«Մոդեռնիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 13.
1850թ․ սկսած անգլիացի պոետներն ու նկարիչները հակադրվում էին արդյունաբերական [[վիկտորյանական դարաշրջան|վիկտորյանական Անգլիայի]] գերակշռող տենդենցներին։ Վերջիններս կազմում էին նախառաֆայելյան եղբայրությունը՝ «առանց ներշնչման տեխնիկական հմտություններին իրենց ընդդիմության» պատճառով<ref name=Bloomsbury>''The Bloomsbury Guide to English Literature'', ed. Marion Wynne-Davies. New York: Prentice Hall, 1990</ref>{{rp|815}}։Նրանք ազդված էին արվեստի քննադատ [[Ջոն Ռուշկին]]ի աշխատություններից, որը հավատում էր Բրիտանիայի արդյունաբերական քաղաքներում սրընթաց կերպով աճող ուրբան աշխատավոր դասի կյանքը բարելավելու գործում արվեստի ունեցած մեծ դերին<ref name=Bloomsbury/>{{rp|816}}։ Արվեստի քննադատ [[Կլեմենտ Գրինբերգ|Կլեմենտ Գրինբերգը]] նկարագրում է նախառաֆեյելյան եղբայրությունը որպես պրոտոմոդեռնիստներ։«Բոլոր մարդկանց մեջ պրոտոմոդեռնիստները նախառաֆայելականներն էին (և նույնիսկ նրանցից առաջ, որպես պրոտո֊պրոտոմոդեռնիստներ գերմանացի [[Նազովրեցիներ|Նազովրեցիները]]ը)։ Նախառաֆայելականները փաստորեն նախզգուշացնում էին [[Մանե|Մանեին]]․ ամենայն հավանականությամբ հենց նրանից է սկսվում [[մոդեռնիստական]] նկարչությունը։ Նրանք ևս բավարարված չէին նկարով, ինչը տարածված էր իրեց ժամանակ, համոզված լինելով, որ վերջինիս իրականությունը բավականաչափ ճշմարտացի չէ<ref name=Greenberg>Clement Greenberg, [http://www.sharecom.ca/greenberg/postmodernism.html "Modern and Postmodern"], William Dobell Memorial Lecture, Sydney, Australia, Oct 31, 1979, Arts 54, No.6 (February 1980)</ref>։ Ռացիոնալիզը ընդդիմադիրներ ուներ նաև փիլիսոփայության բնագավառում [[Սյորեն Կիերկեգոր|Սյորեն Կիերկեգորն]] ու Ֆրիդրիխ Նիցշեն, ովքեր նշանակալի ազդեցություն են ունեցել [[Էքզիստենցիալիզմ|էքզիստենցիալիզմի]] վրա [22]:120։ Այնուամենայնիվ [[Արդյունաբերական հեղաշրջում|Արդյունաբերական հեղաշրջումը]] շարունակվում էր։ Նշանակալի նորարարություններից էին շոգեմեքենայական արդյունաբերությունը՝ հատկապես երկաթուղիների զարգացումը, որը Բրիտանիայում սկսվեց 1830ականներին<ref>Stuart Hylton (2007). ''The Grand Experiment: The Birth of the Railway Age'' 1820–1845. Ian Allan Publishing.</ref>։ և դրան հաջորդող առառխաղացումները ֆիզիկայի, ինժեներության և ճարտարապետության մեջ։ Ինժեներության մեջ կարևոր նվաճում էր 1851թ․ Լոնդոնի [[Համաշխարհային ցուցահանդես (1851)|Համաշխարհային ցուցահանդեսի]] համար կառուցված[[Բյուրեղյա պալատ|Բյուրեղյա պալատի]]՝ ձուլածո երկաթե և ապակյա ցուցահանդեսի հսկայական սրահը։ Երկաթն ու ապակին սկսում են օգտագործվելնմանատիպ մոնումենտալ շինությունների մեջ [[Լոնդոն|Լոնդոնի]]երկաթուղային կայարաններում, ինչպիսին է Փեդինգթոն կայարանը և Քինգս Քրոս կայարանը[25]։Այս տեխնոլոգիական առաջընթացների շնորհիվ հետագայում կառուցվեցին [[Բրուքլին|Բրուքլինի]]ի կամուրջը և [[Էյֆելյան աշտարակ|Էյֆելյան աշտարակը]]։ Վերջինս կոտրեց բոլոր նախկին սահմանափակումները մարդածին բարձր առարկաների վերաբերյալ։ Ինժեներական այս գոհարները ռադիկալ կերպով փոխեցին 19֊րդ դարի քաղաքային միջավայրը և մարդկանց առօրյան։ Ժամանակի մարդկային փորձը նույնպես փոխվեց 1937թ․ էլեկտրական հեռագրի զարգացմամբ[26] և 1945թ․ Բրիտանական երկաթուղային ընկերությունների կողմից [[ստանդարտ ժամանակ|ստանդարտ ժամանակի]] ընդունմամբ, որը աշխարհի մնացած մասում տեղի ունեցավ 50 տարի անց[27]։
 
Չնայած շարունակվող տեխնոլոգիական առաջընթացին՝ 1870թ․ սկսած պատմությանը և քաղաքակրթությանը ներհատուկ առաջընթացի գաղափարը և այդ առաջընթացի անպայմանորեն դրական լինելը շարունակական հարվածների տակ ընկան։ Առաջ եկան փաստարկներ, որ արվեստագետների և հասարակության արժեքները ուղակի տարբեր չեն, բայց որ հասարակությունը Առաջընթացի հակադիրն է և չի կարող առաջ շարժվել իր ներկա ձևի մեջ։[[Շոպենհաուեր Արթուր|Շոպենհաուերը]] («Աշխարհը որպես կամք և պատկերացում») հարցականի տակ էր դնում նախկինում գոյություն ունեցող լավատեսությունը և նրա գաղափարները կարևոր ազդեցություն ունեցան հետագա մտածողների վրա, որոնցից էր նաև [[Նիցշե Ֆրիդրիխ|Նիցշեն]]<ref name="Stanford" />։ Ժամանակի երկու ամենակարևոր մտածողները կենսաբաններ էին․ Չարլզ Դարվինը՝ «Տեսակների ծագումը» աշխատության հեղինակը և քաղաքական գիտնական [[Կարլ Մարքս|Կարլ Մարքսը]]՝ «[[Կապիտալ|Կապիտալի]]» հեղինակը։ Դարվինի [[Բնական ընտրություն|բնական ընտրության]] [[Էվոլյուցիա|էվոլուցիայի]] տեսությունը ցնցեց կրոնական վստահությունը և մարդկային ունիկալության գաղափարը։ Մասնավորապես, այն տեսակետը, որ մարդկային արարածները ղեկավարվում էին նույն իմպուլսներով, ինչ որ «ցածրակարգ կենդանիները», շատ դժվար էր համաձայնեցնել վեհացնող ոգեղենության հետ <ref>''The Norton Anthology of English Literature'', vol. 2 (7th edition). New York: Norton, 2000, pp. 1051-2.</ref> Karl Marx argued that there were fundamental contradictions within the [[capitalist]] system, and that the workers were anything but free.<ref>Craig J. Calhoun (2002). ''Classical Sociological Theory''. Oxford: Wiley-Blackwell, pp. 20-23.</ref>
Չնայած շարունակվող տեխնոլոգիական առաջընթացին՝ 1870թ․ սկսած պատմությանը և քաղաքակրթությանը ներհատուկ առաջընթացի գաղափարը և այդ առաջընթացի անպայմանորեն դրական լինելը շարունակական հարվածների տակ ընկան։
[[Պատկեր:Redon spirit-waters.jpg|thumb|left|[[Odilon Redon]], ''Ջրերի պահապան ոգին'', 1878, ածուխ, թուղթ, [[Չիկագոյի արվեստի ինստիտուտ]]]]