«Ելլուսթոն (գետ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Յելլուսթոն''' ({{lang-en|Yellowstone}}), [[գետ]] ԱՄՆ-ի հյուսիսարևելքումհյուսիս-արևելքում, [[Միսսուրի (գետ)|Միսսուրի]] գետի առաջին վտաակըվտակը (համարվում է վերին Միսսուրիի հիմնական վտակը): Երկարությունը կազմում է 1114 կիլոմետրկմ: Գետը սկիզբ է առնում և հոսում (վերին հոսք) դեպի [[Ժայռոտ լեռներ|Ժայռոտ լեռներ]]: Նաև անցնում է [[Մոնտանա]], [[Վայոմինգ]], [[Հյուսիսային Դակոտա]] նահանգների և [[Ելոուսթոուն (ազգային պարկ)|Ելոուսթոուն ազգային պարկի]] տարածքով: Սա միակ գետն է, որ այս շրջանում չունի ամբարտակ: Վերին հոսքում ունի ջրվեժներ: Միջին և ներքին հոսքերում հանգիստ և հարթավայրային գետ է: Սարերում սնուցվում է անձրևների և ձյան միջոցով: Մոնտանա նահանգում գետը օգտագործվում է ոռոգման համար<ref name="geo">{{cite web|url=http://geonames.usgs.gov/apex/f?p=gnispq:3:0::NO::P3_FID:1035255|title=Yellowstone River|publisher=U.S. Board on Geographic Names|date=|accessdate=26 января 2015}}</ref>, ավազանի մակերեսը 181 299 կմ²<ref>{{cite web|url=http://www.allcountries.org/uscensus/386_flows_of_largest_u_s_rivers.html|title=Flows of Largest U.S. Rivers. Length, Discharge, and Drainage Area|publisher=U.S. Census|date=|accessdate=26 января 2015}}</ref>, իսկ ջրի միջին ծախսը կազմում է 390 մ³/ сվ<ref>{{cite web|url=http://www.sage.wisc.edu/riverdata/scripts/station_table.php?qual=32&filenum=3189|title=Yellowstone River at Sidney, Montana|publisher=Center for Sustainability and the Global Environment|date=|accessdate=26 января 2015}}</ref>։

Ժամանակակից անգլերեն անունն է՝է «Յելլոուսթոն» ({{lang-en|Yellowstone}}), «դեղնաքար» ([[Անգլերեն|անգլ]], «yellow», «դեղին», stone «քար») փոխարկվել է ավելի հին ֆրանսերեն ՌոշժոնՌոշ Ժոն անունից ({{lang-fr|Roche Jaune}}), «դեղնաժայռ» ([[Ֆրանսերեն|ֆրանս]]: «roche», «ժայռ», «jaune» — «դեղին»), իսկ այն իր հերթին փոխարկվել է հնդկերենից «nissi-a-dazi», «դեղին քարերի գետ»: Գետի անունով է կոչվել [[Ելոուսթոուն (ազգային պարկ)|Ելոուսթոուն ազգային պարկը]]: Կրոու ցեղը գետը անվանել է՝է [[Վապիտի]]:

Գետի ավազանը և նրա վտակները ընդգրկում էեն մեծ տարածք, ձգվելով Յելլուսթոն ազգային պարկից մինչև Մոնտանայի և հյուսիսային Վայոմինգի լեռները և հարթավայրերը: Կարևոր վտակներն են՝են Բիգհորնը, Ռոզբադ-Կրիկ, Տոնգ, Պաուդեր, գետերը:

[[2011 թվական]]ի [[հուլիսի 1]]-ին մոտավորապես 22:40, սահմաններում [[Բիլլինգս (Մոնտանա)|Բիլլինգսից]] 16 կիլոմետր (10 միլ) դեպի արևմուտք ([[Մոնտանա]]), տեղի ունեցավ «[[ExxonMobil]]» ընկերությանը պատկանող խողովակաշարի պայթյուն, որի արդյունքում 56 րոպեի ընթացքում, գետը լցվեց 1500 բարել նավթ, որոշ ժամանակ անց հնարավոր եղավ նավթի արտահոսքը դադարեցնել<ref name="DoT PHMSA OPS Report">{{cite web|url=http://www.phmsa.dot.gov/staticfiles/PHMSA/DownloadableFiles/Files/Other%20files/ExxonMobil_HL_MT_10-2012.pdf|title=ExxonMobil Silvertip Pipeline Crude Oil Release into the Yellowstone River in Laurel, MT on 7/1/2011|publisher=Администрация безопасности трубопроводов и опасных материалов|Администрация безопасности трубопроводов и опасных материалов|en|Pipeline and Hazardous Materials Safety Administration}}|date=30 октября 2012|accessdate=26 января 2015}}</ref>: Սրա հետ մեկտեղ քաղաքի ղեկավարությունը տեսնելով պայթյունի վտանգը կեսգիշերի սահմաններում տարահանեց քաղաքի ավելի քան 140 մարդու, թողնելով նրանց վերադառնալ տուն միայն առավոտյան 4-ին<ref name="NYT-July-11">{{cite web|url=http://www.nytimes.com/2011/07/03/us/03oilspill.html|title=Ruptured Pipeline Spills Oil Into Yellowstone River|publisher=[[New York Times]]|date=2 июля 2011|accessdate=26 января 2015}}</ref>: Քաղքապետ [[Շվեյցեր, Բռայան|Բռայան Շվեյցերը]] հայտարարեց, որ «պատասխանատու մարմիննրը կվերականգնեն գետը»<ref name="HS3-jul-11">{{cite web|url=http://www.heraldsun.com.au/news/breaking-news/spill-sends-40km-oil-slick-into-river/story-e6frf7jx-1226086642772|title=Spill sends 40km oil slick into river|publisher=[[Herald Sun]]|date=3 июля 2011|accessdate=26 января 2015}}</ref>: Ընկերությանը դաշնային կառավարության կողմից տուգանվեց $3,4 մլն-ով: Ընկերությունը հայտարարեց, որ նավթի տարածումը կանգնեցնելու համար ծախսել են $ 135մլն:

[[2015 թվական]]ի [[հունվար 17|հունվարի 17-ին]], առավոտյան ժամը 10-ին Գլենդայվից 235 միլմղոն հեռավորության վրա տեղի ունեցավ «Bridger Pipeline Co.» ընկերությանը պատկանող խողովակաշարի պայթյուն, առավոտյան ժամը 11-ին վտանգը մեկուսացնելու փորձ արվեց: Ընկերությունում հայտարարեցին, որ գետում հայտնվել է 300 մինչև 1200 բարել նավթ, իսկ պետական չինովնիկները ասացին, որ մոտավորապես 50 հազար ամերիկական գալլոն (190 000 լ, 42000 imp gal)<ref>{{cite web|url=http://www.cbsnews.com/news/oil-spill-in-yellowstone-river-in-montana-caught-pretty-quick/|title="Cleanup after 'unfortunate incident' in Yellowstone|publisher=[[CBS News]] (''[[Associated Press]]'')|date=19 января 2015|accessdate=26 января 2015}}</ref>: Փորձերի ընթացքում օդի մեջ հայտնաբերվել են թունավոր նյութեր, որոնք կարող են առաջացնել քաղցկեղ<ref>{{cite web|url=http://abcnewsradioonline.com/national-news/carcinogen-benzene-found-in-water-supply-in-montana-town-fol.html|title=Carcinogen Benzene Found in Water Supply in Montana Town Following Weekend Oil Spill|publisher=[[ABC News Radio]]|date=20 января 2015|accessdate=26 января 2015}}</ref><ref name="national">{{cite web|url=http://news.nationalgeographic.com/news/energy/2015/01/150120-oil-spills-into-yellowstone-river/|title=Oil Spills Into Yellowstone River, Possibly Polluting Drinking Water|publisher=[[National Geographic (журнал)|National Geographic]]|date=20 января 2015|accessdate=26 января 2015}}</ref>: