«Նարնջային պատերազմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Նարնջային պատերազմ''' կամ '''Նարինջների պատերազմ '''({{Lang-pt|Guerra das Laranjas}}, {{Lang-fr|Guerre des Oranges}}, {{Lang-es|Guerra de las Naranjas}}), կարճատև (երեքշաբաթյա) ռազմական հակամարտություն [[1801]] թվականին [[Իսպանիա|Իսպանիայի]]յի և [[Պորտուգալիայի թագավորություն|Պորտուգալիայի]] միջև:

[[1800]] թվականին դաշնակիցներ <nowiki/>[[Ֆրանսիայի առաջին հանրապետություն|Ֆրանսիան]] և [[Իսպանիա|Իսպանիան]]ն, ի դեմս առաջին կոնսուլ <nowiki/>[[Նապոլեոն Բոնապարտ|Նապոլեոն Բոնապարտի]]ի և իսպանացի նախարար Մանուել Գոդոյի, պահանջեցին <nowiki/>[[Պորտուգալիայի թագավորություն|Պորտուգալիայի թագավորությունից]]ից խզել դաշնակցային հարաբերությունները [[Բրիտանական կայսրություն|Բրիտանական կայսրության]] և մտնել Բոնապարտի դաշինք (ընդդեմ Անգլիայի)՝ ընդ որում Ֆրանսիային զիջելով իր ազգային տարածքների զգալի մասը: Պորտուգալիան, որի դաշնակցային հարաբերությունները Մեծ Բրիտանիայի հետ հիմնված էին դեռևս <nowiki/>[[1373]] թվականին [[Անգլիայի թագավորություն|Անգլիայի թագավոր]] Էդուարդ III-ի և Պորտուգալիայի կառավարողներ Ֆերնանդու I թագավորի և թագուհի Լեոնորայի միջև կնքված պայմանագրի վրա, առաջ քաշված պահանջները չընդունեց:

1800 թվականի <nowiki/>[[Հոկտեմբերի 1|հոկտեմբերի 1-ին]] Իսպանիան և Ֆրանսիան ստորագրեցին Սան Իլդեֆոնսոյի երրորդ պայմանագիրը, որն ավելի ուշ՝ 1801 թվականի [[մարտի 21|մարտի 21-ին]] հաստատվեց [[Արանխուես|Արանխուեսի]]ի պայմանագրով<ref name="barns">{{Ռուսերեն հոդված|автор=Фримонт-Барнс Г.|заглавие=Извечные враги: Британия, Франция и Испания|оригинал=|ссылка=http://csforester.narod.ru/gfb/peninsula/chapter01.htm|язык=ru|ответственный=|автор издания=Грегори Фримонт-Барнс|издание=Война на Пиренейском полуострове 1807-1814 гг.|issn=|archiveurl=http://web.archive.org/20080513230924/csforester.narod.ru/gfb/peninsula/chapter01.htm|archivedate=2008-05-13|deadlink=404}}</ref>: Ըստ հաջորդող՝ [[հունվարի 29]]-ի [[Բադախոս]]ի պայմանագրով Իսպանիան պարտավորվեց պատերազմ հայտարարել Պորտուգալիային, և [[1801|1801 թվականի]] ապրիլին դաշնակից ֆրանսիական զորքերը մոտեցան Պորտուգալիայի սահմանին:

Համարվում է, որ իսպանական զինվորները Գոդոյին ողջունել են [[Նարնջենի|նարնջենու]] ճյուղերով, որից պատերազմը և ստացել է այդ անվանումը<ref>{{Ռուսերեն հոդված|автор=|заглавие=Примечания|оригинал=|ссылка=|язык=ru|ответственный=|автор издания=Сарамаго Ж.|издание=Поднявшиеся с земли|тип=|место=|издательство=Прогресс|год=1992|isbn=|issn=}}</ref>: Կամ էլ, վստահ լինելով իր հաջողությանը, Գոդոյը Իսպանիայի թագուհի [[Մարիա-Լուիզա Պարմեցի|Մարիա-Լուիզային]], որի ֆավորիտն էր նա, ուղարկեց նարինջներով զամբյուղ<ref>{{Cite web|url=http://mundohistoria.portalmundos.com/la-guerra-de-las-naranjas-1801-las-intrigas-de-godoy-el-verdadero-rey/|title=Guerra de las Naranjas (1801): Las intrigas de Godoy, el verdadero Rey|format=|work=|publisher=[http://mundohistoria.portalmundos.com/ Mundo Historia]|accessdate=2010-05-19|lang=es|archiveurl=http://www.webcitation.org/67CiP3Ofz|archivedate=2012-04-26}}</ref>՝ խոստանալով, որ հաջորդն արդեն կուղարկի [[Լիսաբոն|Լիսաբոնից]]ից<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/430969/War-of-the-Oranges War of the Oranges] в [[Բրիտանիկա հանրագիտարան]].{{ref-en}}</ref>: Կարծիք կա նաև, որ ռազմագործողություններից առաջ հանդիպում է կայացել պատերազմող կողմերի հրամանատարների միջև, որի ժամանակ որոշվել է, որ Անգլիայի համար իմաստ չունի պայքարել հանուն Պորտուգալիայի, իսկ Ֆրանսիայի համար՝ հանուն Իսպանիային, ուստի և բոլոր ռազմական գործողությունները կուղղվեն ''անարյուն'' մանևրելուն (''"նարնջային տնկարկներում'')<ref>{{Ռուսերեն հոդված|автор=|заглавие=Часть 1. Время Наполеона I. 1800-1815.: Глава VI. Испания и Португалия. 1800—1814|оригинал=|ссылка=http://www.krotov.info/history/19/55/laviss_03.htm|язык=ru|ответственный=|автор издания=Под редакцией профессоров Эрнеста Лависса и Альфреда Рамбо|издание=История XIX века|тип=В восьми томах|место=М|издательство=Государственное социально-экономическое издательство|год=1937|выпуск=|том=I|номер=|страницы=|isbn=|issn=}}</ref>:

Բադախոսյան պայմանագրով Իսպանիան ստացավ Օլիվենսի մի փոքր սահմանային շրջանը<ref>{{Cite web|author=|date=|url=http://turkeybiz.ru/index.php/portugal/1302-portugaliya-mezhdunarodnye-otnosheniya-i-vooruzhennye-sily.html|title=Португалия: Международные отношения и вооружённые силы|work=|publisher=[http://turkeybiz.ru/index.php/home.html Справочник по странам]|accessdate=2010-05-18|lang=ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/67CiRdtRr|archivedate=2012-04-26}}</ref>, իսկ [[Պորտուգալիայի թագավորություն|Պորտուգալիան]] պարտավորվել է փակել իր նավահանգիստները բրիտանական նավերի համար և Ֆրանսիային 20 միլիոն ֆրանկ ռազմատուգանք վճարել<ref>{{Ռուսերեն հոդված|автор=Fournier A.|заглавие=Napoleon the First: A Biography|место=|издательство=H. Holt and Company|год=1903|страницы=210|isbn=|issn=}}</ref><ref name="barns">{{Ռուսերեն հոդված|автор=Фримонт-Барнс Г.|заглавие=Извечные враги: Британия, Франция и Испания|оригинал=|ссылка=http://csforester.narod.ru/gfb/peninsula/chapter01.htm|язык=ru|ответственный=|автор издания=Грегори Фримонт-Барнс|издание=Война на Пиренейском полуострове 1807-1814 гг.|issn=|archiveurl=http://web.archive.org/20080513230924/csforester.narod.ru/gfb/peninsula/chapter01.htm|archivedate=2008-05-13|deadlink=404}}</ref>: Հետագայում պայմանագրում փոփոխություններ կատարվեցին. նոր տարբերակը ստորագրվեց [[1801|1801 թվականի]] [[Սեպտեմբերի 29|սեպտեմբերի 29-ին]] Պորտուգալիայի թագավոր Ժուան VI-ի հետ [[Մադրիդ|Մադրիդում]]ում<ref>{{Cite web|author=|date=|url=http://www.hrono.ru/dokum/1800dok/1801madrid.html|title=Мадридский договор|work=|publisher=Хронос|accessdate=2010-05-18|lang=ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/67CiSqud5|archivedate=2012-04-26}}</ref>:

Անգլիացիների՝ [[Ֆրանսիա|ֆրանս]]-[[Իսպանիա|իսպանական]] ծովային ուժերի դեմ [[Տրաֆալգարյան ճակատամարտ|Տրաֆալգարյան ճակատամարտում]]ում տարած հաղթանակից հետո՝ [[1805]] թվականի հոկտեմբերի 21-ին, Պորտուգալիայի կառավարությունը որոշեց վերականգնել հարաբերությունները իր վաղեմի դաշնակցի հետ: Դա հանգեցրեց Պիրենեյան թերակղզում պատերազմի, ինչի հետևանքով չեղարկվեցին Բադախոսյան և Մադրիդյան խաղաղության համաձայնագրերը: