«Ալեքսանդր Լիտվինենկո»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Ալեքսանդր Վալտերովիչ Լիտվինենկո''' ({{lang-ru|''Александр Вальтерович Литвиненко''}}, [[օգոստոսի 30]], [[1962]] — [[նոյեմբերի 23]], [[2006]]), փախստականի վիճակում հայտնված [[Ռուսներ|ռուս]] նախկին սպա, պետանվտանգության փոխգնդապետ (1988—1999), [[ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտե]]ի (ԿԳԲ), այնուհետև՝ [[ՌԴ Դաշնային հակահետախուզական ծառայություն|ՌԴ Դաշնային հակահետախուզական ծառայության]] (ՖՍԿ) և [[Անվտանգության դաշնային ծառայություն|ՌԴ Անվտանգության դաշնային ծառայության]] (ՖՍԲ) աշխատակից<ref name="armen">{{cite web|url=http://armenkochinyan.blogspot.com/2012/08/blog-post_1979.html|title=Լիտվինենկոյի սպանությունը|last=Քոչինյան|first=Արմեն|date=օգոստոսի 29, 2012|publisher=|accessdate=}}</ref>, կազմակերպված հանցագործության դեմ հատուկ պայքարի խմբի անդամ։ Սպայական տարիներին կատարած աշխատանքների և վտանգ ներկայացնող հանցագործներին վնասազերծելու համար արժանացել է մի շարք պարգևների<ref name="armen" />։ Եղել է [[Ռուսաստան]]ում գործող ռեժիմի և հատկապես [[Վլադիմիր Պուտին]]ի քննադատողներից<ref name="obituary" /><ref name="obituary">[http://www.independent.co.uk/news/obituaries/alexander-litvinenko-425720.html «Ալեքսանդր Լիտվինենկո՝ քաղաքական այլախոհի վերածված ԿԳԲ գաղտնի գործակալ, ով բարձրացրեց ռուսական անվտանգության ծառայությունների խուփը»]. // ''«[[The Independent]]»'', նոյեմբերի 25, 2006 {{ref-en}}</ref><ref>[http://www.lenta.ru/lib/14166924/ Լիտվինենկո, Ալեքսանդր], «Lenta.ru» {{ref-ru}}</ref>։

 

 

 

[[2006]] թվականի [[նոյեմբերի 1]]-ին Լիտվինենկոյի առողջական վիճակը խիստ վատթարանում է։ Հոսպիտալացվելուց և բժշկական ախտորոշումից հետո պարզ է դառնում, որ Լիտվինենկոյին թունավորել են պոլոնիում-210 [[Ռադիացիա|ռադիոակիվ]] նյութով<ref name="armen" /><ref name=hayeli>{{cite news|url=http://hayeli.am/article/249574|date=Մարտի 21, 2008|title=Բերեզովսկին, Լիտվինենկոն եւ Հոկտեմբերի 27-ը|publisher=«Հայելի ակումբ»|accessdate=հունիսի 7, 2015|last=Դավթյան|first=Էդիտա|quote=եթե պոլոնիում-210-ն ընկնում է մարդու օրգանիզմ՝ ներարկման կամ ինհալյացիայի ճանապարհով, ապա ախտահարում է անխտիր բոլոր օրգանները։ Պոլոնիում-210-ի 50-90%-ը մարդու օրգանիզմից դուրս է գալիս բնական ճանապարհով։ Մնացած 10-50%-ը թափանցում է արյան մեջ եւ տարածվում ողջ մարմնով` հիմնականում խտանալով փայծախում, երիկամներում եւ լյարդում}}</ref>։ Ի վերջո, [[նոյեմբերի 23]]-ին Լիտվինենկոն կնքում է [[մահ]]կանացուն՝ դառնալով բժշկությանը հայտնի պոլոնիում-210-ով թունավորված սուր ճառագայթային համախտանիշի առաջին զոհը<ref>[http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/first-murder-by-radiation «Առաջին սպանությունը ռադիացիայի միջոցով»]</ref>։ Լիտվինենկոյի թունավորման և մահվան վերաբերյալ առաջ են քաշվել մի շարք վարկածներ. ըստ բրիտանական հետաքննության, Լիտվինենկոյի սպանության մեջ գլխավոր կասկածյալ էր համարվում Ռուսաստանի դաշնային պաշտպանության ծառայության սպա Անդրեյ Լուգովոյը։ Հետաքննության նպատակով Բրիտանիայի կառավարությունը Ռուսաստանից պահանջում է արտահանձնել Լուգովոյին, ինչը հակասում էր Ռուսաստանի սահմանդարությանը, որն ուղղակիրեն արգելում է Ռուսաստանի քաղաքացու հանձնումն այլ պետության՝ առանց Ռուսաստանին գործի առընչությամբ որևէ վկայություն տրամադրելուն։ Արտահանձնումը մերժելուց հետո, երկրների միջև տեղի է ունենում հարաբերությունների սառեցում։