«Հադրիանոս»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:Bust_Hadrian_Musei_Capitolini_MC817.jpg|thumb]]
'''Հադրիանոս''' (Publius Aelius Hadrianus, 76-138 մ.թ.) — հռոմեական կայսր: Ծնվել է հավանաբար Իտալիկ քաղաքում (այսօրվա Սևիլյայի մոտ, Իսպանիա): 85 թվականին Հադրիանոսը կորցնում է իր հորը, և նրա խնամակալն է դառնում իր ազգակից՝ ապագա կայսր [[Տրայանոս]]ը: Ծառայել է բանակում, Տրայանոսի հետ մասնակցել է Դակիական պատերազմներում: 114թ. նշանակվել է Ասորիքի կուսակալ: 117թ. Տրայանոսը, որը չուներ երեխա, որդեգրել է Հադրիանոսին՝ դարձնելով նրան գահաժառանգ: Դառնալով կայսր Հադրիանոսը շարունակեց իր նախորդի քաղաքականությունը: Պահպանելով Սենատի հետ բարեկամական հարաբերությունները նա միեւնույն ժամանակ ստեղծելով պետական պաշտոնյաների խավ, որը համալրվում էր հեծյալների դասից:▼
'''Հադրիանոս''' (Publius Aelius Hadrianus, 76-138 մ.թ.) — հռոմեական կայսր: Ծնվել է [[76]]թ. [[հունվարի 24]]-ին, հավանաբար՝ [[Հռոմ]]ում (այլ տեղեկություններով՝ Իտալիկ քաղաքում (այսօրվա Սևիլյայի մոտ, Իսպանիա)), վախճանվել է [[138]]թ. [[հուլիսի 10]]-ին, [[Կամպանիա]]յի [[Բայա, Իտալիա|Բայա]] քաղաքում։ [[Հռոմի կայսրություն|Հռոմի]] [[կայսր]] [[117]] - [[138]] թվականներին, հունական քաղաքակրթության ջերմ երկրպագու, միավորեց և ամրապնդեց Հռոմի լայնարձակ կայսրությունը։
Հանրային կառավարման գործերի նկատմամբ Հադրիանոսի անկեղծ մտահոգությունը հաստատվում է նրանով, որ իր գահակալության ժամանակաշրջանի մեծ մասը (մինչև 131թ.) նա անցկացրել է Հռոմից դուրս: Նա ճանապարհորդել է արևմտյան նահանգներով 121-123թթ. և Արեւելք` 123-127 և 128-131թթ.: Հադրիանոսի հրամանով շուրջ 121-122թթ. Բրիտանիայի հյուսիսում՝ Սոլուեյ-Ֆերտ ծովախորշի և Թեյն գետի միջև եռակի պատ է կառուցվել, որը կոչված էր պաշտպանել երկիրը հյուսիսից հարձակումներից: Այս կառույցը, որի մնացորդները պահպանվել են մինչև մեր օրերը, կոչվում է «Հադրիանոսի պատնեշ»: ▼
▲
▲Հանրային կառավարման գործերի նկատմամբ Հադրիանոսի անկեղծ մտահոգությունը հաստատվում է նրանով, որ իր գահակալության ժամանակաշրջանի մեծ մասը (մինչև 131թ.) նա անցկացրել է Հռոմից
Հադրիանոսը հրաժարվեց Տրայանոսի արևելյան նվաճումներից՝ նահանջելով Միջագետքից և թույլ տալով վերականգնել Մեծ Հայքի թագավորությունը: Ադրիանոսը վարում էր ավելի խաղաղասեր քաղաքականություն, քան իր նախորդը, և կայսր հռչակվելուց անմիջապես հետո իր առաջին քայլն է եղել դուրս հանել հռոմեական զորքերը ապստամբած [[Հայաստան]]ից և ճանաչել Հայաստանի անկախությունը, որտեղ ազատագրական պայքարը սկսել էր [[116]]-ին և հաղթանակն անհուսալի էր դարձել հռոմեացիների համար։ [117]]-ին [[Վաղարշ Ա]] հռչակվեց անկախ Հայաստանի արքա։ Նմանապես, Ադրիանոսը դուրս քաշեց զորքերը [[Ասորիք]]ից և [[Միջագետք]]ից։
Նրա օրոք կայսրության արտաքին քաղաքականությունը դարձավ պաշտպանական. ամրապնդվում էին սահմանները, բարեկարգվում էին քաղաքները, կանոնակարգվում էր ներքին կառավարման համակարգը: Հադրիանոսը ստեղծել է կայսերական փոստային ծառայության համակարգը: Հադրիանոսի անցկացրած բարեփոխումներից պետք է նշել հարկահանության համակարգի ներմուծումը, հռոմեական իրավունքի կոդիֆիկացման սկիզբը և իրավաբաններից կազմվա կայսերական խորհրդակցական մարմնի ստեղծումը:
Տող 10 ⟶ 13՝
Հադրիանոսը սկսեց պետական կառավարմանը հետզհետե ավելի լայնորեն ներգրավել հեծյալների դասի ներկայացուցիչներին՝ հրաժարվելով նախորդ կայսրերի օրոք կիրառվող ազատարձակների միջոցով պետական գործերը վարելու գործելավոճից:
Գեղեցիկ, պայծառ, սրամիտ՝ Հադրիանոսը ստացել է լավ կրթություն և բարձր է գնահատել Հունաստանի մշակույթը: Նա նաև լավ գլուխ էր հանում մաթեմատիկայից, երաժշտությունից և նկարչությունից, գրել է ինքնակենսագրական երկ, որը սակայն մեզ չի հասել: Ադրիանոսը տաղանդավոր բանաստեղծ էր, և նրա գրական և ճարտարապետական ճաշակները ու ոճը հատուկ ուղղություն տվեցին իր դարաշրջանի արվեստին։
Ադրիանոսը հավերժացվել է ականավոր կառույցներով, ինչպես՝ իր դամբարանը Հռոմում (այժմ՝ [[Սուրբ Հրեշտակ (դղյակ)|Ս. Հրեշտակ դղյակը]]), հռչակավոր [[Ադրիանոսի պարիսպ]]ը [[Բրիտանիա]]յում, [[Զևսի տաճար]]ը [[Աթենք]]ում, [[Վեներայի տաճար (Հռոմ)|Վեներայի տաճարը]] Հռոմում, կառուցել է քաղաք [[Թրակիա]]յում և անվանել է այն իր անունով՝ [[Ադրիանուպոլիս]] (այժմ՝ «Էդիռնե» [[Թուրքիա]]յում), և այլն։
Ուժասպառ երկարատև հիվանդությունից՝ Հադրիանոսը մահացել է Բայե քաղաքում:
{{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն
| Նախորդող = [[Տրայանոս]]
| Հաջորդող = [[Անտոնինոս Պիոս]]
| Ցուցակ = Հռոմի կայսր<br />Ադրիանոս
| Տարիներ = 117 - 138
| bcolor = #fafff6
| color = #CCFFBF
}}
▲Ուժասպառ երկարատև հիվանդությունից՝ Հադրիանոսը մահացել է Բայե քաղաքում: Նրա դին ամփոփվել է դեռևս իր կյանքի օրոք կառուցված վեհաշունչ դամբարանում, որը պահպանվել է առ այսօր՝ միջնադարում վերածվելով Հռոմի պապերի նստավայր՝ Սուրբ Հրեշտակ ամրոցի:
[[Կատեգորիա:Հռոմի կայսրեր]]
[[ar:هادريان]]
| |||