«Կապիտալ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ հ․ 5, էջ 254 oգտվելով ԱՎԲ
→‎Պատմություն: Կատարվել են լեզվական մանր շտկումներ։
Տող 4.
Կապիտալի ծագման պատմական նախադրյալներն են ապրանքային [[արտադրություն]]ը, [[ապրանքաշրջանառություն|ապրանքաշրջանառության]] ու առևտրի զարգացումը։ Այն առաջանում է կապիտալի նախասկզբնական կուտակման կամ [[ֆեոդալիզմ]]ից կապիտալիզմին անցնելու շրջանում, երբ, միլիոնավոր մանր արտադրողների ունեզրկման հետևանքով [[աշխատուժ]]ը դառնում է ապրանք, և ձևավորվում են [[պրոլետարիատ]]ն ու [[բուրժուազիա]]ն։ [[Բանվոր]]ները, այլ գոյամիջոց չունենալով, հարկադրված իրենց աշխատուժը վաճառում են կապիտալիստին։ Վերջինս արտադրության պրոցեսում միավորում է շուկայում գնած ապրանքները՝ աշխատուժն ու [[արտադրամիջոցներ]]ը, և արտադրության պրոցեսում դրանց արտադրողական սպառումից, նորաստեղծ [[ապրանք]]ի իրացումից հետո ստանում է կանխավճարված կապիտալից մեծ արժեք՝ հավելյալ արժեք։
 
Կապիտալի ընդհանրական [[բանաձև]]ն է՝ Փ—Ա—Փ', որտեղ Փ-ն փողն է, Ա-ն՝ [[ապրանք]]ը, Փ'=Փ+ΔՓ-ն՝ կանխավճարված [[փող]]ի և որոշ աճի՝ հավելյալ արժեքի, գումարն է։ Իմպերիալիզմի փուլում կապիտալիստական արտադրության շարժառիթ է դառնում մենաշնորհային շահույթի ստացումը։ Կապիտալը Մարքսը բացահայտեց կապիտալի երկու մասերի՝ հաստատուն և փոփոխուն կապիտալների միջև եղած որակական տարբերությունները։ Հաստատուն կապիտալը (C) ծախսվում է արտադրամիջոցներ ձեռք բերելու համար։ Վերջինիս արժեքը [[բանվոր]]ի կոնկրետ աշխատանքով փոխանցվում է նորաստեղծ արդյունքին և չի փոխում իր մեծությունը, նոր արժեք չի ստեղծում։ [[Փոփոխուն կապիտալ]]ը (V) ծախսվում է աշխատուժ գնելու համար, վճարվում է որպես [[աշխատավարձ]] և բանվորի հավելյալ աշխատաժամանակում ստեղծած հավելյալ արժեքի (m) աղբյուրն է։ Կապիտալի ինքնաճումը տեղի է ունենում կապիտալի պտույւոիպտույտի և կապիտալի շրջապտույտի պրոցեսում։ Ուսումնասիրելով վերջինս՝ Մարքսը գիտականորեն հիմնավորեց կապիտալի բաժանումը (ըստ պատրաստի ապրանքի արժեքի փոխանցման եղանակի) հիմնականի և շրջանառուի։ Կապիտալի պտույտի պրոցեսում նրա մի մասը մշտապես գտնվում Է ապրանքային և դրամական ձևերում։ Կապիտալի այդ մասերի առանձնացումը հանգեցնումհանգում Է առևտրական կապիտափկապիտալի և փոխատվական կապիտալի ձևավորման, որոնք առևտրական շահույթի և տոկոսի ձևով իրենց տերերին տալիս են արտադրության պրոցեսում ստեղծված հավելյալ արժեքի մի մասը։
 
Մեծ չափերի շահույթ ստանալու համար կապիտալիստները հավելյալ արժեքի մի մասը կուտակում են, որն ուղեկցվում Է կապիտափկապիտալի համակենտրոնացմանամակենտրոնացման և կապիտափկապիտալի կենտրոնացման աճով, արտադրության կենտրոնացման բարձր աստիճանում՝ կապիտալիստական մոնոպոլիաներիմենաշնորհների առաջացմամբ։ Զարգացնելով հավելյալ արժեքի մարքսյան տեսությունը՝ [[Վլադիմիր Լենին|Վ. Լենին]]ը բացահայտեց ֆինանսական կապիտափկապիտալի Էությունը։ [[Կապիտալիզմ]]ի վերացման և արտադրամիջոցների սոցիալիստական սեփականության պայմաններում կապիտալը, որպես տնտ.տնտեսական կատեգորիա, դադարում Է գոյություն ունենալ։
 
== Գրականություն ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Կապիտալ» էջից