«Անգիտակցական»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
→‎top: կաղապարներ
չ ձևավորում, կաղապարներ
Տող 1.
{{Հոգեբանություն}}
'''Անգիտակցական''' կամ '''չգիտակցված,''', հոգեկան գործընթացների և երևույթների համախումբ, որը դուրս է [[սուբյեկտ]]ի (մարդու) գիտակցության ոլորտից, այսինքն չի ղեկավարվում [[Գիտակցություն|գիտակցության]] կողմից։ «Անգիտակցական» տերմինը կիրառվում է [[Փիլիսոփայություն|փիլիսոփայության]], [[Հոգեբանություն|հոգեբանության]], [[Հոգեվերլուծություն|հոգեվերլուծության]], [[Հոգեբուժություն|հոգեբուժության]], [[հոգեֆիզիոլոգիա]]յի մեջ, [[Իրավագիտություն|իրավագիտության]] մեջ, արվեստաբանության և այլ բնագավառներում։ Հոգեբանության մեջ անգիտակցականը հակադրվում է գիտակցականին, սակայն հոգեվերլուծության շրջանակներում անգիտակցականն ու գիտակցականը տարբեր հարթությունների վրա են դիտարկվում։
[[Պատկեր:Элементы психической организации по З. Фрейду.svg|thumb|ձախից|Հոգեկերտվածքի տարրերի դիագրամ–[[այսբերգ]], ըստ [[Զիգմունդ Ֆրեյդ]]ի]]
'''Անգիտակցական''' կամ '''չգիտակցված,''' հոգեկան գործընթացների և երևույթների համախումբ, որը դուրս է [[սուբյեկտ]]ի (մարդու) գիտակցության ոլորտից, այսինքն չի ղեկավարվում գիտակցության կողմից։ «Անգիտակցական» տերմինը կիրառվում է [[Փիլիսոփայություն|փիլիսոփայության]], [[Հոգեբանություն|հոգեբանության]], [[Հոգեվերլուծություն|հոգեվերլուծության]], [[Հոգեբուժություն|հոգեբուժության]] [[հոգեֆիզիոլոգիա]]յի մեջ, [[Իրավագիտություն|իրավագիտության]] մեջ, արվեստաբանության և այլ բնագավառներում։ Հոգեբանության մեջ անգիտակցականը հակադրվում է գիտակցականին, սակայն հոգեվերլուծության շրջանակներում անգիտակցականն ու գիտակցականը տարբեր հարթությունների վրա են դիտարկվում։
 
== Անգիտակցականի մի քանի դրսևորումներ ==
# Անգիտակցականը այնպիսի գործընթաց է, որը կատարվում է ավտոմատիկորենավտոմատ/ինքնավար կերպով, [[ռեֆլեքս]]ային ձևով, երբ նրա պատճառը դեռ չի հասել գիտակցությանը (օր. պաշտոնական ռեակցիան և նման այլ երևույթներ), ինչպես նաև գիտակցության բանական կամ արհեստական անջատման ժամանակ ([[Քուն|քնի]] մեջ, [[հիպնոս]]ի, [[Լուսնոտություն|լուսնոտության]] դեպքում, ուժեղ հարբած վիճակում և այլն)։
# Անգիտակցականը ակտիվ հոգեկան պրոցես է, որը անմիջականորեն չի մասնակցում իրականության նկատմամբ [[սուբյեկտ]]ի գիտակցական վերաբերմունքին և այդ իսկ պատճառով տվյալ պահին չի գիտակցվում սուբյեկտի կողմից ([[Ենթագիտակցություն|ենթագիտակցական]]
# Անգիտակցականը այնպիսի հոգեկան բնագավառ է, որտեղ կենտրոնանում են հավերժական և անփոփոխ հակումներ, շարժառիթներ, ձգտումներ, որոնց իմաստը որոշվում է [[բնազդ]]ներով և անհասանելի է գիտակցությանը։ Անգիտակցականի մասին իդեալիստական ուսմունքն առավել ամբողջական զարգացում է ստացել [[Ֆրոյդ Զիգմունդ|Ֆրոյդիզմ]]ի մեջ։ Այդ կոնցեպցիայի համաձայն անգիտակցականը կազմված է երեք շերտից՝
:* անգիտակցական
:* ենթագիտակցական
:* [[գիտակցություն]]։
Անգիտակցականը կազմում է հոգեկանի խոր հիմքը, որը որոշում է մարդու ամբողջ գիտակցական կյանքը և նույնիսկ անհատների ու ամբողջ ժողովուրդների ճակատագիրը։ճակատագրերը։ Անգիտակցական մղումը դեպի հաճույք և [[մահ]] ([[ագրեսիա]]յի բնազդը) բոլոր [[զգացմունք]]ների և ապրումների իմաստային առանցքն է։
 
Ենթագիտակցականը կամ նախագիտակցականը կազմում է հատուկ սահմանային ոլորտ գիտակցության և անգիտակցության միջև։ Այդ բնագավառը ներխուժում են անգիտակցական հակումներ, և հենց այստեղ էլ մարդու հասարակական կյանքից ծնված մի հատուկ հոգեկան «ինստանցիաինստանցիան», նրա «գեր-եսը» կամ խիղճը ենթարկում է դրանք խիստ ցենզուրայի։
Անգիտակցականը կազմում է հոգեկանի խոր հիմքը, որը որոշում է մարդու ամբողջ գիտակցական կյանքը և նույնիսկ անհատների ու ամբողջ ժողովուրդների ճակատագիրը։ Անգիտակցական մղումը դեպի հաճույք և [[մահ]] ([[ագրեսիա]]յի բնազդը) բոլոր [[զգացմունք]]ների և ապրումների իմաստային առանցքն է։
 
Ենթագիտակցականը կամ նախագիտակցականը կազմում է հատուկ սահմանային ոլորտ գիտակցության և անգիտակցության միջև։ Այդ բնագավառը ներխուժում են անգիտակցական հակումներ, և հենց այստեղ էլ մարդու հասարակական կյանքից ծնված մի հատուկ հոգեկան «ինստանցիա», նրա «գեր-եսը» կամ խիղճը ենթարկում է դրանք խիստ ցենզուրայի։
 
Գիտակցությունը հոգեկանի մակերեսային դրսևորումն է արտաքին աշխարհի հետ նրա շփման կետում և կախված է ամենից առաջ միստիկական անգիտակցական ուժերից։ Անգիտակցականը որպես գիտակցական ակտերի միստիկական անճանաչելի հիմք, հանդես է գալիս [[Հերբարտ]]ի, [[Շոպենհաուեր]]ի և մի քանի ուրիշ իդեալիստների կոնցեպցիաներում։
Տող 22 ⟶ 20՝
Նոր շրջանում առաջինը գիտակցության խնդրին անդրադարձել է [[Դեկարտ]]ը, ըստ որի հոգու էությունը [[մտածողություն]]ն է։ Դեկարտի գաղափարները պատկերացում տվեցին այն մասին, որ ''գիտակցականն ու հոգեկանը նույնական են։'' Ըստ Դեկարտի՝ գիտակցությունից դուրս կարող է լինել միայն ուղեղի զուտ ֆիզիոլոգիական գործունեությունը, իսկ հոգեկանը գիտակցության մեջ է։
 
Անգիտակցականի առաջին խիստ [[Մատերիալիզմ|մատերիալիստական]] բացատրությունը փորձել է տալ անգլիացի փիլիսոփա [[Հարթլի]]ն, անգիտակցականը կապելով ''[[նյարդային համակարգ]]ի գործունեության'' հետ։
գործունեության'' հետ։
 
[[Գերմանական փիլիսոփայություն|Գերմանական դասական փիլիսոփայություն]]ը անգիտակցականին հիմնականում մոտենում էր գնեոսոլոգիական/[[իմացաբանություն|իմացաբանանական]] տեսանկյունից։ [[Ի. Կանտ]]ը անգիտակցականը կապում էր [[ինտուիցիա]]յի խնդրի հետ ''(անգիտակցական [[ապրիորի]] սինթեզ)։''
Տող 30 ⟶ 27՝
 
Անգիտակցականի [[Իռացիոնալիզմ|իռացիոնալիստական]] ուսմունքն առաջ քաշեց [[Արթուր Շոպենհաուեր|Ա. Շոպենհաուերը]], իսկ [[Էդուարդ ֆոն Հարտման|Հարթման]]ը հետագայում զարգացնելով այդ ուսմունքը անգիտակցականը բարձրացրեց ներկայացնելով որպես ունիվերսալ սկզբունք, [[Կեցություն|''կեցության]] հիմք և համաշխարհային գործընթացների պատճառ։''
[[Պատկեր:Элементы психической организации по З. Фрейду.svg|thumb|ձախից|Հոգեկերտվածքի տարրերի դիագրամ–[[այսբերգ]], ըստ [[Զիգմունդ Ֆրեյդ]]ի]]
 
19-րդ դարում սկսվեց անգիտակցականի հոգեբանական ուսումնասիրությունը։ [[1824]] թ. [[Հերբարտ]]ը տալիս է անգիտակցականի ''դինամիկ բնութագիրը'', ըստ որի անհամատեղելի գաղափարները հնարավոր է, որ իրար հետ կոնֆլիկտ ունենան/, հակադրվեն իրար, ընդ որում ավելի թույլերը ճնշվելով հանդերձ չեն դադարում ազդել գիտակցության վրա, չկոցնելով իրենց դինամիկ ընդունակությունները։
 
Հոգեպաթոլոգիայի բնագավառում անգիտակցականի ուսումնասիրությունը նոր թափ ստացավ, որտեղ թերապևտիկ նկատառումներով սկսեցին օգտագործել ''հիպնոսը՝ որպես անգիտակցականի վրա ազդելու միջոց։''
Տող 40 ⟶ 37՝
== Անգիտակցականը ըստ Կարլ Գուստավ Յունգի ==
Հետագայում [[Կարլ Գուստավ Յունգ|Յունգը]] լայնորեն ընդարձակեց անգիտակցականի հասկացությունը՝ ստեղծելով [[անալիտիկ հոգեբանություն]]ը, ներմուծեց ''«[[կոլեկտիվ անգիտակցական]]»'' տերմինը և էականորեն փոխեց անգիտակցականի իմաստը հոգեվերլուծության համեմատ։
Ըստ Յունգի ոչ միայն գոյություն ունի սուբյեկտի անգիտակցականը, այլ նաև կա ընտանեկան, սեռային, ազգային, ռասսայական, կրոնական և կոլեկտիվ անգիտակցական, որը ''կրում է իր մեջ հասարակության հոգեկան աշխարհի ինֆորմացիան''։<ref>Лекция О. Телемского «Структура психики по Юнгу»</ref>:
 
== Տես նաև ==
Տող 54 ⟶ 51՝
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{Արտաքին հղումներ}}
 
[[Կատեգորիա:Հոգեբանական հասկացություններ]]
[[Կատեգորիա:Վերլուծական հոգեբանություն]]