«Մոդեռնիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 3.
 
Մոդեռնիզմը փիլիսոփայական շարժում է, որը մշակութային տենդենցների և փոփոխությունների հետ մեկտեղ առաջացել է 19֊րդ դարի վերջին և 20֊րդ դարի սկզբին [[Արևմտյան հասարակություն|Արևմտյան հասարակության]] մեջ տեղի ունեցող լայնամաշստաբ փոփոխություններից։ Մոդեռնիզմը ձևավորող գործոններից էին արդի [[արդյունաբերական հասարակություն|արդյունաբերական հասարակություններ]]ի զարգացումը և քաղաքների սրընթաց աճը, որին հետևել է [[Առաջին Համաշխարհային պատերազմ]]ը։ Մոդեռնիզմը նաև մերժում էր [[Լուսավորչականության դարաշրջան|Լուսավորչականության դարաշրջանի]] մտածողությունը, իսկ շատ մոդեռնիստներ մերժում էին կրոնական համոզմունքները։ Ընդհանունր առմամբ մոդեռնիզմը համարում է, որ [[Արվեստ|արվեստի ]], [[Ճարտարապետություն|ճարտարապետության]], [[Գրականություն|գրականության]], [[Կրոն|կրոնի]], [[Փիլիսոփայություն|փիլիսոփայության]] և նույնիսկ [[Գիտություն|գիտության]] ավանդական ձևերը այլևս չէին բավարարում իրենց առջև դրված խնդիրները և հնացած էին նոր ծագող ամբողջովին արդյունաբերականացված աշխարհի նոր տնտեսական, սոցիալական և քաղաքական միջավայրում։ Պոետ [[Էզրա Փաունդի|Էզրա Փաունդ]]1934թ․ «Նորացրու այն»֊ի հրահանգը այս շարժման մոտեցման չափանիշն էր անցյալի՝ այժմ հնացված մշակույթի։ Այս ոգով դրա նորաարությունները՝[[գիտակցության հոսքի|գիտակցության հոսք]] վեպը, [[Ատոնալ երաժշտություն|ատոնալ երաժշտությունը]], [[Դիվիզիոնիզմ|դիվիզիոնիստական նկարչությունը]] և [[Աբստրակտ արվեստ|աբստրակտ արվեստը]] բոլորը ունեին իրենց նախակարապետը 19֊րդ դարում։
 
== Պատմություն ==
=== 19֊րդ դար ===
 
[[Պատկեր:Eugène Delacroix - La liberté guidant le peuple.jpg|thumb|200px|[[Էժեն Դելակրուա]]յի ''[[Ազատություն]]'', 1830, արվեստի [[Ռոմանտիզմ|Ռոմանտիկ]] ոճ]]
Ըստ քննադատների՝ մոդեռնիզմը զարգացել է [[Արդյունաբերական հեղաշրջում|Արդյունաբերական հեղաշրջման]]և [[բուրժուական]] արժեքների դեմ ունեցած [[Ռոմանտիզմ|Ռոմանտիզմի]] բողոքից։ Ջերալդ Գրաֆը պնդում է․ «Մոդեռնիզմի հիմնական մոտիվը 19֊րդ դարի բուրժուական սոցիալական կարգերի և աշխարհայացքի քննադատությունն էր․ մոդեռնիստներ, ովքեր տանում են ռոմանտիզմի ջահը»<ref name="Barth79Replenishment">Barth (1979) quotation: {{quotation|The ground motive of modernism, Graff asserts, was criticism of the nineteenth-century bourgeois social order and its world view. Its artistic strategy was the self-conscious overturning of the conventions of bourgeois realism [...] the antirationalist, antirealist, antibourgeois program of modernism [...] the modernists, carrying the torch of romanticism, taught us that linearity, rationality, consciousness, cause and effect, naïve illusionism, transparent language, innocent anecdote, and middle-class moral conventions are not the whole story.}}</ref><ref name="Graff73">Graff (1973)</ref><ref name="Graff75">Graff (1975)</ref>։ Մինչ [[Ուիլյամ Թըրներ|Ուիլյամ Թըրները]]՝ 19֊րդ դարի ամենամեծ [[բնանկար|բնանկարիչներից]] մեկը [[Ռոմանտիզմ|ռոմանտիզմի]]շարժման անդամ էր՝ որպես «լույսի, գույնի և մթնոլորտի ուսումնասիրության պիոներ», նա կանխորոշեց ֆրանսիական [[Իմպրեսիոնիզմ|իմպրեսիոնիստներին]] և ըստ այդմ մոդեռնիզմը «ներկայացման ավանդական բանաձևերը կոտրելով, չնայած, ի տարբերություն նրանց, նա կարծում էր, որ իր աշխատանքները պետք է միշտ արտահայտեն կարևոր պատմական, դիցաբանական, գրական և այլ պատումային թեմաներ <ref>{{cite web| url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/610274/J-M-W-Turner| title=J.M.W. Turner| work=Encyclopedia Britannica}}</ref>:
[[Պատկեր:Franz von Lenbach Bismarck.jpg|thumb|180px|left| [[Ռեալիզմ (arts)|Realist]] [[Otto von Bismarck]]ի դիմանկարը]]
 
1850թ․ սկսած անգլիացի պոետներն ու նկարիչները հակադրվում էին արդյունաբերական [[վիկտորյանական դարաշրջան|վիկտորյանական Անգլիայի]] գերակշռող տենդենցներին։ Վերջիններս կազմում էին նախառաֆայելյան եղբայրությունը՝ «առանց ներշնչման տեխնիկական հմտություններին իրենց ընդդիմության» պատճառով<ref name=Bloomsbury>''The Bloomsbury Guide to English Literature'', ed. Marion Wynne-Davies. New York: Prentice Hall, 1990</ref>{{rp|815}}։Նրանք ազդված էին արվեստի քննադատ [[Ջոն Ռուշկին]]ի աշխատություններից, որը հավատում էր Բրիտանիայի արդյունաբերական քաղաքներում սրընթաց կերպով աճող ուրբան աշխատավոր դասի կյանքը բարելավելու գործում արվեստի ունեցած մեծ դերին<ref name=Bloomsbury/>{{rp|816}}։ Արվեստի քննադատ [[Կլեմենտ Գրինբերգ|Կլեմենտ Գրինբերգը]] նկարագրում է նախառաֆեյելյան եղբայրությունը որպես պրոտոմոդեռնիստներ։«Բոլոր մարդկանց մեջ պրոտոմոդեռնիստները նախառաֆայելականներն էին (և նույնիսկ նրանցից առաջ, որպես պրոտո֊պրոտոմոդեռնիստներ գերմանացի [[Նազովրեցիներ|Նազովրեցիները]]ը)։ Նախառաֆայելականները փաստորեն նախզգուշացնում էին [[Մանե|Մանեին]]․ ամենայն հավանականությամբ հենց նրանից է սկսվում [[մոդեռնիստական]] նկարչությունը։ Նրանք ևս բավարարված չէին նկարով, ինչը տարածված էր իրեց ժամանակ, համոզված լինելով, որ վերջինիս բավականաչափ ճշմարտացի չէ<ref name=Greenberg>Clement Greenberg, [http://www.sharecom.ca/greenberg/postmodernism.html "Modern and Postmodern"], William Dobell Memorial Lecture, Sydney, Australia, Oct 31, 1979, Arts 54, No.6 (February 1980)</ref> [[Rationalism]] has also had opponents in the philosophers [[Søren Kierkegaard]] (1813–55)<ref name="Stanford">{{cite web| url=http://plato.stanford.edu/entries/kierkegaard/| title=Søren Kierkegaard (Stanford Encyclopedia of Philosophy)| publisher=}}</ref> and later [[Friedrich Nietzsche]] (1844–1900), both of whom had significant influence on [[existentialism]].<ref name=Collinson>Diané Collinson, ''Fifty Major Philosophers: A Reference Guide''. London: Routledge, 1987</ref>{{rp|120}}։
Այնուամենայնիվ [[Արդյունաբերական հեղաշրջում|Արդյունաբերական հեղաշրջումը]] շարունակվում էր։ Նշանակալի նորարարություններից էին շոգեմեքենայական արդյունաբերությունը՝ հատկապես երկաթուղիների զարգացումը, որը Բրիտանիայում սկսվեց 1830ականներին<ref>Stuart Hylton (2007). ''The Grand Experiment: The Birth of the Railway Age'' 1820–1845. Ian Allan Publishing.</ref>։