«Հունաստանի թագավորություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ →‎Օտտո թագավորի գահակալությունը (1833–1863): clean up, փոխարինվեց: ): → )։ oգտվելով ԱՎԲ
Տող 63.
Առանց որև խիստ դժավարության հանդիպելու, թուրքերը [[1453|1453 թվականին]] անցան [[Ոսկեղջյուր]] նավահանգստային քաղաքը և գրավեցին [[Կոստանդնուպոլիս]]ը: Դրանից հետո թուրքերը շարժվեցին հյուսիս` դեպի Հունաստան և [[1458|1458 թվականին]] նվաճեցին բյուզանդական Հունաստանի մայրաքաղաք [[Աթենք]]ը: 1460 թվականին թուրքերը ամբողջապես գրավեցին [[Պելոպոնես]]ը: Առիթից օգտվեցին նաև իտալիկները։ Նույն շրջանում վենետիկցիները և ջենովացիները գրավեցին հունական որոշ փոքր կղզիներ և բռնակցեցին Լատինական կայսրությանը։
 
Սակայն [[1500|1500 թվականին]] իտալական բոլոր հողերը հանձնվեցին [[Օսմանյան Թուրքիա]]յին: Այս շրջանում Բալկանյան որոշ պետություններում սկսվեցին պարտիզանական շարժումներ՝ թուրքական զավթիչների դեպդեմ կռվելու համար։
 
Հիանալի օրինակ էր [[Բուլղարիա]]յում բռնկված պարտիզանական շարժումը<ref>Kenneth Scott Latourette, '' Christianity in a Revolutionary Age, II: The Nineteenth Century in Europe: The Protestant and Eastern Churches.'' (1959) 2: 479-481</ref>:
 
Թուրքական նվաճումները շարունակվեցին նաև [[16-րդ դար]]ում: 1571 թվականին ընկավ [[Կիպրոս (կղզի)|Կիպրոսը]]: Թուրքերը փորձ կատարեցին գրավել նաև [[Կրետե|Կրետե կղզին]], որը գտնվում էր վենետիկցիների տիրապետության տակ, սակայսակայն չստացվեց։ Կրետեն և Հոնիական կղզիները Թուրքիային հանձնվեց միայն [[1670|1670 թվականին]]:
 
[[18–րդ դար|18-րդ դարում]] թուրքական տիրապետության տակ գտնվող եվրոպական պետություններում բռնկվեց անկախության պատերազմ։ [[1821|1821 թվականին]] տեղի ունեցավ հույների վճռական ապստամբությունը [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրության]] դեմ։ Պայքարը գնալով ահագնանում էր։ Հունաստան էին գալիս բազում կամավորներ։ Նրանց թվամ էր անգլիացի մեծ բանաստեղծ և մարդասեր [[Ջորջ Բայրոն]]ը։ Հույները հասան հաջողության, երբ ի պաշտպանություն նրանց հանդես եկան [[Միացյալ Թագավորություն]]ը, [[Ռուսաստան]], և [[Ֆրանսիա]]ն։ 1830 թվականին առաջին երկիրը՝ Միացյալ Թագավորությունը, ճանաչեց Հունաստանի անկախությունը։ Դրան հաջորդեցին նաև [[Ռուսական կայսրություն]]ը, [[Ֆրանսիա]]ն, [[Գերմանիա]]ն և [[Պորտուգալիա]]ն:
 
[[1832|1832 թվականին]] Հունաստանը հռչակվեց թագավորություն։ Մեծ տերությունները ընտրություն կատարեցին Հունաստանի առաջին գահակալողի հետ կապված և Հունաստանի առաջին թագավոր ընտրվեց [[Բավարիա]]յի թագավոր Օտտոն։ Հունաստանի գահի մյուս ժառանգորդը պորտուգալական ծագմամբ Պեդրոն էր, ով իշխանում էր [[Բրազիլիա]]յում:
Տող 76.
=== Օտտո թագավորի գահակալությունը (1833–1863) ===
[[պատկեր:Otto_of_Greece_II.jpg|մինի|աջից|210px|Հունաստանի թագավոր Օտտոն]]
Օտտոն եղել է Հունաստանի թագավորության առաջին թագավորը, որը եղել է ազգությամբ բավարացի։ Նա կառավարել է [[Հունաստան]]ում մոտ 30 տարի։ [[Գերմանիա|Գերմանական]] ծագմամբ այս թագավորը իր կառավարման տարիներին [[Հունաստան]]ում ստեղծեց հիերարխիկ կառավարություն, որը բնորոշ էր միայն գերմանացիներին։ Գերմանացի թագավորը [[Հունաստան]]ը կառավարում էր խիստ բռնապետական կարգերով։ Այս ու հանդերձԱյսուհանդերձ, Օտտոն մեծ ներդորում է ունեցել նորանկախ [[Հունաստան]]ի թագավորության զարգացման գործում։ Նրա օրոք ստեղծվեց հունական բանակը, արդարադատության համակարգը և կրթական համակարգը։ Նա ցանկանում էր Հունաստանը զարգացնել մեծ տերությունների օրինակով, սակայն Օտտոյի վարչակարգը չընդունվեց հույն ժողովրդի կողմից։ Հունական արքունիքում բարձր պաշտոններ զբաղեցրեցին գերմանացիները և այլ եվրոպացիները։ Բացի այդ, Օտտոն չընդունվեց հույների կողմից այն պատճառով, որ դավանում էր կաթոլիկ քրիստոնեություն։ Բավարական կառավարությունը Հունաստանի թագավորությունում շարունակվեց մինչև [[1837|1837 թվականը]], երբ [[Միացյալ Թագավորություն|Միացյալ Թագավորության]] և [[Ֆրանսիա]]յի պնդմամբ գերմանացի նախարարները պաշտոնազրկվեցին և նրանց փոխարինեցին հույն պաշտոնյաները։ Սակայն նորանկախ երկիրը դեռ չուներ [[սահմանադրություն]] և [[Օրենսդիր իշխանություն|օրենսդիր կառավարություն]]: Հունաստանի դժգոհությունները վերաճեց մինչև ապստամբություն։ [[Աթենք]]ում հույները մեծ ապստամբություն բարձրացրեցին, որի արդյունքում [[1843|1843 թվականին]] Օտտո I-ը իր իրավունքները սահմանափակեց սահմանադրությամբ և հրավիրեց խորհրդարան ([[հունարեն]]՝ κοινοβούλιο)։
 
[[Հունաստան]]ը բացարձակ միապետությունից դարձավ սահմանադրական միապետություն։ Նոր սահմանադրության արդյունքերի համաձայն ստեղծվեց երկպալատ [[խորհրդարան]]: Երկպալատ խորհրդարանը կազմված էր կոնգրեսից և սենատից։ Խորհրդարանի ղեկավարները ընտրվեցին [[Հունաստան]]ի անկախության պատերազմում [[թուրքեր]]ի դեմ կռվողներից, որոնց մի մասը շնորհվեց նաև Հունաստանի ազգային հերոսի շքանշան։
Տող 82.
[[19-րդ դար]]ում հունական քաղաքականության մեջ գերակշռում էր ազգային հարցը։ Հույները երազում էին ստեղծել անկախ պետություն, որը կտարբերվեր մասամբ անկախ Բյուզանդական Հունաստանից<ref>Maria Christina Chatziioannou, "Relations between the state and the private sphere: speculation and corruption in nineteenth-century Greece 1." ''Mediterranean Historical Review'' 23#1 (2008): 1-14.</ref>:
 
Ի վերջո, [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնոպոլիսը]] և [[Աթենք]]ը անցան հունական իշխանությունների կառավարության ներքո։ Որոշ ժամանակ անց, հունակա նհունական տիրապետությունը տարածվեց նաև այլ հունաբնակ տարածքներում՝ մասնավորապես [[Կրետե]]ում, [[Թրակիա]]յում և [[Մակեդոնիա (Հունաստան)|Մակեդոնիայի]] մի շարք հատվածներում։
 
1853-1856 թվականներին տեղի ունեցած ռազմական հակամարտություն մի կողմից՝ [[Ռուսաստան]]ի, մյուս կողմից՝ [[Միացյալ Թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայի]], [[Ֆրանսիա]]յի, [[Թուրքիա]]յի և [[Սարդինիայի թագավորություն|Սարդինիայի]] կոալիցիայի միջև՝ [[Մերձավոր Արևելք]]ում գերիշխանության համար։ Ռազմական գործողությունները գլխավորապես ընթացել են [[Ղրիմ|Ղրիմի թերակղզում]] և հարևան շրջաններում, ինչպես նաև՝ [[Բալկանյան թերակղզի|Բալկանյան թերակղզում]], [[Բալթիկ ծով|Բալթիկ]] և [[Սպիտակ ծով]]երում, [[Հեռավոր Արևելք]]ում<ref>Zorka Parvanova, "Crete and Macedonia Between National Ideals and Geopolitics (1878–1913)." ''Etudes balkaniques'' 1 (2015): 87-107.</ref>։
Տող 90.
Բալկանյան ճակատում Հունաստանի դեմ մեծապես կռվում էր [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան Թուրքիան]]: Գնալով Հունաստանում նվազեց եվրոպական պետությունների ներդրումը, որը դուր չէր գալիս բավարացի թագավորին։ Օտտոն շարունակում էր միջամտել կառավարության գործերին։
 
[[1862|1862 թվականին]] վարչապետ Ծովակալ Կոնստանտին Կանարիսին ազատեց իր պաշտոնից, որն էլ պատճառ դարձավ վերջինին երկրից դուրս գալու համար։ Հույները խնդրագիր ներկայացրեցին բրիտանական կառավարությունը, որտեղ խնդրեցին Հունաստան կառավարելու ուղարկել [[Վիկտորիա (այլ կիրառումներ)|Վիկտորիա]] թագավորի որդուն՝ արքայազն Ալֆրեդին։ Նրանք պատճառ ներկայացրեցին այն, որ իրենիրենց թագավորի վատ կառավարության շնորհիվ Հունաստանը չի հասնում մեծ նվաճումների։ ԲրիտանացիԲրիտանիայի թագուհին հրաժարվեց ուղարկել իր որդուն Հունաստան, սակայն Հունաստան ուղարկեց դանիացի իշխան Գեորգիոս I-ին։ Գեորգիոսը ընդունեց սահամնադրության օրենքները և ավելին՝ կրոնափոխ լինելով դարձավ հույն ուղղափառ եկեղեցու հետևորդ։ Որպես պարգև, բրիտանամետ թագավորը [[Միացյալ Թագավորություն|Միացյալ Թագավորությանը]] զիջեց [[Հոնիական կղզիներ]]ը: Արդյունքում Հունաստանում տեղի ունեցավ իշխանափոխություն։
 
=== Գեորգիոս I-ը` Հունաստանի թագավոր (1864–1913) ===