ն դարձավ [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|Միավորված ազգերի կազմակերպության]] հիմնադիր անդամներից մեկը։<ref name="un ukssr">{{cite web|url=http://www.un.org/depts/dhl/unms/ukraine.shtml|title=Activities of the Member States – Ukraine|accessdate=հունվարի 17, 2011|work=United Nations}}</ref>

Ուկրաինան կրկին անկախացավ 1991 թ., երբ Խորհրդային Միությունը փլուզվեց։ Այդ փլուզումով սկսվեց անցումը [[շուկայական տնտեսություն|շուկայական տնտեսության]], որի ընթացքում Ուկրաինան շուրջ 8 տարի շարունակ հետընթաց ունեցավ։<ref name="Macroindicators NBU">{{cite web|url=http://www.bank.gov.ua/ENGL/Macro/index.htm|title=Macroeconomic Indicators|accessdate=դեկտեմբերի 16, 2007|work=[[National Bank of Ukraine]]|archiveurl=http://web.archive.org/web/20071021232506/http://bank.gov.ua/Engl/Macro/index.htm <!--Added by H3llBot-->|archivedate=հոկտեմբերի 21, 2007}}</ref> Այնուհետև հաջորդեց տնտեսական բարձրակարգ վերելքի ժամանակաշրջանը։ 2008–2009 թթ Ուկրաինան ընկղմվեց ճգնաժամի մեջ։ ՀՆԱ-ն 2008 թ. գարնանից մինչև 2009 թ. գարունը նվազեց 20% -ով, այնուհետ կարգավորվեց։<ref>Inozmi, "Ukraine – macroeconomic economic situation – June 2009" [http://unian.net/eng/news/news-325554.html online]</ref> Երկիրը ինչպես նախկինում կարևոր դեր է խաղում հացահատիկի համաշխարհային շուկայում և 2011 թ. տվյալներով հացահատիկի արտահանման ծավալով աշխարհում երրորդն է։<ref>{{cite web|url=http://www.blackseagrain.net/photo/ukraine-becomes-worlds-third-biggest-grain-exporter-in-2011-minister |title=Ukraine becomes world's third biggest grain exporter in 2011 – minister |publisher=Blackseagrain.net |date= |accessdate=2012 թ․ օգոստոսի 25–ին}}</ref>

 

== Ծագումնաբանություն ==

Ըստ ավանդական տեսակետի, որը ձևավորվել է ռուսական և լեհական պատմագրության ազդեցության ներքո<ref>Русанівський, В. М. Українська мова // Енциклопедія «Українська мова». — К., 2000.</ref> ''Ուկրաինա'' բառը սլավոնական ծագում ունի, որ նշանակում է ''սահմանի մոտ''։"<ref>{{cite web|url=http://litopys.org.ua/rizne/nazva_eu.htm |title=З Енциклопедії Українознавства; Назва "Україна" |publisher=Litopys.org.ua |accessdate=հոկտեմբերի 31, 2011}}</ref>

 

== Պատմություն ==

Ուկրաինայում և շրջակա տարածքներում բնակություն է հաստատվել մ.թ.ա. 32,000 դարերում, որի վկայությունն է [[Գրավետյան մշակույթ]]ի առկայությունը [[Ղրիմյան լեռներ]]ում։<ref name=orig>{{cite news | url = http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0020834 | title = The Oldest Anatomically Modern Humans from Far Southeast Europe: Direct Dating, Culture and Behavior | first1 = Sandrine | last1= Prat | first2= Stéphane C. | last2= Péan | first3= Laurent | last3= Crépin | first4 =Dorothée G. |last4= Drucker | first5 =Simon J. | last5= Puaud | first6 =Hélène | last6=Valladas | first7= Martina |last7 =Lázničková-Galetová | first8 =Johannes | last8 =van der Plicht | first9= Alexander | last9= Yanevich |date = հունիսի 17, 2011 | publisher = plosone | accessdate =հունիսի 21, 2011}}</ref><ref name=bbc>{{cite news | url = http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-13846262 | title = Early human fossils unearthed in Ukraine | first = Jennifer | last = Carpenter |date = հունիսի 20, 2011 |publisher=BBC | accessdate =հունիսի 21, 2011}}</ref>

Մ. թ.ա. 4,500 ականներին [[Նեոլիտյան մշակույթ]]ն էր ծաղկում ամենուր ներառյալ ներկայիս Ուկրաինայի տարածքի մի մասը [[Տրիպոլի]]ն և [[Դնեպր]]-[[Դնեստր]] տարածաշրջանը ամբողջովինr։ [[Երկաթի դար]]ում երկրամասում բնակություն հաստատեցին [[Կիմերացիներ]]ը, [[Սկյութներ]]ը և [[Սարմաթներ]]ը։<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-9066426|archiveurl=http://web.archive.org/web/20070930012558/http://www.britannica.com/eb/article-9066426|archivedate=սեպտեմբերի 30, 2007|title=Scythian|accessdate=սեպտեմբերի 12, 2007|work=[[Encyclopædia Britannica]] (fee required)}}</ref>

Հետագայում մ. թ. 6-րդ դարի սկզբներին [[Սև ծով]]ի հյուսիսարևելյան ափին հիմնվեցին և նշանակալից առաջընթաց ապրեցին [[Հին Հունաստան]]ի, [[Հին Հռոմ]]ի և [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդական կայսրության]] գաղութները, ինչպիսիք են [[Տիրա]]ն, [[Օլբիա]]ն և [[Հերմոնասա]]ն։ [[Գոթեր]]ը մնացին տարածաշրջանում, սակայն մ.թ. 370-ականներից ընկան [[հուններ]]ի ազդեցության տակ։ Մ. թ. 7–րդ դարից սկսած Արևելյան Ուկրաինայի տարածքը [[Հին Մեծ Բուլղարիա]]յի կենտրոնն էր։ Դարավերջում բուլղարական ցեղերի մեծ մասը գաղթեցին տարբեր ուղղություններով և հողերի մեծ մասը անցավ [[խազարներ]]ին։

 

<!-- 800–1349 -->

[[Պատկեր:Vasnetsov Bapt Vladimir.jpg|մինի|ձախից|upright|Իշխան Վլադիմիրի կնքվելը տանում է դեպի '''Կիևյան Ռուսաստանի''' Քրիստոնեության ընդունում։]]

13-րդ դարի մոնղոլական ներխուժման հետևանքով Կիևյան Ռուսիան դատարկվեց, իսկ Կիևը 1240 թ. ամբողջովին ավերվեց<ref>{{cite web|url=https://tspace.library.utoronto.ca/citd/RussianHeritage/4.PEAS/4.L/12.III.5.html|title=The Destruction of Kiev|accessdate=հունվարի 3, 2008|work=University of Toronto's Research Repository}}</ref>։ Ուկրաինայի ներկայիս տարածքը Կիևյան Ռուսիայից հաջողվել է պահպանել Գալիչի և Վոլհինիայի տարածքները, որոնք միացել են և կազմավորել [[Գալիցիա-Վոլհինիա]] պետությունը։

 

[[Պատկեր:Repin Cossacks.jpg|մինի|''"Զապորոժյան կազակների պատասխանը [[Օսմանյան կայսրություն|թուրքական]] սուլթանին."'' Նկարիչ՝ [[Իլյա Րեպին]] 1880 - 1891]]

<!-- 1349–1914 -->

 

=== Ռելիեֆ ===

Ուկրաինայի տարածքում են գտնվում հետևյալ ցածրավայրերը՝ հյուսիսում [[Պոլեսյան ցածրավայր|Պոլեսյան]], երկրի կենտրոնում [[Մերձդնեպրյան ցածրավայր|Մերձդնեպրյան]] և հարավում [[Մերձսևծովյան ցածրավայր]]երը։ Ուկրաինայի տարածքի բարձրավայրերն են՝ [[Վոլինյան բարձրավայր|Վոլինյան]], [[Պոդոլյան բարձրավայր|Պոդոլյան]], [[Մերձդնեպրյան բարձրավայր|Մերձդնեպրյան]], ինչպես նաև հետևյալ բլրաշարերը՝ [[Տովրի]]ները արևմուտքում, [[Սլովեչանսկ-Օվրուչանսկի բլրաշար]]ը հյուսիսում, [[Դոնեցի բլրաշար]]ը և [[Մերձազովյան դաշտավայր]]ը հարավ արևելքում։

Երկրի տարածքի մոտ 5 % զբաղեցնում են լեռները՝ Ուկրաինյան [[Արևելյան Կարպատներ|Կարպատները]] (բարձրությունը՝ 2061 մ) հարավ-արևմուտքում և [[Ղրիմի լեռներ]]ը [[Ղրիմի թերակղզի|Ղրիմի թերակղզու]] հարավում։

Ուկրաինան [[ունիտար պետություն|ունիտար հանրապետություն]] է, որի գլխավոր օրենքն է հանդիսանում [[1996]] թվականին ընդունված [[Սահմանադրություն]]ը։

 

Պետության և գործադիր իշխանության ղեկավարը [[նախագահ]]ն է, 2014 թ. հունիսի 7-ից՝ [[Պետրո Պորոշենկո]]ն։ Նախագահը հանդիսանում է նաև [[Ուկրաինայի զինված ուժեր]]ի գլխավոր [[հրամանատար]]ը։ Պետության ղեկավարի պարտականությունները կատարել նախագահին օգնում է [[վարչապետ]]ը․ 2013 թ դրությամբ՝ [[Նիկոլայ Ազարով]]ը։ Վարչապետն զբաղեցնում է նախագահի պաշտոնը վերջինիս մահվան կամ հրաժարականի դեպքում։

 

Կառավարության կազմի մեջ են մտնում [[փոխվարչապետ]]ներ (վերահսկում են մի քանի նախարություններ և գերատեսչություններ), [[նախարար]]ներ (ղեկավարում են նախարարությունները) և գերատեսչությունների ղեկավարներ, ովքեր նախարարական պաշտոն չեն զբաղեցնում, սակայն պաշտոնապես իրենց կարգավիճակով նախարարներին հավասար են։ Կառավարության քանակական կազմը և կառուցվածքը (փոխվարչապետների, նախարարների և գերատեսչությունների ղեկավարների քանակը) օրենքով չեն կարգավորվում և սահմանվում են նախագահի կողմից։

 

 

 

Գերագույն ռադան իր կանոնավոր նստաշրջաններին անց է կանցնում նորընտիր նախագահի երդմնակալության արարողությունը և հաստատում է նախագահի կողմից առաջարկվող պետական քաղաքականության հիմնական ուղղությունները 5 տարի ժամկետով։ Նախագահը պատասխանատու է ռադայի առջև, [[խորհրդարան]]ը կարող է անվստահություն հայտարարել նրան։

|}

 

Արդարադատությունն Ուկրաինայում իրականացվում է բացառապես դատարանների միջոցով։ Դատարանների իրավասությունները տարածվում են պետությունում առկա բոլոր իրավահարաբերությունների վրա։ Ուկրաինայում ընդհանուր իրավասությունների դատարանների համակարգը կազմվում է մասնագիտացման և տարածքայնության սկզբունքների հիման վրա։ Ընդհանուր իրավասության դատարաններում գործում են քաղաքացիական և քրեական գործերով զբաղվող խորհուրդներ։ Ընդհանուր իրավասության դատարանների համակարգի գերագույն դատական մարմինն է հանդիսանում քաղաքացիական և քրեական գործերը քննող [[Ուկրաինայի Գերագույն դատարան|Գերագույն դատարանը]]։ Գերագույն դատարանն ավելի շատ դատական գործունեությունը համընդհանրացնող կարգավիճակ ունի։ Ունի վերանայման իրավունք։ Գերագույն դատարանն իր ուժը կորցրել է [[Ուկրաինայի Բարձրագույն հատուկ դատարան|Բարձրագույն հատուկ դատարանի]] ձևավորումից հետո։

 

[[Ուկրաինայի Սահմանադրական դատարան]]ն առանձին, ընդհանուր իրավասությունների դատարաններից անկախ դատարան է։

 

Ուկրաինայի ներկայիս կուսակցական համակարգը կազմվել է [[1990]]-ական թվականներին։ Այն ժամանակ լիբերալ-դեմոկրատական փոփոխությունների հետևանքով միակուսակցական համակարգը փոխարինվեց բազմակուսակցականով։

 

[[2012]] թ դրությամբ Ուկրաինայում պաշտոնապես գրանցված է ավելի քան 200 կուսակցություն։<ref>[http://www.minjust.gov.ua/parties Ուկրաինայի արդարադատության նախարարություն]</ref> Վերջին խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ, որը տեղի է ունեցել [[2012]] թ [[հոկտեմբերի 28]]-ին, մասնակցել է 21 կուսակցություն։ Օրենքով սահմանված 5%-ի շեմը հաղթահարեց 5 կուսակցություն, 16 կուսակցություն խորհրդարանում տեղ չզբաղեցրեց։

 

[[1918]]-[[1922]] թթ Ուկրաինան դիվանագիտական հարաբերություններ ուներ [[Լեհաստան]]ի, [[Բուլղարիա]]յի, [[Թուրքիա]]յի, [[Վատիկան]]ի, [[Դանիա]]յի, [[Նորվեգիա]]յի, [[Շվեդիա]]յի, [[Շվեյցարիա]]յի, [[Իրան]]ի, [[Ռումինիա]]յի, [[Լիտվա]]յի, [[Լատվիա]]յի, [[Ֆինլանդիա]]յի, [[Էստոնիա]]յի, [[Վրաստան]]ի, [[Ավստրիա]]յի և [[Չեխոսլովակիա]]յի հետ։ [[1945]] թ դարձավ [[ՄԱԿ]]-ի, այնուհետև [[ՅՈւՆԵՍԿՕ]]-ի, [[Աշխատանքի միջազգային կազմակերպություն|Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության]] (ԱՄԿ) անդամ։ Խորհրդային Ուկրաինայի առաքելությունը ՄԱԿ-ին կից որոշվեց [[Վիեննա]]յում, [[Փարիզ]]ում, [[Ժնև]]ում, [[Նյու Յորք]]ում։ [[1948]] թ Ուկրաինան առաջին անգամ դարձավ [[ՄԱԿ-ի Անվտանգության Խորհուրդ|ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի]] ոչ մշտական անդամ։ Մինչև [[1991]] թ Լեհաստանը, [[Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետություն|ԳԴՀ]]-ն, Չեխոսլովակիան, [[Հունգարիա]]ն, Ռումինիան, Բուլղարիան, [[Հարավսլավիա]]ն, [[Կանադա]]ն, [[Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետություն|ԳԴՀ]]-ն, [[ԱՄՆ]] հյուպատոսություններ ունեին [[Կիև]]ում, իսկ Բուլղարիան, [[Կուբա]]ն, [[Հնդկաստան]]ը և [[Եգիպտոս]]ը՝ [[Օդեսա]]յում։ [[1991]] թ հետո Ուկրաինան վերականգնեց դիվանագիտական հարաբերությունները աշխարհի պետությունների մեծ մասի հետ։ Քանի որ [[ՌԴ]] [[ԽՍՀՄ]]-ին պարտքի փոխարեն իրեն վերցրեց Ուկրաինայի արտերկրներում գտնվող նախկին դեսպանատները, ապա պետությունը բոլորովին մնաց առանց դեսպանատների՝ բացառությամբ ԱՄՆ-ում գտնվող դեսպանատանը։ ՌԴ և [[Բելառուս]]ի հետ միասին Ուկրաինան դարձավ [[ԱՊՀ]] հիմնադիրը, թեև հետագայում որոշակիորեն հեռացավ նրանից։ [[1997]] թ [[մայիսի 31]]-ին ՌԴ և Ուկրաինայի նախագահները ստորագրեցին ընկերության, համագործակցության և գործընկերության պայմանագիր, որը վավերացվեց Գլխավոր ռադայի և Պետական դումայի կողմից։ [[1999]] թ [[մայիսի 14]]-[[մայիսի 15|15]] [[Լվով]]ում կայացած [[Կենտրոնական Եվրոպա]]յի պետությունների նախագահների հանդիպմանը Կուչման հայտարարեց, որ Ուկրաինան կգնա «եվրոպական ուղիով» և սերտ կապեր կհաստատի ԵՄ հետ։ Դատապարտելով [[1999]] թ գարնան Հարավսլավիայի ռմբակոծությունները՝ ուկրաինացի դիվանագետներն իրենց միջնորդական դերակատարությունն առաջարկեցին [[Բալկաններ]]ի հակամարտության լուծման գործում։

 

Տնտեսությանն իր շուկայական բնույթի համաձայն բնորոշ է պետության ակտիվ դերը՝ նրան են պատկանում մոտ 140 խոշոր ընկերություններ ազգային տնտեսության տարբեր ոլորտներում, ինչպես նաև պետությունը վերահսկում է մի շարք ապրանքների գները՝ ներառյալ հիմնական [[սննդամթերք]]ը և վառելիքաքսանյութերը։ [[2011]] թ ՀՆԱ ծավալում արդյունաբերության մասնաբաժինը կազմեց 34,4%, ծառայությունների ոլորտը՝ 56,2%, [[գյուղատնտեսություն]]ը՝ 9,4%։ Ընդ որում [[արդյունաբերություն]]ում զբաղված է աշխատող բնակչության 18,5%, գյուղատնտեսությունում՝ 15,8%, իսկ ծառայությունների ոլորտում՝ 65,7%։ Աշխատունակ բնակչության ընդհանուր թվաքանակը կազմում է 22.09մլն մարդ (30-րդ տեղն աշխարհում), գործազրկության մակարդակը կազմում է 7% (81-րդ տեղն աշխարհում)։

 

Ուկրաինայի արդյունաբերական զարգացումն սկսվեց [[18-րդ դար|18]]-[[19-րդ դար]]երում, երբ հիմք դրվեց գյուղատնտեսական արտադրանքի մշակմանը։ Սակայն ինդուստրացմանն ուղղված ծրագիրը մշակվեց միայն 19-րդ դարի վերջին և [[20-րդ դար]]ի սկզբին։ Ուկրաինան գլխավորապես արտահանում է [[գունավոր մետալուրգիա]], որը կազմում է [[ծանր արդյունաբերություն|ծանր արդյունաբերության]] արտահանման գրեթե կեսը։ [[Քիմիական արդյունաբերություն]]ն աշխատում է մետալուրգիայի հետ մեկտեղ՝ օգտագործելով մետաղագործության և [[գետնածուխ]]ի արդյունաբերության կողմնակի ապրանքները՝ [[ազոտային պարարտանյութ]]երի, [[լաք]]երի, [[ներկ]]երի, [[դեղ]]երի արտադրության համար։ [[Ֆոսֆորիտ]]ները, [[կալիումի աղ]]երը և [[կերակրի աղ]]ն օգտագործվում է հանքային պարարտանյութերի՝ [[ծծմբաթթու|ծծմբաթթվի]] արտադրության մեջ։ [[Նավթ]]ն ու [[գազ]]ը (ինչպես տեղական, այնպես էլ ներմուծված) օգտագործվում է [[սինթետիկ կաուչուկ]]ի և [[սինթետիկ մանրաթել]]ի արտադրությունում։

 

Անտառամշակման գոտիներից դուրս՝ արդյունաբերական մեծ կենտրոններում և տրանսպորտային հանգույցներում ([[Կիև]], [[Դոնեցկ]], [[Խարկով]], [[Օդեսա]], [[Չերկասի]], [[Խերսոն]]) ներկրվող հումքի հիման վրա գործում են փայտամշակման գործարաններ։ Արտադրվում է [[փայտանյութ]], [[նրբատախտակ]], [[լուցկի]]։ Կահույքագործական գործարանները տարածված են հիմնականում այնպիսի մեծ քաղաքներում, ինչպիսիք են [[Կիև]]ը, [[Լվով]]ը, [[Օդեսա]]ն, [[Խարկով]]ը։ Այս բնագավառի գործարանների տեղաբաշխումն իրականացնելիս հաշվի է առնվում հումքը, ջրային ռեսուրսները, էլեկտրաէներգիայի առկայությունը, որակավորված աշխատուժը։

 

[[ԽՍՀՄ]]-ի փլուզումից հետո [[գյուղատնտեսություն|գյուղատնտեսության]] մեջ նկատվեց համակարգային ճգնաժամ, որը բացասաբար անդրադարձավ բնագավառի արտադրական ցուցանիշերի վրա։ [[2000]]-ական թվականների կեսերին [[բուսաբուծություն|բուսաբուծության]] ցուցանիշերը հասան և նույնիսկ գերազանցեցին [[1990]]-ական թվականներին արձանագրված ցուցանիշերին։ Միևնույն ժամանակ [[անասնաբուծություն]]ը մինչ այժմ չի կարողացել վերականգնել նախկին ծավալները։

 

* Ոչխարի բրդի արտադրություն՝ 3,8 հազ. տոննա (29,8մլն տոննա 1990 թ)

 

Ծառայությունների ոլորտը սովորաբար կարևոր դեր չի խաղացել Ուկրաինայի տնտեսության մեջ (ներառյալ [[ԽՍՀՄ]] կազմի մեջ)։ Այս ոլորտի զարգացումը կապված է [[1990]]-[[2000]] թթ հետ։ [[2011]] թ ծառայությունների ոլորտը կազմում էր [[ՀՆԱ]]-ի 56,2%-ը և աշխատանքով ապահովում էր էր երկրի աշխատուժի 65.7%-ին։

 

Ուկրաինայի ֆինանսավարկային համակարգը [[1997]]-[[1998]] թթ խորը ճգնաժամից հետո [[2000]]-ական թթ առաջին կեսում ընդհանուր առմամբ կայունացավ։ [[2005]] թ [[Ուկրաինայի Ազգային բանկ]]ը երկարաժամկետ ծրագիր մշակեց՝ ուղղված երկրում գործող մասնավոր բանկային հաստատությունների թվի կրճատմանը՝ փոքր բանկերի միաձուլման կամ մեծ բանկերի կողմից փոքրերի «կուլ տալու» միջոցով։ Ի տարբերություն [[2009]]-[[2011]] թթ բացասական արդյունքների ([[2009]] թ կորուստը կազմեց 38 450մլն գրին, [[2010]] թ՝ 13 027մլն գրին, [[2011]] թ՝ 7 708մլն գրին) [[2012]] թ 9 ամիսների ընթացքում Ուկրաինայի բանկային համակարգը դրական ֆինանսական արդյունք ցուցաբերեց, որը հավասար էր +2 775մլն գրինի։<ref>[http://news.finance.ua/ru/~/3/0/all/2012/11/16/291418 Ուկրաինայի բանկային համակարգի վերլուծական ուսումնասիրությունը 2012 թ 9 ամիսների ընթացքում]</ref> [[2012]] թ [[սեպտեմբեր]]ի դրությամբ Ուկրաինայում հաշվվում է 176 կոմերցիոն [[բանկ]], որոնցից 55-ը օտարերկրյա գործընկերների հետ է համագործակցում, 10-ի վերահսկող փաթեթը պատկանում է օտարերկրյա սեփականատերերի։<ref>[http://www.bank.gov.ua/control/uk/publish/article?art_id=36807 Oсновнi показники діяльності банків України]</ref> Հատկանշական է, որ այդ բանկերից 10 ամենախոշորները ղեկավարում են բանկային ոլորտի 63,4%-ը, որի ընդհանուր միջոցները կազմում են $353մլդ։<ref name="Госдеп">[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3211.htm Department of State]</ref>

 

[[2010]] թ Ուկրաինայի Ազգային բանկի վերաֆինանսավորումը կազմում էր 11,97% (27-րդ տեղն աշխարհում), կոմերցիոն բանկերի վարկավորման բազային տոկոսադրույքը՝ 15,95% (36-րդ տեղն աշխարհում)։<ref name="CIA-Main" />

 

Ուկրաինան ունի զբոսաշրջական լայն հնարավորություններ՝ Ղրիմը և Կարպատները, հին ուկրաինական քաղաքների պատմական հուշարձաները, գյուղական զբոսաշրջությունը և բնական արգելոցները։

 

''Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներն Ուկրաինայում''

* [[Կիև-Պեչորյան մայրավանք]] (Կիև)

* [[Լվովի պատմական կենտրոն]]ը (Լվով)

 

Ուկրաինան հանդիսանում է էներգետիկայի արտահանող։ Ըստ «Ուկրինտերէներգո» պետական ընկերության տվյալների՝ [[2012]] թ Ուկրաինան արտահանել է 9 745մլդ կվ/ժ էլեկտրաէներգիա։ Հիմնական գնորդներն են [[Հունգարիա]]ն, [[Լեհաստան]]ը, [[Սլովակիա]]ն, [[Ռումինիա]]ն և [[Մոլդովա]]ն։

 

 

[[2004]] թ ուկրաինական 4 ատոմակայաններ արտադրեցին երկրի էլեկտրաէներգիայի 53.2%-ը։ Մինչ 2030 թ Ուկրաինան ծրագրում է կառուցել 9 նոր ատոմային էներգաբլոկներ և ևս 2 բլոկներ կառուցման տարբեր մակարդակների վրա են լինելու։

|3

|[[ՎՎԷՌ-1000]],

|17-18մլդ կվ/ժ

|-

[[2010]] թ 20 տարով երկարաձգվել է Ռովենսկի ատոմակայանի առաջին Էներգաբլոկի ռեսուրսը, իսկ [[2011]] թ աշխատանքներ են տարվել Ռովենսկի ատոմակայանի երկրորդ էներգաբլոկի և Հարավուկրաինական ատոմակայանի առաջին էներգաբլոկի ռեսուրսների երկարաձգման ուղղությամբ։

 

 

[[2011]] թ արտաքին առևտրի ծավալը կազմեց $125,3մլդ՝ $31,1մլդ բացասական մնացորդի դեպքում, արտահանման ծավալը՝ $69,42մլդ, ներմուծումը՝ $83,22մլդ (արտահանումով 38-րդն է աշխարհում, իսկ ներմուծմամբ՝ 51-րդը)։<ref name="CIA-Main" />

Ուկրաինական տնտեսության մեջ օտարերկրյա ներդրումները [[2011]] թ դրությամբ կազմել են մոտ $60.5մլդ (52-րդ տեղն աշխարհում)։ Ուկրաինական ներդրումներն արտասահմանում կազմել են $3մլդ (65-րդ տեղն աշխարհում)։<ref name="CIA-Main">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/up.html Տեղեկություն Ուկրաինայի մասին ԿՀՎ-ի պաշտոնական կայքում]</ref>

 

Գետային նավարկելի ճանապարհների երկարությունը կազմում է 1672կմ։ [[Դնեպր (գետ)|Դնեպր]] և [[Դանուբ (գետ)|Դանուբ]] գետերը միջազգային բեռնափոխադրումների գործում կարևոր դեր են խաղում։ Ուկրաինայում գործում է նավթատարների և գազատարների զարգացած համակարգ (20 070կմ և 7 4540կմ համապատասխանաբար, ինչպես նաև 4170կմ խողովակատար մաքուր ապրանքների համար)։ [[Սև ծով|Սև]] և [[Ազովի ծով]]ի հիմնական նավահանգիստներն են՝ [[Յուժնի]], [[Խերսոն]], [[Նիկոլաև]], [[Մարիուպոլ]]։ 2008 թ ընդհանուր առմամբ բոլոր նավահանգիստների բեռնաշրջանառությունը կազմել է 132.18մլն տոննա։

 

[[1833]] թ ստեղծված և [[ԽՍՀՄ]]-ի ժամանակ զարգացող Սևծովյան [[շոգենավ]]երը վաճառվեցին կասկածելի գործարքների արդյունքում և այժմ գրեթե դադարել են գոյություն ունենալ․ 350 նավերից մնացել է միայն 6։<ref>[http://web.archive.org/web/20070716095103/http://www.zn.ua/2000/2675/54298/ Ցամաքային նավագնացություն]</ref><ref>[http://www.realestate.net.ua/news234.html Սևծովյան նավագնացությունը կզբաղվի անշարժ գույքով]</ref>

 

Երկաթուղային տրանսպորտն սկսեց բավականին ակտիվորեն զարգանալ [[19-րդ դար]]ի վերջին (առաջին երկաթուղային ճանապարհը դրվել է [[1861]] թ)։ [[2009]] թ դրությամբ երկաթուղային ճանապարհների երկարությունը կազմում է 22 300կմ և զբաղեցնում է 7-րդ տեղն աշխարհում։ Էլեկտրաֆիկացված երկաթուղիների երկարությունը 9752կմ է։ Որպես ազգային ստանդարտ ընդունված է այսպես կոչված լայնագիծը, որն ունի 1520մմ լայնություն։ Երկաթուղային ցանցի զարգացման համար բնորոշ են նույն շրջանային անհամաչափությունները, ինչ ավտոճանապարհների համար։

 

[[2012]] թ վերջի դրությամբ [[Կիև]]ում, [[Խարկով]]ում, [[Դնեպրոպետրովսկ]]ում գործում է մետրո։

 

Բնակչությանը կապի միջոցներով ապահովելու աստիճանով Ուկրաինան միջին զարգացած երկրների շարքում առաջնային տեղ է գրավում, սակայն [[2000]]-ական թվականներին այս ոլորտին բնորոշ էր բարձր դրական դինամիկան, մասնավորապես՝ [[ինտերնետ]]ի բնագավառում։ Պետության հեռախոսային կոդն է՝ +380։ Բավականին արագ է տարածվում նաև ինտերնետի հասանելիությունը։ Ազգային ինտերնետային դոմենն է՝ .ua։

 

== Ժողովրդագրություն ==

=== Բնակչությունը և բաշխում ===

 

[[Պատկեր:Foreign Ministery.jpg|մինի|Կիև, Արտաքին գործերի նախարարություն, Ուկրաինայի մայրաքաղաքը, բնակչությունը ավելին քան 2,8 միլիոն մարդ]]

=== Գրականություն ===

{{Հիմնական|Ուկրաինական գրականություն}}

{{Հիմնական|Ուկրաինական երաժշտություն}}

== Սպորտ ==

[[Ամառային Օլիմպիական խաղեր 2012|2012 թ.-ի ամառային օլիմպիական խաղերում]] Ուկրաինայի թիմը նվաճեց՝ 6 ոսկե, 5 արծաթե և 9 բրոնզե մեդալներ։