«Սկյութներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Պատկանել են [[հնդեվրոպական|հնդեվրոպական ընտանիք]]ի հյուսիսիրանական խմբին։ Ցեղակից են եղել [[կիմերներ]]ին, [[սակեր]]ին, [[սարմատներ]]ին, [[մազքութներ]]ին։ Սկյութականի պատմության շատ հարցեր դեռևս չեն պարզաբանված կամ վիճաբանական են գիտության մեջ։ Գրավոր աղբյուրներում սկյութները հիշատակվում են [[Մ.թ.ա. 8-րդ դար|մ․թ․ա․ 8]]—[[Մ.թ.ա. 7-րդ դար|7]]-րդ դարերի սահմանագծին։ [[Հերոդոտոս]]ը Դնեպրի ու Դոնի միջաափասաանայինմիջտափաստանային շրջաններում բնակվող ցեղերին անվանում է թագավորական սկյութներ, որոնք գերիշխել են մյուսներին, ստորին Դնեպրի աջափնյակում և տափաստանային [[Ղրիմ]]ում բնակվող ցեղերին՝ վաչկատուն (հովվական) '''սկյութներ''', Ինգուլի և Դնեպրի միջև բնակվող ցեղերին՝ երկրագործ սկյութներ, հյուսիսային Բուգի ավազանում (հատկապես [[Օլվիա]] քաղաքի մերձակայքում) բնակվող ցեղերին՝ [[կալլիպիդներ]] կամ հելլենացած սկյութներ, նրանցից հյուսիս բնակվող ցեղերին՝ ալագոններ, իսկ ավելի հյուսիս բնակվող [[ցեղ]]երին՝ հերկող սկյութներ։

Շրջակա ստրկատիրական քաղաքների ու երկրների հետ քաղաքական և առևտրական կապերը, հաճախակի ձեռնարկվող կողոպտչական արշավանքներն ու հարկագանձումները խթանել են դասակարգերի առաջացման ընթացքը սկյութական հասարակության մեջ։ Սկյութական ցեղերի միությունն աստիճանաբար ձեռք է բերել ստրկատիրական պետության բնորոշ գծեր՝ թագավորի գլխավորությամբ, որի իշխանությունը եղել է ժառանգական և Աստվածացվել է։ Տեղի է ունեցել ռազմական, ավագանու, զինվորական և քրմական դասերի բաժանում։ Կառավարման գործումոլորտում զգալի դեր են ունեցել ցեղային միության ավագանու խորհուրդը և [[աշխարհաժողով]]ը։

Մ․թ․ա․ 339-ին [[Մակեդոնիա]]յի [[Փիլիպոս]] 2 թագավորի դեմ պատերազմում պարտվելուց հետո, սկյութական թագավորությունը սկսել է անկում ապրել։ Մ․թ․ա․ III դ․ վերջին Սկյութների տիրապետությունը զգալիորեն կրճատվել է սարմատների ճնշման ներքո։ Սկյութները ամփոփվել են Ղրիմում (Նեապոլիս մայրաքաղաքով), ինչպես նաև Դնեպրի ու Բուգի ստորին ավազաններում։ Ղրիմի սկյութական թագավորությունը հզորացել է մ․թ․ա․ 2-1 դդ․։ Այն գոյատևել է մինչև III դ․ 2-րդ կեսը, ապա խորտակվել [[գոթեր]]ի հարձակումների ներքո։ Անկախությունն ու էթնիկական ինքնուրույնությու նըինքնուրույնությունը կորցրած Սկյութներսկյութները շուտով ձուլվել են ժողովուրդների մեծ գաղթին մասնակից ցեղերին։

ՍկյութականիՍկյութական դամբարաններից հայտնաբերված գեղարվեստական արտադրանքի մեջ առավել հետաքրքիր են այսպես կոչված, գազանային ոճի վայելչազարդ առարկաները (կապարճներկապարճ, դաշույններիդաշույնի պատյաններպատյան, սրերիսրի բռնակներբռնակ, ձիասանձերիձիասանձի մասեր, վահանակներվահանակ, հայելիներիհայելու բռնակներբռնակ, ճարմանդներճարմանդ, ապարանջաններապարանջան, մանյակներմանյակ ևն), որոնց վրա կենդանիների ([[եղջերու]], [[իշայծյամ]], [[այծ]], գիշատիչ թռչուններ, [[երևակայական]] կենդանիներ ևն) պատկերների հետ հանդիպում ենէ գազանամարտի, առավել հաճախ՝ խոտակեր կենդանուն հոշոտող արծվի կամ գիշատչի տեսարաններ։տեսարան։ Պատկերներն արված են ոչ բարձր մակերևույթի վրա՝ կռման, դրվագման, ձուլման, դրոշմման, փորագրման եղանակներով, հաճախ [[Ոսկի|ոսկուց]], [[արծաթ]]ից, [[երկաթ]]ից, [[բրոնզ]]ից։ Ենթադրվում է, որ այդ պատկերազարդ առարկաները թալիսմաններ են և խորհրդանշել են չար ու բարի ոգիներին։ Հնարավոր է նաև, որ դրանք արտահայտել են ռազմիկի ճարպկությունն ու խիզախությունը։ Սկյութների գազանային ոճին բնորոշ է արտակարգ աշխուժությունը, կերպարների հարաշարժությունը և պատկերավորությունը։ Մ․թ․ա․ 5-րդ դարից հույն վարպետները Սկյութականի համար պատրաստել են կիրառական արվեստի առարկաներ՝ հարմարեցնելով նրանց գեղարվեստական ճաշակին։ Սկյութների արվեստի նշանավոր հուշարձաններ են հայտնաբերվել Քելերմեսի, Քուլ-Օբայի, Սոլոխի, Չերտոմլըկի և այլ հնավայրերի դամբարաններից, հազվագյուտ որմնանկարներ են բացվել Սկյութական Նեապոլսում։Նեապոլիսում։