«Քարոզ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
չ clean up, փոխարինվեց: է: → է։ (3), բ: → բ։ (3), ը: → ը։ (10), թ: → թ։, լ: → լ։ (2), մ: → մ։ (3), ն: → ն։ (7), ջ: → ջ։ (2), վ: → վ։ (5), տ: → տ։ ( oգտվելով [[Վիքիպեդիա:Ավտո...
Տող 2.
[[Պատկեր:Bloch-SermonOnTheMount.jpg|մինի|աջից]]
 
'''Քարոզ''', [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեական]] հավատի ուսուցման և տարածման միջոց, կրոնադավանական, բարոյախրատական պատվիրանների հրապարակային ուսուցում, խրատ:խրատ։ Քարոզ է կոչվում նաև եկեղեցու բեմից հոգևորականի՝ ժողովրդին ուղղված խոսքը:խոսքը։
 
Լայն առումով վաղքրիստոնեական լեզվում հասկացվել են նաև հավատացյալներին և քրիստոնյա առաջին համայնքներին ուղղված թղթերը, ավելի ուշ՝ ճառերը:ճառերը։
 
== Քարոզի առանձնահատկությունները ==
Թեմատիկ առումով թղթերից և ճառերից քարոզը տարբերվում է նրանով, որ ավելի շատ նվիրված է ոչ թե կրոնադավանական զանազան հարցերի արծարծմանն ու բացատրությանը, այլ՝ այդ հասկացությունների միջոցով ունկնդրի և ընթերցողի վրա ներազդելուն՝ նրան մղելով ապրել քրիստոնյա հավատով և բարոյականությամբ:բարոյականությամբ։
 
Քարոզը, ունենալով ընդհանուր ճանաչողական, մեկնողական, ջատագովական և ներբողային բնույթ, հիմնականում բարոյադաստիարակչական է:է։
 
Քարոզի ժամանակ քրիստոնեական հիմնական հավատալիքները՝ Սուրբ Երրորդություն, [[Քրիստոս]]ի Աստվածություն, Մարդեղություն, Փրկագործություն ևն, փոխանցվում են ժողովրդին ոչ թե դավանաբանական խրթին բանաձևումներով, այլ՝ բարոյական սկզբունքների հետ ընդելուզված ձևով:ձևով։ Քրիստոնեական քարոզի առարկան Քրիստոսի քարոզած խոսքերն ու ճշմարտություններն են, որոնք ուղղակի, անմիջական աղերս ունեն մարդկանց առօրյա կյանքի, ապրելակերպի, գործերի և փոխհարաբերությունների հետ:հետ։
 
Քարոզխոսության բարձրագույն նպատակը Քրիստոսի անձի և գործի մշտնջենական վերակենդանացումն է եկեղեցու հավատացյալների գիտակցության և կյանքի մեջ:մեջ։
 
== Քարոզի պատմությունը ==
 
Քարոզի կարևորությունը, անհատի ու հասարակության վրա ունեցած ներազդեցությունը շեշտվում է դեռևս [[Հին կտակարան]]ում, իսկ [[Նոր Կտակարան|Նոր կտակարան]]ում թե՛ [[Հովհաննես Մկրտիչ|Հովհաննես Մկրտչի]], թե՛ Քրիստոսի և թե՛ [[առաքյալներ]]ի գործունեությունն սկսվում է քարոզով:քարոզով։ Առաքյալներին պատվիրելով տարածել նոր վարդապետությունը՝ Հիսուսն ասում է. «Գնացե՛ք ամբողջ աշխարհով մեկ և քարոզեցեք Ավետարանը բոլոր մարդկանց» (Մարկ. 16.15):։
 
Քարոզությունը Քրիստոսի առաքելության տարածման գլխավոր միջոցն է:է։ Քանի որ առաքյալների գործունեությունն սկսվել է քարոզությամբ, քրիստոնեության վաղ շրջանում ավետարանելը և քարոզելը նույնացվել է ու միմյանց համարժեք ներկայացվել:ներկայացվել։ Հետագայում քարոզի գործառնական նշանակությունը փոխվել է:է։ Եթե սկզբնական շրջանում այն ծառայել է ավետարանական քարոզչությանը, քրիստոնեության տարածմանն ու ամրապնդմանը, ապա ավելի ուշ՝ քրիստոնեական գաղափարների, արժեքների և բարոյականության անխաթար պահպանմանը, այսինքն՝ ավետարանելուն փոխարինել է ավետարանված գաղափարներին հետևելու քարոզությունը:քարոզությունը։ Եթե ավետարանելը ծառայում է նոր կրոնի տարածմանը, անհատական և հաս. գիտակցության հեղաբեկմանը, ապա քարոզը՝ ընդունված հոգևոր-բարոյական նորմերից չշեղվելուն (որն իրականացվում է հրապարակախոս. ներազդման միջոցով):։
 
Քարոզը և Քրիստոսի խոսքի տարածումը, սկսած առաքելական շրջանից, եկեղեցու հովիվների կյանքի և գործունեության կարևոր տեղն է գրավում:գրավում։ Քարոզությունը առաքյալներից և առաքելական հայրերից փոխանցվել է Ընդհանրական եկեղեցու հայրերին, և քարոզը դարձել է հեթանոսության դեմ մղվող պայքարում քրիստոնեության գլխավոր զենքը:զենքը։ Եկեղեցու առաջին չորս դարերի հայրերը հռչակվել են իրենց կենդանիքարոզխոսությամբ, որը հիմնականում կրել է ջատագովական բնույթ:բնույթ։ Քարոզի ներգործուն ուժը և թողած տպավորությունը լավագույնս արտահայտվել է Ընդհանրական եկեղեցու հռչակավոր հայրերից [[Հովհան Ոսկեբերան]]ին տրված «Ոսկեբերան» բնորոշման մեջ:մեջ։
 
== Քարոզը Հայոց եկեղեցում ==
Քարոզն իր գործուն ազդեցությունն է ունեցել նաև հայոց կյանքում, մեծ կարևորություն և նշանակություն ստացել [[Հայ Եկեղեցի|Հայ եկեղեցում]]: Հայոց դարձը սկսվել է քարոզությամբ:քարոզությամբ։ [[Գրիգոր Ա Լուսավորիչ]]ը [[Խոր վիրապ]]ից ելնելուց հետո իր քարոզությամբ ժողովրդին նախապատրաստել է քրիստոնեության ընդունմանը:ընդունմանը։ Գրիգոր Ա Լուսավորիչով սկիզբ առած հայկական քարոզխոսությունն իրենց հովվական և ուսուցողական գործունեությամբ շարունակել են Հայ եկեղեցու հայրերը ([[Ներսես Ա Մեծ]], [[Մեսրոպ Մաշտոց]], [[Սահակ Ա Պարթև]], [[Հովհաննես Ա Մանդակունի]], [[Հովհաննես Գ Օձնեցի]], [[Ներսես Շնորհալի]], [[Ներսես Լամբրոնացի]], [[Եսայի Նչեցի]], [[Հովհան Որոտնեցի]], [[Գրիգոր Տաթևացի]], [[Մաղաքիա Օրմանյան]], [[Եղիշե Դուրյան]] և ուրիշներ), որոնք նաև իրենց ժամանակի մեծագույն քարոզիչներն են եղել:եղել։
 
Քարոզխոսությունն այնքան է կարևորվել, որ Գրիգոր Տաթևացին այն ավելի հեղինակավոր դարձնելու նախապայման է համարել վարդապետական իշխանություն ունենալը:ունենալը։ Վարդապետական և ծայրագույն վարդապետական գավազանի տվչությունը, որպես նշան ուսուցողական, քարոզչական իշխանության, խորհրդանշում է Հայ եկեղեցում քարոզխոսության կարևորությունն ու արժեքը:արժեքը։
 
== Քարոզի կառուցվածքը և բովանդակությունը==
Քարոզի կառուցվածքին, ունեցած նշանակությանը, դերին ու ազդեցությանն անդրադարձել է Գրիգոր Տաթևացին իր «Վասն մեղաց լեզուի» և «Վասն երկրագործաց» քարոզներում, որոնցից առաջինը նվիրված է քարոզի մատուցման կերպին ու միջոցներին, երկրորդը՝ կառուցվածքին:կառուցվածքին։ Նա քարոզի ժանրային կառուցվածքը բաժանել է հինգ մասի՝ ''բնաբան, նախերգան, քարոզ, հորդորակ և օրհնություն'': Քարոզը ասվում է բարձր տեղից, ըստ Սուրբ Գրքի՝ «պարիսպների գլխից» (Առակ. 1.21):։ Ժողովրդից վեր մի կետից քարոզելու գաղափարն իր արտահայտությունն է գտել նաև եկեղեցու ընդհանուր կառուցվածքում:կառուցվածքում։ Եկեղեցու բեմը, որի բարձրությունից քարոզում է քահանան, համաձայն քրիստ. խորհրդաբանության, միջանկյալ տեղ է գրավում երկնքի ու երկրի միջև:միջև։ Աստվածաշնչում շեշտվում է նաև, որ քարոզը պետք է լինի հրապարակային:հրապարակային։ Դրա լավագույն օրինակը «Լեռան քարոզն» է (Մատթ. 5.1–12), որը նաև կոչվում է «փոքր Ավետարան», իսկ [[Խրիմյան Հայրիկ]]ի խոսքերով՝ «մարգարիտ Արքայության երկնից», և խտացված ձևով բովանդակում է քարոզած ճշմարտությունների բուն կորիզը:կորիզը։ Ըստ [[Պողոս առաքյալ]]ի, քարոզը բխում է ոչ թե մարդկային կամեցողությունից կամ իմաստությունից, այլ՝ «աստվածային Սուրբ Հոգուց», և պետք է ասվի Սուրբ Հոգու զորությամբ ու վարդապետությամբ (Ա Կորնթ. 2.3–5, 11–14):։
 
Քարոզը հիմնվում է Աստվածաշնչի, մասնավորապես՝ Նոր կտակարանի վրա:վրա։ Սուրբ Գրքի ընթերցումից հետո քարոզիչը բեմ է բարձրանում և օրվա ընթերցումներից ընտրում իր քարոզի բնաբանը:բնաբանը։ Ավելի ուշ շրջանում բնաբաններ են ընտրվում նաև շարականներից և առանձին դեպքերում՝ հայ դասական մատենագրության՝ եկեղեցու կողմից նվիրագործված հատվածներից:հատվածներից։ Քարոզները, նվիրված լինելով օրվա տոնին կամ այդ օրը եկեղեցում կարդացվող սուրբգրային համապատասխան ընթերցվածին (սաղմոսներ, մարգարեական, առաքելական և ավետարանական հատվածներ, որոնք որոշված են հաստատուն կերպով), այնուհետև տվյալ տոնը շաղկապում են ժամանակի խնդիրներին և ազգային կարևոր իրադարձություններին, իսկ օրվա ընթերցվածների վրա խարսխված քարոզներում, նույն կերպ ավետարան. գաղափարներն արծարծելուց հետո, քարոզիչներն անդրադառնում են այն հարցին, թե որքանով են մարդիկ կարողանում հավատարիմ մնալ այդ գաղափարներին:գաղափարներին։ Դրանով սուրբգրային մնայուն գաղափարներին, քրիստոնեական բարոյականությանը և արժեքներին հաղորդվում է արդիական հնչեղություն:հնչեղություն։
 
Քարոզը սոսկ իր բնաբանի մեկնությունը չէ, այլ ուղղված է տվյալ ժամանակի ունկնդրին, որի համար տարբեր ժամանակներում աստվածաշնչյան միևնույն մնայուն մտքի ու հոգևոր խորհրդի արտահայտությունն իմաստային տարբեր նրբերանգներ է ձեռք բերում և ըստ այդմ էլ ընկալվում ու կարևորվում:կարևորվում։
 
Հայ եկեղեցու քարոզիչը, եթե եպիսկոպոս կամ վարդապետ է, կրում է իր իշխանությամբ տրված գավազանը:գավազանը։ Քահանա քարոզիչը կրում
է ձեռաց խաչ, սարկավագը՝ Ավետարան:Ավետարան։
 
Հոգևորականը, «Ամեն»-ով ավարտելով քարոզը, ձեռքի խաչով խաչակնքում է՝ «կնքէ զբանն»: Ծիսական այս ընթացքի հոգևոր խորհրդի բացատրությունը Գրիգոր Տաթևացին խարսխում է Ղուկասի Ավետարանի «սերմը Աստծո խոսքն է» (Ղուկ. 8.11) և Մարկոսի Ավետարանի «Եվ
լավ հողի մեջ սերմանվածները այն մարդիկ են, որ լսում են խոսքը և ընդունում ու պտուղ են տալիս...» (Մարկ. 4.20) խոսքերի վրա:վրա։ Ըստ այդ
զուգահեռի, քարոզը այն սերմն է, որ ծլարձակում է մարդու հոգում, այսինքն՝ ներազդում նրա վրա, և ինչպես հողագործները սերմանելուց հետո ջրում են, նույն կերպ և քարոզիչները քարոզելուց հետո խաչով կնքում են, այսինքն՝ օրհնում այն հոգիները, որտեղ սերմանել են «Բանն Աստուծոյ»: Գրիգոր Տաթևացին զգուշացնում է նաև, որ քարոզը կարող է ներազդել միայն այն դեպքում, եթե քարոզիչը հետևում է իր քարոզածին և ապրում իր քարոզած կյանքով:կյանքով։
 
== Քարոզը` եկեղեցական մատենագրության ժանր ==
Եկեղեցու հայրերը և մատենագիրները Քրիստոսի խոսքի մեկնության և տարածման համար գրել են քարոզներ, որոնք հայոց մեջ երբեմն հայտնի են [[ճառ]] անունով:անունով։ Դրանք ունեցել են աստվածաբանական, դավանաբանական, փիլիսոփայական, մեկնողական, ջատագովական, ներբողական, բարոյադաստիարակչական բնույթ և եկեղեցական քարոզխոսության ու հրապարակախոսության լավագույն նմուշներից են:են։ Հայկական քարոզագրությունն սկսվել է V դ., [[Աթանաս Ալեքսանդրացի|Աթանաս Ալեքսանդրացու]], [[Բարսեղ Կեսարացի|Բարսեղ Կեսարացու]], [[Գրիգոր Նազիանզացի|Գրիգոր Նազիանզացու]], [[Եփրեմ Ասորի|Եփրեմ Ասորու]], [[Հովհան Ոսկեբերան]]ի, [[Կյուրեղ Ալեքսանդրացի|Կյուրեղ Ալեքսանդրացու]] և եկեղեցու այլ նշանավոր հայրերի ճառերի թարգմանությամբ ու մեկնությամբ:մեկնությամբ։ Քարոզներից կազմվել են ժողովածուներ՝ ''Քարոզգրքեր'': Գրիգոր Ա Լուսավորչին վերագրվող «[[Յաճախապատում ճառք]]»-ը և [[Հովհաննես Ա Մանդակունի|Հովհաննես Ա Մանդակունուն]] վերագրվող «Ճառք»-ը Հայ եկեղեցու առաջին ''Քարոզգրքերն'' են:են։ Հայ քարոզագրության լավագույն նմուշներից է Գրիգոր Տաթևացու «Գիրք քարոզչութեանը»` իր «Ամարան» և «Ձմերան» հատորներով:հատորներով։
 
== Գրականություն ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Քարոզ» էջից