Վիքիպեդիա

«Բջջակորիզ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
չ clean up, replaced: Image: → Պատկեր: using AWB
Տող 1.
'''Բջջակորիզը''' կամ '''կորիզը''' բջջի կարևոր կառուցվածքային մասն է, որտեղ պահպանվում, վերարտադրվում և հաջորդ սերնդին է փոխանցվում ժառանգական ինֆորմացիան: Բջջակորիզը համարվում է նաև բջջում նյութափոխանակության կարգավորման և բոլոր [[օրգանոիդ]]ների կենսագործունեության հսկողության կենտրոն:<ref name="ReferenceA"> Կենսաբանություն, հեղինակ Սիսակյան, էջ 24-25 </ref>
 
{{Տեղեկաքարտ Օրգանոիդ
Տող 13.
'''[[Պատկեր:biological cell.svg|thumb|right|250px|<br/>
(1) [[Կորիզակ]]<br />
(2) [['''Բջջակորիզ]]'''<br />
(3) [[Ռիբոսոմ]] <br />
(4) [[Ներառուկ]]<br />
Տող 24.
(11) [[Ցիտոպլազմա]]<br />
(12) [[Լիզոսոմ]]<br />
(13) [[Ցետրիոլ]]<br />]]
 
==Հայտնագործումը==
 
Հավանաբար բջջակորիզի հնագույն նկարագրությունը [[Անտոնի Վան Լևենհուկ]]ինն ([[1632]]-[[1723]]) է, ով [[1719]] թ. ուսումնասիրելով սաղմոն ձկան [[էրիթրոցիտ]]ները նկարագրեց նաև այդ բջիջների կորիզները: Ի տարբերություն [[կաթնասուն]]ների [[էրիթրոցիտ]]ների, ձկների [[էրիթրոցիտ]]ները պահպանում են կորիզները: Ավելի մանրակրկիտ նկարագրություն տվեց բուսական [[բջիջ]]ները ուսումնասիրող շոտլանդացի գիտնական Ռոբերտ Բրաունը [[1831]] թ., իսկ կենդանական [[բջիջ]]ներում կորիզներն առաջին անգամ նկարագրեց Թեոդոր Շվանը [[1838]] թ.: §Կորիզ¦ [[հունարեն]]-§Կարիոն¦, [[լատիներեն]]-§նուկլեուս¦, այդտեղից էլ կորիզի [[անգլերեն]] անվանումը` §nucleus¦:<ref> name="ReferenceB">Կենսաբանություն, հեղինակ Տիգրան Թանգամյան, էջ 54-56 </ref>
[[File:Leeuwenhoek1719RedBloodCells.jpg|thumb|left|upright=1.5|Բջջակորիզի հնագույն նկարագրությունը Անտոնի Վան Լևենհուկի կողմից, 1719 թ..]]
 
Տող 35.
Սովորաբար կորիզը կլոր է կամ օվալաձև, բայց լինում են և այլ ձևերի` խոզանակաձև, ճյուղավոր, մատնոցանման, ձողաձև, հատվածավոր և այլն: Կորիզների չափերը, ձևը կախված են [[բջիջ]]ների չափերից ու ձևերից: Սովորաբար կորիզը կազմում է բջջի 20%-ը:
[[Բջիջ]]ների մեծ մասն ունի մեկ կորիզ, բայց կան և մեկից ավելի, նույնիսկ բազմաթիվ կորիզներ պարունակող բջիջներ: Բջիջները բազմակորիզ են. օրինակ` ստորակարգ ձևերի մոտ, [[լյարդ]]ում, [[ողնուղեղ]]ում, [[մկան]]ներում, [[ողնաշարավոր]]ների շարակցական [[հյուսվածք]]ում:
Սովորական մանրադիտակով բջջակորիզը երևում է որպես մի բուշտ, որում առանձնանում է [[կորիզակ]]ը: Առանձին դեպքերում պատահում են բջիջներ, իրենց բնույթով և ֆունկցիայով երկու կորիզներով` մեծ կամ մակրոնուկլեուս և փոքր կամ միկրոնուկլեուս: Հայտնի են նաև կորիզազրկվող բջիջներ. օրինակ` [[կաթնասուն]]ների [[էրիթրոցիտ]]ները, որոնք իրենց զարգազման ընթացքում կորցնում են կորիզը: <ref> Ընդհանուր Կենսաբանություն, հեղինակ Նադեժդա Բեգլարյան, էջ 110-111 </ref>
Կորիզը կազմված է չորս հիմնական մասերից`
 
* [[Կորիզաթաղանթ]]
* [[Կորիզանյութ]] կամ [[Կորիզանյութ|Կարիոպլազմա]]
* [[Կորիզակ]]
* [[Քրոմոսոմ|Քրոմատին]]
[[ImageՊատկեր:Micrograph of a cell nucleus.png|thumb|left|200px|Կորիզը էլեկտրոնային մանրադիտակի տակ, մուգ մասը կորիզակն է:
]]
 
Տող 90.
| align="left" |Շարակցական հյուսվածքի || Մեկից ավելի
|}
 
 
==Բաղադրությունը==
Տող 102 ⟶ 101՝
* [[Կալցիում]]
* [[Մագնեզիում]]
Բջջի գրեթե ամբողջ [[ԴՆԹ]]-ն` 99%, կենտրոնացված է կորիզում, որտեղ նա սպիտակուցների հետ առաջացնում է բարդ միացություն` դեզօքսիռիբոնուկլեոպրոտեիդ:<ref> Կենսաբանություն, հեղինակ Սիսակյան, էջ 24-25 <name="ReferenceA"/ref>
 
==Ֆունկցիաները==
Տող 113 ⟶ 112՝
* Կորիզակում տեղի է ունենում [[ռիբոսոմ]]ների մեծ և փոքր մասերի ձևավորում
* Կարգավորում է բջջի [[օրգանոիդ]]ների քանակը
* Ապահովում է միաբջիջ օրգանիզմների շարժունակությունը:<ref> Կենսաբանություն, հեղինակ Տիգրան Թանգամյան, էջ 54-56 <name="ReferenceB"/ref>
 
==Աղբյուրներ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Բջջակորիզ» էջից