«ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ NikogosyanAlbert տեղափոխեց էջը «Գերագույն խորհուրդ»-ից «ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ» |
չNo edit summary |
||
Տող 1.
{{զգուշացում ՀՍՀ}}
'''Գերագույն խորհուրդ''', պետական իշխանության բարձրագույն ներկայացուցչական և միակ օրենսդիր մարմին [[ԽՍՀՄ]]-ում։ Ընտրվում է [[4]] տարի ժամանակով ընդհանուր, հավասար և ուղղակի ընտրական իրավունքի հիման վրա՝ գաղտնի քվեարկությամբ։ Գերագույն խորհուրդը որպես երկրի պետական իշխանության բարձրագույն օրգան ստեղծվել է [[1936]] թվականի [[դեկտեմբերի 5]]-ի սահմանադրությամբ։ Մինչ այդ պետական իշխանության բարձրագույն մարմինը խորհուրդների համագումարն էր, նստաշրջանների միջև ընկած ժամանակամիջոցում՝ Կենտրոնական գործադիր կոմիտեն (ԿԳԿ)։ [[ԽՍՀՄ]] գերագույն խորհրդի բացառիկ իրավասությանն է պատկանում ԽՍՀՄ օրենքների հրապարակումը, ժողովրդական տնտեսության պլանի սահմանումը, պետական բյուջեի և դրա կատարման վերաբերյալ հաշվետվության հաստատումը, հողօգտագործման, [[հող]]ի ընդերքից, [[անտառ]]ներից, [[Ջուր|ջրերից]] օգտվելու, լուսավորության և առողջապահության հիմունքնևրի, աշխատանքային օրենսդրության, դատարանակազմության և դատավարության օրենսդրության, ինչպես նաև քաղաքացիական ու քրեական, ամուսնության և ընտանիքի մասին օրենսդրության հիմունքների և այլ օրենսգրքերի ու օրենսդրության հիմունքների սահմանումը, ամնիստիայի մասին համամիութենական ակտերի հրապարակումը։ Նրա իրավասության մեջ կենտրոնական տեղ են գրավում [[պատերազմ]]ի և խաղաղության հարցերի լուծման հետ կապված լիազորությունները։ Նրա բացառիկ իրավասությանն է պատկանում ԽՍՀՄ կազմում նոր միութենական [[հանրապետություն]] ընդունելու, միութենական հանրապետությունների միջև եղած սահմանները փոփոխելու, միութենական հանրապետության կազմում նոր ինքնավար հանրապետությունների և ինքնավար մարզերի կազմավորումը հասաատելու իրավունքները։ ԽՍՀՄ գերագույն խորհուրդը ընտրում է նախագահություն, կազմավորում է ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհուրդ, ընտրում է գերագույն [[դատարան]], նշանակում գլխավոր նախագահ։ Գերագույն խորհուրդն ունի երկպալատյա կառուցվածք, որը պայմանավորված է ԽՍՀՄ ժողովուրդների ընդհանուր և առանձնահատուկ շահերի ներդաշնակ զուգորդման անհրաժեշտությամբ։ ԽՍՀՄ ժողովուրդների ընդհանուր շահերն արտահայտում է միության խորհուրդը, իսկ ազգային առանձնահատուկ շահերը՝ ազգությունների խորհուրդը։ Պալատները օժտված են միևնույն իրավունքներով։ Պալատների միջև տարաձայնություն լինելու դեպքում վիճելի հարցը հանձնվում է պարիտետային հիմունքով նրանցից ստեղծվող համաձայնեցուցիչ հանձնաժողովին։ Եթե այս հանձնաժողովն էլ չի հանգում համաձայնեցված որոշման կամ նրա կողմից ընդունված որոշումը չի բավարարում պալատներից մեկին, ապա հարցը կրկին քննարկվում է պալատներում։ Եթե այս անգամ էլ պալատները չեն հանգում միասնական որոշման, ապա գերագույն խորհրդի նախագահությունը արձակում է գերագույն խորհուրդ և նշանակում նոր ընտրություններ։ Գերագույն խորհրդի գործունեության հիմնական ձևը նստաշրջանն է, որն իրենից ներկայացնում է պալատների բոլոր նախագահների ընդհանուր ժողով։ Ըստ սահմանադրության, նստաշրջանները գումարվում են նախագահության կողմից տարեկան [[2]] անգամ։ Արտահերթ նստաշրջաննևրը գումարվում են նախագահության հայեցողությամբ կամ միութենական հանրապետություններից մեկի պահանջով։ Պալատների նիստերը տեղի են ունենում առանձին-առանձին կամ համատեղ։ Պալատների օժանդակ մարմիններն են ավագների խորհուրդները և մշտական ու ժամանակավոր հանձնաժողովները։ Ցուրաքանչյուր պալատում ստեղծվում է ավագների խորհուրդ՝ բաղկացած դեպուտատների խմբերի ներկայացուցիչներից, որը լինելով խորհրդակցական մարմին, նախապես քննարկում է նստաշրջանի հարցերը, օրակարգի նախագիծը, քննարկման կարգը, ընտրվող մարմինների անձնակազմին վերաբերվող առաջարկները։ Պալատներում գործում են մանդատային, օրենսդրական նախագծումների, պլանա-բյուջետային, արտաքին գործերի, արդյունաբերության, շինարարության, առողջապահության և սոցիալական ապահովության, գյուղատնտեսության, ժողովրդական կրթության և այլ մշտական հանձնաժողովներ։ Գերագույն խորհուրդը հրատարակում է օրենքներ և որոշումներ, ընդունում է [[դեկլարացիա]]ներ, կոչեր, հայտարարություններ։ Գերագույն խորհուրդը ընտրում է գերագույն խորհրդի նախագահություն՝ նախագահի, նրա [[15]] տեղակալի (յուրաքանչյուր միութենական հանրապետության գերագույն խորհրդի նախագահության նախագահները), քարտուղարի և [[20]] անդամի կազմով։ Նախագահությունն իր գործունեության համար հաշվետու է գերագույն խորհրդին։ Նրա լիազորությունների շրջանակը սահմանված է ԽՍՀՄ սահմանադրության [[49]]-րդ հոդվածում։ [[1937]]-[[1974]] թվականներին ԽՍՀՄ-ում գումարվել են 9 գերագույն խորհուրդներ։ Միութենակաև և ինքնավար հանրապետությունների միապալատ գերագույն խորհուրդների կազմակերպման ու գործունեության կարգը որոշվում է համապատասխան հանրապետության սահմանադրությամբ։ ՀԽՍՀ գերագույն խորհրդի գործունեության կարգն ու ներքին կառուցվածքը նույնական է ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդին։ [[ՀԽՍՀ]] գերագույն խորհրդի աշխատանքային լեզուն հայերենն է։ Գերագույն խորհրդի նախագահությունն ունի նախագահ, երկու տեղակալներ, քարտուղար և [[15]] անդամ։ Մինչև [[1938]] թվականըը գերագույն խորհրդի ֆունկցիան կատարել է խորհուրդների համագումարը, նրա նստաշրջանների միջև ընկած ժամանակամիջոցում՝ հանրապետության Կենտրոնական գործադիր կոմիտեն։ ՀԽՍՀ գերագույն խորհրդի մեկ դեպուտատ ընտրվում է [[8]] հազար բնակչից։▼
{{վիքիֆիկացում}}
▲'''ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդ''' ({{lang-ru|''Верховный Совет СССР''}}), պետական իշխանության բարձրագույն ներկայացուցչական և միակ օրենսդիր մարմին [[ԽՍՀՄ]]-ում։ Ընտրվում է [[4]] տարի ժամանակով ընդհանուր, հավասար և ուղղակի ընտրական իրավունքի հիման վրա՝ գաղտնի քվեարկությամբ։ Գերագույն խորհուրդը որպես երկրի պետական իշխանության բարձրագույն օրգան ստեղծվել է [[1936]] թվականի [[դեկտեմբերի 5]]-ի սահմանադրությամբ։ Մինչ այդ պետական իշխանության բարձրագույն մարմինը խորհուրդների համագումարն էր, նստաշրջանների միջև ընկած ժամանակամիջոցում՝ Կենտրոնական գործադիր կոմիտեն (ԿԳԿ)։ [[ԽՍՀՄ]] գերագույն խորհրդի բացառիկ իրավասությանն է պատկանում ԽՍՀՄ օրենքների հրապարակումը, ժողովրդական տնտեսության պլանի սահմանումը, պետական բյուջեի և դրա կատարման վերաբերյալ հաշվետվության հաստատումը, հողօգտագործման, [[հող]]ի ընդերքից, [[անտառ]]ներից, [[Ջուր|ջրերից]] օգտվելու, լուսավորության և առողջապահության հիմունքնևրի, աշխատանքային օրենսդրության, դատարանակազմության և դատավարության օրենսդրության, ինչպես նաև քաղաքացիական ու քրեական, ամուսնության և ընտանիքի մասին օրենսդրության հիմունքների և այլ օրենսգրքերի ու օրենսդրության հիմունքների սահմանումը, ամնիստիայի մասին համամիութենական ակտերի հրապարակումը։ Նրա իրավասության մեջ կենտրոնական տեղ են գրավում [[պատերազմ]]ի և խաղաղության հարցերի լուծման հետ կապված լիազորությունները։ Նրա բացառիկ իրավասությանն է պատկանում ԽՍՀՄ կազմում նոր միութենական [[հանրապետություն]] ընդունելու, միութենական հանրապետությունների միջև եղած սահմանները փոփոխելու, միութենական հանրապետության կազմում նոր ինքնավար հանրապետությունների և ինքնավար մարզերի կազմավորումը հասաատելու իրավունքները։ ԽՍՀՄ գերագույն խորհուրդը ընտրում է նախագահություն, կազմավորում է ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհուրդ, ընտրում է գերագույն [[դատարան]], նշանակում գլխավոր նախագահ։ Գերագույն խորհուրդն ունի երկպալատյա կառուցվածք, որը պայմանավորված է ԽՍՀՄ ժողովուրդների ընդհանուր և առանձնահատուկ շահերի ներդաշնակ զուգորդման անհրաժեշտությամբ։ ԽՍՀՄ ժողովուրդների ընդհանուր շահերն արտահայտում է միության խորհուրդը, իսկ ազգային առանձնահատուկ շահերը՝ ազգությունների խորհուրդը։ Պալատները օժտված են միևնույն իրավունքներով։ Պալատների միջև տարաձայնություն լինելու դեպքում վիճելի հարցը հանձնվում է պարիտետային հիմունքով նրանցից ստեղծվող համաձայնեցուցիչ հանձնաժողովին։ Եթե այս հանձնաժողովն էլ չի հանգում համաձայնեցված որոշման կամ նրա կողմից ընդունված որոշումը չի բավարարում պալատներից մեկին, ապա հարցը կրկին քննարկվում է պալատներում։ Եթե այս անգամ էլ պալատները չեն հանգում միասնական որոշման, ապա գերագույն խորհրդի նախագահությունը արձակում է գերագույն խորհուրդ և նշանակում նոր ընտրություններ։ Գերագույն խորհրդի գործունեության հիմնական ձևը նստաշրջանն է, որն իրենից ներկայացնում է պալատների բոլոր նախագահների ընդհանուր ժողով։ Ըստ սահմանադրության, նստաշրջանները գումարվում են նախագահության կողմից տարեկան [[2]] անգամ։ Արտահերթ նստաշրջաննևրը գումարվում են նախագահության հայեցողությամբ կամ միութենական հանրապետություններից մեկի պահանջով։ Պալատների նիստերը տեղի են ունենում առանձին-առանձին կամ համատեղ։ Պալատների օժանդակ մարմիններն են ավագների խորհուրդները և մշտական ու ժամանակավոր հանձնաժողովները։ Ցուրաքանչյուր պալատում ստեղծվում է ավագների խորհուրդ՝ բաղկացած դեպուտատների խմբերի ներկայացուցիչներից, որը լինելով խորհրդակցական մարմին, նախապես քննարկում է նստաշրջանի հարցերը, օրակարգի նախագիծը, քննարկման կարգը, ընտրվող մարմինների անձնակազմին վերաբերվող առաջարկները։ Պալատներում գործում են մանդատային, օրենսդրական նախագծումների, պլանա-բյուջետային, արտաքին գործերի, արդյունաբերության, շինարարության, առողջապահության և սոցիալական ապահովության, գյուղատնտեսության, ժողովրդական կրթության և այլ մշտական հանձնաժողովներ։ Գերագույն խորհուրդը հրատարակում է օրենքներ և որոշումներ, ընդունում է [[դեկլարացիա]]ներ, կոչեր, հայտարարություններ։ Գերագույն խորհուրդը ընտրում է գերագույն խորհրդի նախագահություն՝ նախագահի, նրա [[15]] տեղակալի (յուրաքանչյուր միութենական հանրապետության գերագույն խորհրդի նախագահության նախագահները), քարտուղարի և [[20]] անդամի կազմով։ Նախագահությունն իր գործունեության համար հաշվետու է գերագույն խորհրդին։ Նրա լիազորությունների շրջանակը սահմանված է ԽՍՀՄ սահմանադրության [[49]]-րդ հոդվածում։ [[1937]]-[[1974]] թվականներին ԽՍՀՄ-ում գումարվել են 9 գերագույն խորհուրդներ։ Միութենակաև և ինքնավար հանրապետությունների միապալատ գերագույն խորհուրդների կազմակերպման ու գործունեության կարգը որոշվում է համապատասխան հանրապետության սահմանադրությամբ։ ՀԽՍՀ գերագույն խորհրդի գործունեության կարգն ու ներքին կառուցվածքը նույնական է ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդին։ [[ՀԽՍՀ]] գերագույն խորհրդի աշխատանքային լեզուն հայերենն է։ Գերագույն խորհրդի նախագահությունն ունի նախագահ, երկու տեղակալներ, քարտուղար և [[15]] անդամ։ Մինչև [[1938]] թվականըը գերագույն խորհրդի ֆունկցիան կատարել է խորհուրդների համագումարը, նրա նստաշրջանների միջև ընկած ժամանակամիջոցում՝ հանրապետության Կենտրոնական գործադիր կոմիտեն։ ՀԽՍՀ գերագույն խորհրդի մեկ դեպուտատ ընտրվում է [[8]] հազար բնակչից։
{{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=25}}
| |||