«Զվարթնոցի տաճար»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 55.
| Վիքիպահեստում =
}}
'''Զվարթնոցի տաճար''', [[7–րդ դար|7-րդ դարի]] [[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|հայ առաքելական տաճար]], որը կառուցվել է [[Ներսես Շինարար կաթողիկոս|Ներսես Շինարար կաթողիկոսի]] պատվերով՝ [[643]]-[[652|652 թվականներին]]:
 
Այժմ պահպանվել են միայն Զվարթնոցի տաճարի ավերակները, որոնք հայտնաբերվել են [[Հայաստանի Հանրապետության]] [[Արմավիրի մարզում՝մարզ|Արմավիրի մարզում]]՝ [[Վաղարշապատ]] քաղաքի եզրին:
 
Ներառված է [[Հայաստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկ|Հայաստանում ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկում]]:
 
== Պատմություն ==
Զվարթնոցի տաճարը կառուցվել է այն ժամանակ, երբ [[Մեծ Հայք|Հայաստանը]] գտնվում էր [[Բյուզանդական Հայաստան|բյուզանդական տիրապետության տակ]] և նոր էին սկսվել [[Արաբական արշավանքները Հայաստան|արաբական արշավանքները]]:
 
Մայր տաճարի շինարարական աշխատանքները սկսել են [[643 թվական|643 թվականին]] [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս|Ամենայն հայոց կաթողիկոս]] [[Ներսես Շինարար|Ներսես Շինարարի]] առաջնորդության տարիներին:
 
Զվարթնոցի տաճարը կառուցվել է այն վայրում, որտեղ միմյանց են հանդիպել [[Տրդատ Մեծ|Տրդատ Մեծը]] և [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչը]]:
 
Ըստ [[Մովսես Կաղանկատվացու՝Կաղանկատվացի|Մովսես Կաղանկատվացու]]՝ Զվարթնոցն օծվել է [[652 թվականին՝թվական|652 թվականին]]՝ հարակից հայրապետանոցով և պարիսպներով։ Զվարթնոցի տաճարի պատին [[Ներսես Գ Տայեցի|Ներսես Տայեցին]] թողել է հունալեզու արձանագրություն, որտեղ նշել է ''«Ներսեսն է կառուցել, հիշեցեք»''։
 
Վերոհիշյալի մասին պատմում է նաև [[Հովհան Մամիկոնյան]] պատմիչը։
 
[[Դվինի պաշարում|Արաբների կողմից Դվինի գրավումից]] հետո խառնակ իրադրություն ստեղծվեց երկրի արևելյան շրջաններում: Ներսես թագավորը կաթողիկոսական աթոռը [[Դվին|Դվինից]] տեղափոխեց [[Զվարթնոց]]:
 
Զվարթնոցի տաճարը կանգուն է մնացել մինչև [[10-րդ դար|10-րդ դարը]]: [[Գագիկ Ա Բագրատունի|Գագիկ I Բագրատունու]] կառավարման տարիներին տաճարի կրկնօրինակն է ստեղծվում նաև [[Անի|Անիում]]:
 
Այս առթիվ [[Սեբեոս|Սեբեոս պատմիչը]] նշում է.
 
{{Քաղվածք|Այն ժամանակ հայոց Ներսես կաթողիկոսը որոշեց իր համար նստավայր շինել այն սուրբ եկեղեցիների մոտ, որ Վաղարշապատ քաղաքում էին՝ այն ճանապարհի վրա, որտեղ, ասում են, Տրդատ թագավորն ընդառաջ ելավ սուրբ Գրիգորին։ Շինեց այնտեղ մի եկեղեցի հանուն երկնային Զվարթունների (հրեշտակների) երկնային զորքերի բազմության, որոնք երազում երևացին սուրբ Գրիգորին։ Կառուցեց այդ եկեղեցին՝ բարձրաշեն, զարմանալիորեն չքնաղ, աստվածային պատվին արժանի, ում նվիրեց։ Աղբյուր բերեց, ջուր անցկացրեց նաև գետից և ողջ քարքարոտ վայրերը մշակեց, տնկեց այգիներ ու ծառաստաններ և նստավայրը շուրջանակի պատվարեց գեղեցկաշար բարձր պարսպով՝ ի փառս Աստծո|[[Սեբեոս]]}}
 
== Կառուցվածք ==
[[1905|1905 թվականին]] հայ նշանավոր ճարտարապետ [[Թորոս Թորամանյան|Թորոս Թորամանյանը]] [[Վաղարշապատ|Վաղարշապատում]] պեղումներ է կատարել և վերականգնել է տաճարը՝ օգտագործելով բնօրինակ քարերը:
 
Տաճարի նոր ծրագիրը ևս կազմել է Թորոս Թորամանյանը: Շատ փորձագետներ պնդում են, որ Թորամանյանի ծրագիրը չի համապատասխանում Զվարթնոցի պատմական տաճարի նախատիպին: Կառուցված է հայկական ճարտարապետական ոճով և զարդարված է հունական խաչերով:
 
Կառույցի պատերին պահպանվել են որմնանկարներ: 2000 թվականին Վաղարշապատի եկեղեցիները, այդ թվում և Զվարթնոցի տաճարը ներառվել են Հայաստանում ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկում:
 
Զվարթնոցի տաճարը պատկերված է 100 դրամանոց թղթադրամի դարձերեսին, սակայն դուրս է եկել կիրառությունից: Օրինակ է պահպանվել Երևանի պատմության թանգարանում:
 
Տաճարի նոր ծրագիրը ևս կազմել է [[Թորոս Թորամանյան|Թորոս Թորամանյանը]]: Շատ փորձագետներ պնդում են, որ Թորամանյանի ծրագիրը չի համապատասխանում Զվարթնոցի պատմական տաճարի նախատիպին: Կառուցված է [[Հայկական ճարտարապետություն|հայկական ճարտարապետական]] ոճով և զարդարված է հունական խաչերով:
 
Կառույցի պատերին պահպանվել են որմնանկարներ: [[2000|2000 թվականին]] Վաղարշապատի եկեղեցիները, այդ թվում և Զվարթնոցի տաճարը ներառվել են [[Հայաստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկ|Հայաստանում ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկում]]:
 
Զվարթնոցի տաճարը պատկերված է [[Թղթադրամ|100 դրամանոց թղթադրամի]] դարձերեսին, սակայն դուրս է եկել կիրառությունից: Օրինակ է պահպանվել [[Երևանի պատմության թանգարան|Երևանի պատմության թանգարանում]]:
 
== Տե՛ս նաև ==
* [[Հայաստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկ]]
 
* [[Զվարթնոց]]
 
== Ծանոթագրություններ ==
[[Կատեգորիա:Վաղարշապատի տաճարներ]]