«Ոսկեղջյուր»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Նոր էջ «{{խմբագրում եմ|Armenmir}} {{Տեղեկաքարտ Ծոց |անվանում = Ոսկեղջյուր |բնագիր անվանում = {{lang-tr|Haliç}} |պատկեր =...»: |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Ծոց
|անվանում = Ոսկեղջյուր
Տող 43 ⟶ 42՝
|վիքիպահեստ = Haliç
}}
'''Ոսկեղջյուր''' ({{lang-tr|''Haliç''}}; {{lang-gr|''Κεράτιος Κόλπος''}}), նեղ կոր ծոց, որը թափվում է [[Բոսֆոր]]ի նեղուցը [[Մարմարա ծով]]ի հետ հատման վայրում: Հիմնականում գտնվում է [[Ստամբուլ]]ի տարածքում՝ բաժանելով քաղաքի եվրոպական հատվածը հյուսիսային և հարավային հատվածների: Ոսկեղջյուրի գետաբերանի մոտ ժամանակին եղել է [[Բյուզանդիոն]] գաղութը, որի տարածքում էլ հետագայում կառուցվեց [[Կոստանդնուպոլիս]] քաղաքը:
Ծոցի ափերին են գտնվում պատմական [[Գալաթա]], [[Ֆեներ]], [[Բլաքերնա]], [[Բալաթ]], [[Էյուպ]], [[Քասըմփաշա]] թաղամասերը: Միջնադարից սկսած այստեղ բնակվել են կոստանդնուպոլսի [[հրեաներ]] և իտալացի առևտրականներ: Բյուզանդական ժամանակաշրջանում Ոսկեղջյուրի հյուսիսային ափին գոյություն է ունեցել [[Ջենովայի հանրապետություն|Ջենովայի հանրապետությանը]] ենթակա գաղութ, իսկ օսմանյան ժամանակաշրջանում Ոսկեղջյուրը եղել է քաղաքի ֆինանսական և առևտրային հատվածի բաղկացուցիչ մասը:
[[պատկեր:Satellite Image of Istanbul.png|thumb|314px|left|[[ՆԱՍԱ]]-ի արբանյակային լուսանկարը կատարված [[2007]] թվականին: Ոսկեղջյուրը գնում է քաղաքի եվրոպական հատվածի խորքերը]]
19-րդ դարում ճանապարհորդները անվանել են ծոցը «քաղաքի գեղեցկագույն հատված», իսկ 20-րդ դարում տեղանքը աղտոտվել է արտաքին անկառավարելի միգրացիայի և արդյունաբերական զարգացման արդյունքում: Ներկայումս Ոսկեղջյուրի ափերին են գտնվում [[Ստամբուլ]]ի աղքատ թաղամասերը, հատկապես [[Ֆաթիհ]]ը, ինչպես նաև քաղաքի պատմական թաղամասերը և [[Սարայբուրնու]] թերակղզին:
== Անվան ստուգաբանություն ==
[[Ստրաբոն]]ը ծովածոցը անվանել է «Բյուզանդիայի եղջյուր»՝ նկատի ունենալով ծոցի ձևը: {{Քաղվածքի սկիզբ}}«Ծովածոցը, որը հոսում է բյուզանդացիների մոտով, հոսում է արևմտյան ուղղությամբ մոտավորապես 60 ստադիա՝ նմանվելով եղնիկի եղջյուրի: Այն ճյուղավորվում է մի քանի մասերի»<ref>{{книга|автор= [[Ստրաբոն]]|часть= |заглавие= Աշխարհագրություն: Գիրք VII|ответственный= |ссылка= http://ancientrome.ru/antlitr/t.htm?a=1267805880|место= М|издательство= «Ладомир»|год= 1994|том= |страниц= |страницы= |isbn=}}</ref>{{քաղվածքի ավարտ}}
Ոսկեղջյուրը ({{lang-he|Χρυσόκερας}}) անվանումը ծովածոցը ստացել է շատ ավելի ուշ, որը երևի թե կապված է առևտրական կարևորության հետ: Բացի [[հայերեն]]ից, [[ռուսերեն]]ից և [[անգլերեն]]ից, Ոսկեղջյուր անվանումը կիրառելի է նաև այլ լեզուներում. [[գերմաներեն]]ում՝ [[:de:Goldenes Horn|''Goldenes Horn'']], [[իտալերեն]]ում՝ [[:it:Corno d'Oro|''Corno d’Oro'']], [[ֆրանսերեն]]ում՝ [[:fr:Corne d'Or|''Corne d’Or'']], [[իսպաներեն]]ում՝ [[:es:Cuerno de Oro|''Cuerno de Oro'']]: Ոսկեղջյուրի ժամանակակից [[հունարեն]] անվանումը ունի ավելի չեզոք բնույթ՝ [[:el:Κεράτιος κόλπος|''Κεράτιος κόλπος'']]՝ «Եղջյուրի տեսք ունեցող ծոց», իսկ թուրքերեն՝ [[:tr:Haliç|''Haliç'']], որը թարգմանաբար ուղղակի նշանակում է ծոց:
== Կամուրջներ ==
Ոսկեղջյուրի վրա կառուցված են [[Գալաթայի կամուրջ]]ը, Գալաթայի հին կամուրջը (չի օգտագործվում), [[Աթաթուրքի կամուրջ]]ը, [[Հալիչ կամուրջ]]ը և [[Ոսկեղջյուրի կամուրջ]]ը:
=== Երկրաբանական պատմություն ===
Ծովածոցը [[Բոսֆոր]]ի հետ ենթադրաբար ձևավորվել է մ.թ.ա. 6000-ական թվականներին: Համաձայն [[սևծովյան ջրհեղեղի տեսություն|սևծովյան ջրհեղեղի տեսության]], [[Միջերկրական ծով]]ի ջրերի [[լիտոսֆերա]]յին ապարների [[դիսլոկացիա]]յի արդյունքում բարձրացել է [[Սև ծով]]ի մակարդակը: Արդյունքում էլ ձևավորվել են Ոսկեղջյուրը և [[Բոսֆոր]]ը<ref>{{статья|автор= Berilgen, M. M., Özaydın, I. K., and Edil, T. B. |заглавие= A case history: Dredging and Disposal of Golden Horn Sediments|ссылка= http://books.google.ru/books?id=iQhDe5OdyXkC&pg=PA324&lpg=PA324&dq=A+case+history:+Dredging+and+Disposal+of+Golden+Horn+Sediments&source=bl&ots=M-dYMfqnlj&sig=AFXRc2ejHRAjr2QZPnUHAudy7ac&hl=ru&sa=X&ei=Ku7yT6GuFqOg4gTrztDiCQ&ved=0CEIQ6AEwAA#v=onepage&q=A%20case%20history%3A%20Dredging%20and%20Disposal%20of%20Golden%20Horn%20Sediments&f=false|язык= en|издание= Geotechnics of High Water Content Materials|тип= |год= 2000|том= |номер= 1374|страницы= |doi= |issn=}}</ref>: Տարածքի առաջին բնակեցումը եղել է այս իրադարձություններից մոտ 1000 տարի ավելի վաղ<ref>{{статья|автор= Sengül Aydingün|заглавие= Early Neolithic discoveries at Istanbul|ссылка= http://www.antiquity.ac.uk/projgall/aydingun320/|язык= en|издание= Antiquity|тип= Квартальное обозрение мировой археологии|год= 2009|том= 83|номер= 320|страницы= |doi= |issn=}}</ref>:
=== Ջրագրություն ===
[[պատկեր:Istanbul.Süleymaniye01.JPG|thumb|314px|[[Սուլեյմանիե մզկիթ]]ը նկարված Ոսկեղջյուրից]]
Ոսկեղջյուրը իր տեսքով հիշեցնում է գետ, որը ունի մոտ 8 կիլոմետր երկարություն և 90- 700 Մետր լայնություն: Հիմնականում սնվում է Ալիբեյ սու և Քյագըթհանե սու վտակներով<ref>{{книга|автор= John Freely|часть= The Strait and the City|заглавие= Istanbul: The Imperial City|ответственный= |ссылка= |место= London|издательство= Penguin Books|год= 1998|том= |страниц= |страницы= 3|isbn=978-0-14-192605-6}}</ref>: Դրանք գտնվում են ծովածոցի «ակունք»ի մոտ [[Քյագըթհանե]] և [[Էյուպ]] թաղամասերի մոտ: Օսմանյան ժամանակաշրջանում տեղանքը կոչվել է «Եվրոպայի քաղցրահամ ջրեր» և հանդիսացել են հանգստի գոտի <ref>{{книга|автор= Базили К. М.|часть= Глава X|заглавие= Очерки Константинополя|ответственный= |ссылка= http://books.google.ru/books?id=bTEpAAAAYAAJ&printsec=titlepage&hl=ru&source=gbs_summary_r&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|место= СПб|издательство= Типография Н. Греча|год= 1835|том= |страниц= |страницы= 220|isbn=}}</ref>:
[[Էյուպ]]ից դեպի հարավ ծովածոցը նավարկելի է, ունի մի քանի նավամատույց և չորս կամուրջ<ref>{{книга|автор= De Amicis, Edmondo|часть= Galata|заглавие= Constantinople (1878)|ответственный= |ссылка= http://archive.org/details/constantinople00deam|место= New York and London|издательство= G. P. Putnam's Sons|год= 1894|том= |страниц= 326|страницы= 60|isbn=}}</ref>: Գետաբերանի մոտ Ոսկեղջյուրը ունի մաքսիմալ 40 մետր խորություն:
Ծովածոցի ափերը թեք են, որոնց թիկունքը պատված են ցածր բլուրներով: Հարավային ափերի բլուրները ունեն 40- 60 մետր բարձրություն ([[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] լեգենդար յոթ բլուրները), իսկ հյուսիսային ափի բլուրները՝ 80 մետր: [[Բոսֆոր]]ի և Ոսկեղջյուրի պայմանական սահմանագիծը համարվում է [[Գալաթայի կամուրջ]]ը:
[[Բոսֆոր]]ի նման, ծոցը ունի ջրի երկու ընդգծված շերտ: Ստորին շերտի ջրերը գալիս են [[Մարմարա ծով]]ից: Գետաբերանի մոտ ջրի աղիությունը հասնում է 36 պրոմիլլեի: Ջրի վերին շերտը գալիս է [[Սև ծով]]ից: Շերտի աղիությունը մոտ է [[Բոսֆոր]]ի ցուցանիշին՝ 16- 21 պրոմիլե<ref>{{статья|автор= S. Albayrak, N. Balkis, H. Balkis, A. Zenetos, A. Kurin, S. Ü. Karhan,
S. A Lar, M. Balci|заглавие= Golden Horn Estuary: Description of the ecosystem and an attempt
to assess its ecological quality status using various classification metrics|ссылка= http://www.medit-mar-sc.net/files/201011/25-131635408_MMS_v11n2_ALBAYRAK.pdf|язык= en|издание= Mediterranean Marine Science|тип= научный журнал|год= 2010|том= |номер= 2 (11)|страницы= 295-313|doi= |issn=}}</ref>:
== Պատկերասրահ ==
<center>
<gallery>
Image:View of the Seraglio Point from Pera.jpg
Image:A scene of daily life on the Golden Horn.jpg
Image:Ivan Constantinovich Aivazovsky - Dusk on the Golden Horn.JPG|[[Հովհաննես Այվազովսկի]] «Մայրամուտը Ոսկեղջյուրի վրա»: 1845 թվական
Image:DSC04811 Istanbul - Vista del fondo del Corno d'Oro dal café Loti di Eyüp - Foto G. Dall'Orto 30-5-2006.jpg|Բահրիյե կղզիներից մեկը
</gallery>
</center>
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://guide.turkey.su/Istanbul/guide127-131003.html Հալիչ կամ Ոսկեղջյուր]
* [http://wikimapia.org/#y=41037024&x=28948889&z=14&l=0&m=a Ոսկեղջյուրը WikiMAPIA-ում]
* [http://harita.yandex.com.tr/?text=T%C3%BCrkiye%2C%20%C4%B0stanbul%2C%20Beykoz%2C%20Anadolu%20Hisar%C4%B1&sll=29.067102%2C41.083388&ll=29.096718%2C41.052812&spn=0.234833%2C0.049900&z=12&l=map%2Csta%2Cstv&ol=stv&oll=29.03317564%2C41.04653646&oid=&ost=dir%3A234.57246155043194%2C-0.3993179251983309~spn%3A90%2C53.93142886574029 Ոսկեղջյուրի համայնպատկերը]
{{Արտաքին հղումներ}}
| |||