«Ընդդիմություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Ապատ63 տեղափոխեց էջը «Քաղաքական ընդդիմություն»-ից «Ընդդիմություն»: Ընդդիմությունը քաղաքական է լինում: |
վիքիֆիկացում, ձևավորում |
||
Տող 1.
{{վիքիֆիկացում}}
'''Քաղաքական ընդդիմություն''', ժամանակակից քաղաքական համակարգերի բնութագրիչներից մեկը, գործող իշխանության կողմից անտեսված խնդիրների արտահայտող։ Այն տարբեր քաղաքական համակարգերում տարբեր կերպ է ընկալվում։ ''Միակենտրոն քաղաքական համակարգերում'' պետական իշխանության հետ ցանկացած հակասություն, նրա կողմից որդեգրած քաղաքականության ու ընդունած որոշումների հետ անհամաձայնություն համարվում է պետական դավաճանություն և ազգային արժեքների ուրացում։ ''Մրցակցային քաղաքական համակարգերում'' ընդդիմության չափավոր և խելամիտ գործունեությունը ողջունելի է և ապահովում է համակագի ճկունությունը։ Օրինակ՝ Մեծ Բրիտանիայում գոյություն ունի «Ձերդ գերազանցության ընդդիմություն»
Ընդդիմությունը հանդես է գալիս որպես հասարակության այն խնդիրների արտահայտողը, որոնք անտեսվում են իշխանական շրջանակների կողմից։ Հասարակության մեջ ընդդիմության առկայությունը կապված է հասարակության բազմազանության, տվյալ հասարակության դինամիկայի, շահերի և սկզբուքների բախման հետ։ Այն միշտ առաջ է քաշում ծրագրեր և ձգտում է հասնել դրանց իրականացմանը։ Արդյունքում կարող է խախտվել հասարակության միատարրությունը։ Հետևաբար, այն հասարակություններում, որտեղ կա ընդդիմություն, դժվար է լինում ձևավորել իշխանության կողմից առաջ քաշված մեկ միասնական նպատակ, քանի որ միշտ առաջանում է ընդդիմության պատասխան գործունեությամբ պայմանավորված կոնֆլիկտ։▼
▲Մրցակցային քաղաքական համակարգերում ընդդիմության չափավոր և խելամիտ գործունեությունը ողջունելի է և ապահովում է համակագի ճկունությունը։ Օրինակ՝ Մեծ Բրիտանիայում գոյություն ունի «Ձերդ գերազանցության ընդդիմություն» ինստիտուտը։[[Соловьев А.И. Политология: Политическая теория, политические технологии: Учебник для студентов вузов, М.: Аспект Пресс, 2000, стр 243]]
== Առաջացման պատճառներ ==
▲Այն միշտ առաջ է քաշում ծրագրեր և ձգտում է հասնել դրանց իրականացմանը։ Արդյունքում կարող է խախտվել հասարակության միատարրությունը։ Հետևաբար, այն հասարակություններում, որտեղ կա ընդդիմություն դժվար է լինում ձևավորել իշխանության կողմից առաջ քաշված մեկ միասնական նպատակ, քանի որ միշտ առաջանում է ընդդիմության պատասխան գործունեությամբ պայմանավորված կոնֆլիկտ։
Ընդդիմության ձևավորման պայմաններին մանրամասնորեն անդրադարձել է Ռոբերտ Դալն իր «Քաղաքական ընդդիմությունը Արևմտյան դեմոկրատիաներում» աշխատության մեջ։ Նա նշում էր, որ ընդդիմության ձևավորման համար անհրաժեշտ են հետևյալ յոթ պայմանները.
# Կառավարության նկատմամբ հասարակության մեջ առկա դժգոհության աստիճանը։ Կառավարության նկատմամաբ վստահության կամ նրանից դժգոհելու աստիճանը կապված է հասարակության մեջ շերտավորվածության աստիճանից։ Սովորաբար դժգոհությունը մեծ է, երբ բնակչության մեծամասնության կենսամակարդակը և սոցիալական վիճակը այնքան էլ լավ չէ։ Կառավարության նկատմամբ վերաբերմունքը դրական է հիմնականում այնպիսի պետություններում որտեղ գերակայում է միջին խավը։▼
▲ 1. Սահմանադրական կարգ և ընտրական համակարգ։ Ընդդիմություն կարող է առաջանալ միայն այնպիսի պետությունում, որտեղ կա ներկայացուցչական բազմազանություն։
▲ 2. Քաղաքական մշակույթի առանձնահատկություններ։ Քաղաքական մշակույթը նույնպես էական դեր է խաղում ընդդիմության ձևավորման հարցում, քանի որ միայն ընդդիմության նկատմամբ վստահության և դրական տրամադրվածության պարագայում այն կարող է գոյատևել։
▲ 3. Հասարակության մեջ հատուկ ենթամշակույթների գոյությունը։ Սա սովորաբար վերաբերում է բազմատարր հասարակություններին, երբ ընդդիմությունն արտահայտում է որևէ էթնիկական խմբի շահերը։
</ref>:
▲Կառավարության նկատմամաբ վստահության կամ նրանից դժգոհելու աստիճանը կապված է հասարակության մեջ շերտավորվածության աստիճանից։ Սովորաբար դժգոհությունը մեծ է, երբ բնակչության մեծամասնության կենսամակարդակը և սոցիալական վիճակը այնքան էլ լավ չէ։ Կառավարության նկատմամբ վերաբերմունքը դրական է հիմնականում այնպիսի պետություններում որտեղ գերակայում է միջին խավը։
▲ 5. Հասարակության մեջ սոցիալական և տնտեսական բաժանումը։ Սա տարբեր պետություններում կարող է տարբեր կերպ դրսևորվել։ Այսպես, կարող է լինել այնպես, որ տնտեսական հիմքը առաջացնի քաղաքական բախումներ և բաժանումներ։ Հնարավոր է նաև, որ սոցիալական և տնտեսական տարբերությունները համընկնեն քաղաքական հարցերի հետ։ Կարող է լինել նաև այնպես, որ այս տարբերությունները չլինեն առաջնային բախումների առաջացման հիմք։
▲ 6. Զանգվածային գիտակցության առանձնահատկություններ, որը պայմանավորված է ընդդիմություն-կառավարություն փոխհարաբերությունների բնույթով։
▲ 7. Հասարակության բևեռվածության աստիճանը։[[Dahl R. Political oppositions in Western Democracies, Yale University press, 1966]]
Ժամանակակից քաղաքագիտական գրականության մեջ չկա ընդհանուր մոտեցում քաղաքական ընդդիմության սահմանման վերաբերյալ։ Խնդիրը բարդանում է հիմնականում այն պատճառով, որ տերմինի իրավաբանական ամրագրումը բացակայում է։ Այսօր շատ երկրներում բացակայում են օրենքներ, որոնք կարգավորում են ընդդիմադիր քաղաքական ուժերի գործունեությունը։ Ընդդիմության մասին կարող են լինել հիշատակումներ, սակայն միայն այլ կոնցեպցիաների հետ հարաբերությունների առնչությամբ։
== Տարածված սահմանումներ ==
1. Քաղաքական ընդդիմությունը ակտիվ անհատների կազմակերպված խումբ է, որոնք միավորվում են ընդհանուր շահերի, արժեքների, նպատակների գիտակցումով և պայքարում են քաղաքական իշխող սուբյեկտների դեմ՝ պետական իշխանական համակարգում դոմինանատ դիրք զբաղեցնելու համար։[[Зеркин, Д.П. Политически конфликты и оппозиция, /Соц. Пол. жур/ n 5 , 1998]]
2. Ընդդիմությունը քաղաքական կյանքի սուբյեկտների (սոցիալական խմբեր, դասեր և այլն)դիմադրությունն է քաղաքական իշխանության դեմ, որը ներքին և արտաքին քաղաքականության մեջ չի իրականացնում իշխող սուբյեկտների որոշումները[[Василев В. А. Оппозиция как социальное явление /Соц. Пол. жур/ n 5 , 1996]]։
|