«Գազային հսկա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, replaced: [[image: → thumb → |մինի, |right → |աջից oգտվելով [[Վիքիպեդիա:ԱվտոՎիքիԲրաուզեր|ԱՎԲ |
չ չտողադարձվող բացատը (։Դ Non-breaking space) փոխարինում եմ սովորականով։ oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:gas giants and the Sun (1 px = 1000 km).jpg|մինի|աջից|300px|Գազային հսկաները [[Արեգակ]]ի համեմատությամբ]]
'''Գազային հսկա''' ('''հսկա-մոլորակ, գազային մոլորակ''')
Համաձայն Արեգակնային համակարգի ծագման տեսության, գազային հսկաները կազմավորվել են ավելի ուշ, քան [[Երկրային խմբի մոլորակներ]]ը, երբ մեձարեգակնային միգամածության [[ջերմաստիճան]]ը ընկավ այնքան, որ զանազան [[գազ]]եր սկսեցին [[բյուրեղ]]անալ։ Այդ ժամանակ արդեն [[հրակայուն նյութ]]երի ([[օքսիդ]]ներ, [[սիլիկատ]]ներ, [[մետաղ]]ներ) մեծ մասը արդեն դուրս էին եկել գազային փուլից, և նրանցից ձևավորվել էին ներքին մոլորակները ([[Մերկուրի (մոլորակ)|Մերկուրիից]] մինչև [[Մարս (մոլորակ)|Մարս]])։
Տող 7.
Գազային հսկաների ներքին կառուցվածքի մասին վարկածները ենթադրում են մի քանի շերտերի առկայություն։ Որոշակի խորության վրա գազային հսկաների [[մթնոլորտ]]ային ճնշումը հասնում է բավական բարձր արժեքների, որը բավարար է որպեսզի ջրածինը անցնի հեղուկ վիճակի։ Եթե մոլորակը բավական մեծ է, ապա ավելի ներքևում կարող է գտնվել մետաղական ջրածնի շերտ (հիշեցնում է հեղուկ մետաղ, որտեղ [[պրոտոն]]ները և [[էլեկտրոն]]ները գոյություն ունեն առանձին), որի ներքին էլէկտրահոսքերը ծնում են մոլորակի հզոր [[մագնիսական դաշտ]]։ Ենթադրվում է, որ գազային հսկաները ունեն նաև համեմատաբար փոքր քարե կամ մետաղե միջուկ։
Ինչպես ցույց են տվել «[[Գալիլեո (ԱՄԿ)|Գալիլեո]]» ԱՄԿ-ի իջեցվող սարքի ցուցմունքները, գազային հսկաների մոտ [[ճնշում]]ը և [[ջերմաստիճան]]ը արագ աճում է արդեն վերին շերտերում։ 130 կմ խորության վրա Յուպիտերի վրա ջերմաստիճանը կազմում էր 420 [[Կելվին]] (145 աստիճան [[ցելսիուս]]ի սանդղակով), ճնշումը
Գազային հսկաների մթնոլորտներում փչում են հզոր [[քամի]]ներ, որոնք ունեն մինչև հազար կիլոմետր ժամ արագություն։ Գոյություն ունեն մշտական մթնոլորտային ձևավորումներ, որոնք իրենցից ներկայացնում են հսկայական [[հողմ]]եր։ Օրինակ, [[Մեծ կարմիր հետք]]ը (մի քանի անգամ ավելի մեծ է քան [[Երկրագունդ]]ը) դիտարկվում է Յուպիտերի վրա ավելի քան 300 տարի։ Կա նաև [[Մեծ մութ հետք]] [[Նեպտուն]]ի վրա, և ավելի փոքր հետքեր [[Սատուրն (մոլորակ)|Սատուրն]]ի վրա։
Բոլոր գազային հսկաների համար Արեգակնային համակագում նրանց արբանյակների հավաքական զանգվածի հարաբերությունը մոլորակի զանգվածին կազմում է մոտ 0,01
Հայտնաբերված [[էկզոմոլորակ]]ների մեծամասնությունը այնքան մեծ են, որ հավանաբար հանդիսանում են գազային հսկաներ։ Դրանցից մեկի վրա (որը պտտվում է աստղին չափազանց մոտ) հնարավոր է եղել հայտնաբերել տաքացված մթնոլորտ։
|